ผลต่างระหว่างรุ่นของ "ประมวลเรื่องปรัมปราโรมัน"

เนื้อหาที่ลบ เนื้อหาที่เพิ่ม
OctraBot (คุย | ส่วนร่วม)
เก็บกวาดแม่แบบเรียงลำดับ
Miwako Sato (คุย | ส่วนร่วม)
ใช้ศัพท์บัญญัติ
บรรทัด 1:
{{ใช้ปีคศ|width=260px}}
[[ไฟล์:Ceres statue.jpg|thumb|260px |[[เทพีเซเรส]]เทพีผู้พิทักษ์การเจริญเติบโตของธัญพืช]]
'''เทพปกรณัมประมวลเรื่องปรัมปราโรมัน''' หรือ '''เทพปกรณัมประมวลเรื่องปรัมปราละติน''' ({{lang-en|Roman mythology หรือ Latin mythology}}) หมายถึง[[ความเชื่อ]]เกี่ยวกับ[[ปรัมปราวิทยา|เทพเจ้า]]ของผู้ที่ตั้งถิ่นฐานอยู่ใน[[Latium|ลาติอุม]]และเมืองสำคัญๆ ใน[[คาบสมุทรอิตาลี]]ของ[[โรมันโบราณ]] ที่อาจจะแบ่งได้เป็นสองส่วน ส่วนหนึ่งที่เป็นความเชื่อสมัยต่อมาและความเชื่อทางวรรณกรรมที่ประกอบด้วยความเชื่อที่มาจาก[[เทพปกรณัมประมวลเรื่องปรัมปรากรีก]] อีกส่วนหนึ่งเป็นความเชื่อเดิมที่เกิดขึ้นก่อนหน้าอิทธิพลกรีกที่มีลักษณะที่ค่อนข้างจะแตกต่างกับเทพปกรณัมประมวลเรื่องปรัมปรากรีกในสมัยต่อมา
 
== ความเชื่อสมัยแรก ==
โรมันไม่มีบทบรรยายเกี่ยวกับเทพเจ้าที่เทียบเท่ากับเรื่องราวของ “[[Titanomachy|สงครามไททัน]]” (Titanomachy) หรือ การล่อลวง[[ซูส]]โดย[[เทพีเฮรา]]เช่นเดียวกับของกรีก จนกระทั่งกวีโรมันเริ่มนำโครงสร้างของกรีกมาใช้ในตอนปลายสมัย[[สาธารณรัฐโรมัน]] แต่สิ่งที่โรมันมีคือ:
::* ระบบอันมีโครงสร้างที่แน่นหนาของ ประเพณีการทำพิธี, วิทยาลัยนักบวช และ ระบบกลุ่มทวยเทพที่เกี่ยวข้องกัน (pantheons of related gods)
 
เส้น 12 ⟶ 11:
โครงสร้างของความเชื่อ การให้คำนิยาม และความคิที่เกี่ยวกับเทพเจ้าของโรมันค่อนข้างจะแตกต่างเป็นอันมากจากของกรีก ตัวอย่างเช่นถ้าถ้าถามชาวกรีกเกี่ยวกับ[[เทพีดีมีเทอร์]]ก็อาจจะได้รับคำตอบเป็นเรื่องราวที่เป็นที่รู้จักกันถึงความโศรกเศร้าของดีมีเทอร์ขสกการลักตัว[[เพอร์เซฟะนี]]โดย[[เฮดีส]] แต่ชาวโรมันโบราณจะเล่าว่า[[เทพีเซเรส]]มีนักบวชที่เรียกว่า[[Flamen|ฟลาเมน]]ผู้มีอาวุุโสน้อยกว่าฟลาเมนของ[[เทพจูปิเตอร์]], [[เทพมาร์ส]] และ [[Quirinus|เทพควิรินัส]] แต่อาวุุโสมากกว่าฟลาเมนของ[[เทพีฟลอรา]] และ [[Pomona|เทพีโพโมนา]] และอาจจะบอกต่อไปว่าเป็นเทพีหนึ่งในกลุ่มเทพีสามองค์ของการเกษตรกรรม และยิ่งกว่านั้นก็อาจจะสามารถลำดับกลุ่มเทพรองที่มีหน้าที่เฉพาะในการเป็นบริวารของ[[เทพีดีมีเทอร์]] ที่รวมทั้งซาร์ริทอร์ (ผู้กำจัดวัชพืช), เมสซอร์ (เทพแห่งการเก็บเกี่ยว), คอนเว็คเตอร์ (เทพแห่งการขนผลผลิตจากการเก็บเกี่ยว), คอนดิทอร์ (เทพแห่งการกักตุนเสบียง), อินซิทอร์ (เทพแห่งการหว่าน) และเทพอื่นๆ ในกลุ่มเดียวกันอีกเป็นอันมาก ซึ่งไม่ใช่การบรรยายเป็นเรื่องๆ เป็นราว แต่เป็นการลำดับเทพตามอันดับของความสัมพันธ์กันอย่างซับซ้อน และ ของความสัมพันธ์ระหว่างเทพกับมนุษย์
 
ศาสนาดั้งเดิมของโรมันในสมัยแรกๆ ได้รับการขยายพัฒนาต่อมาโดยการเพิ่มเติมความเชื่ออีกมากมายที่บางครั้งก็ขัดแย้งกันเอง และโดยการผสาน[[เทพปกรณัมประมวลเรื่องปรัมปรากรีก]]เข้ามาเป็นอันมาก ความรู้เกี่ยวกับศาสนาของโรมันโบราณเท่าที่ยังหลงเหลืออยู่มิได้มาจากนักเขียนร่วมสมัยแต่เป็นความรู้ที่ได้มาจากนักเขียนในสมัยต่อมาที่พยายามแสวงหาประเพณีโบราณสิ่งที่สูญหายไป เช่นจากนักปราชญ์[[Marcus Terentius Varro|มาร์คัส เทอเรนเชียส วาร์โร]]ในคริสต์ศตวรรษที่ 1 นักเขียนคลาสสิกผู้อื่นเช่นกวี[[โอวิด]] ใน “[[Fasti|ปฏิทิน]]” (Fasti) ได้รับอิทธิพลเป็นอันมากจากโครงสร้างของ[[อารยธรรมเฮเลนนิสติค]] ที่มักจะใช้ความเชื่อของกรีกในการปิดช่องว่างที่มีอยู่ของความเชื่อโรมันในงานเขียนของตนเอง
 
=== เทพปกรณัมประมวลเรื่องปรัมปราโรมันสมัยแรก ===
ตรงกันข้ามกับการบรรยายเรื่องราวเกี่ยวกับเทพต่างๆ โรมันจะมีตำนานมากมายที่เกี่ยวกับการก่อตั้งและความรุ่งเรืองของเมืองต่างๆ นอกไปจากเรื่องราวที่เล่าขานกันตามท้องถิ่น ก็มีการเพิ่มเติมตำนานวีรบุรุษของกรีกที่ปะติดปะต่อกับตำนานพื้นบ้านโรมันมาตั้งแต่สมัยแรก ตัวอย่างเช่น[[อีเนียส]]ของโรมันก็ถูกดึงไปเป็นสามีของ[[Lavinia|ลาวิเนีย]]พระราชธิดาของกษัตริย์[[Latinus|ลาตินัส]]ผู้เป็นบรรพบุรุษของ[[ภาษาละติน|ชนละติน]] ฉะนั้นจึงเป็นบรรพบุรุษของ[[รอมิวลุส และรีมุส]] ฉะนั้นตำนานเกี่ยวกับโทรจันจึงกลายเป็นตำนานลึกลับเกี่ยวกับบรรบุรุษของชาวโรมัน ซึ่งเป็นสาเหตุให้ทหารม้าโรมันแต่งเครื่องแบบที่มาจากภาพวาดของ[[ทรอย|โทรจัน]] กวีนิพนธ์ “[[Aeneid|เอนิอิด]]” (Aeneid) และ หนังสือสองสามเล่มแรกโดยนักประวัติศาสตร์โรมัน[[Livy|ลิวี]]” (Livy) เป็นแหล่งข้อมูลที่ดีที่สุดเกี่ยวกับปรัมปราวิทยาของมนุษย์ดังกล่าว
 
ประเพณีปฏิบัติต่างๆ โดยนักบวชของทางการของโรมันก็เป็นอีกปัจจัยหนึ่งที่สร้างความแตกต่างของเทพสองระดับ “di indigetes” และ “di novensides”/“novensiles” กลุ่ม “di indigetes” หมายถึงทวยเทพดั้งเดิมของโรมัน ชื่อและรายละเอียดของเทพกลุ่มนี้ระบุด้วยตำแหน่งของนักบวชรุ่นแรกที่สุดและโดยวันเทศกาลที่เฉพาะเจาะจงที่มีด้วยกัน 30 องค์ที่มีเทศกาลที่ระบุอย่างเฉพาะเจาะจง ส่วน “di novensides”/“novensiles” คือเทพรุ่นต่อมาที่เข้ามาตามเมืองต่างๆ ในภายหลัง และมักจะทราบเวลาที่เข้ามาตามความจำเป็นของสถานการณ์หรือวิกฤติการณ์ ทวยเทพดั้งเดิมนอกไปจาก “di indigetes” เป็นกลุ่มทวยเทพที่เรียกว่า “เทพเฉพาะกิจ” เช่นเทพแห่งการเก็บเกี่ยว เศษชิ้นส่วนจากประเพณีที่เกี่ยวข้องกับกิจการต่างๆ เช่นการไถหรือการหว่านทำให้เราทราบว่ากระบวนการทุุกขั้นตอนของกิจการของโรมันต่างก็มีเทพเฉพาะกิจต่างๆ กันไป ชื่อของเทพก็จะมาจากคำกิริยาของกิจการที่กระทำ เทพเหล่านี้ก็จะจัดเป็นกลุ่มภายใต้กลุ่มกว้างๆ หรือ กลุ่มเทพสนับสนุน (attendant หรือ auxiliary gods) ผู้ที่จะได้รับการกล่าวนามพร้อมกับเทพระดับสูง
 
เทพเฉพาะกิจและเทศกาลที่เกี่ยวข้องทำให้เราทราบว่าชาวโรมันสมัยแรกนอกจากจะเป็นกลุ่มชนที่เป็นสังคมเกษตรกรรม แต่ยังเป็นสังคมที่นิยมการต่อสู้ และ มักจะนิยมการทำสงคราม นอกจากจะมีเทพเฉพาะกิจในด้านการเกษตรแล้วชาวโรมันก็ยังมีเทพเฉพาะกิจในกิจการประจำวันที่ต้องทำการสักการบูชาตามความเหมาะสมด้วย ฉะนั้น[[Janus|เทพแจนัส]] และ [[Vesta (mythology)|เทพีเวสตา]]ก็จะเป็นผู้รักษาประตูและเตาผิง, [[Lares|เทพลารีส]]พิทักษ์ที่ดินและบ้าน, [[Pales|เทพพาลีส]]พิทักษ์ท้องทุ่ง, [[เทพแซทเทิร์น]]พิทักษ์การหว่าน, [[เทพีเซเรส]]พิทักษ์การเจริญเติบโตของธัญพืช, [[Pomona|เทพีโพโมนา]]พิทักษ์ผลไม้ และ [[Consus|เทคอนซัส]]พิทักษ์ธัญญาหารและสถานที่เก็บรักษาธัญญาหาร และ [[Ops|เทพีอ็อพส]]พิทักษ์การเก็บเกี่ยวและเป็นเทพีแห่งการเจริญพันธุ์ แม้แต่[[เทพจูปิเตอร์]]ผู้เป็นประมุขของทวยเทพก็ยังทรงเป็นเทพที่ช่วยให้ฝนตกเพื่อช่วยในการเกษตรกรรม และคุณลักษณะทั่วไปของพระองค์จากการที่ทรงมีสายฟ้าเป็นอาวุธทำให้ทรงได้ชื่อว่าเป็นผู้อำนวยการของกิจการที่มนุษย์กระทำ และการที่ทรงมีอำนาจอันยิ่งใหญ่และกว้างขวางทำให้ทรงได้ชื่อว่าเป็นผู้พิทักษ์กิจการทางทหารของชาวโรมันที่นอกไปจากในบริเวณเขตแดนของตนเอง เทพเจ้าสำคัญในสมัยแรกก็ได้แก่[[เทพมาร์ส]] และ [[Quirinus|เทพควิรินัส]] ผู้มักจะเป็นเทพในกลุ่มเดียวกัน [[เทพมาร์ส]]เป็นเทพเจ้าแห่งการสงครามที่ทำการฉลองกันในเดือนมีนาคมและตุลาคม ส่วน[[Quirinus|เทพควิรินัส]]เชื่อกันโดยนักวิชาการสมัยใหม่ว่าเป็นเทพเจ้าแห่งประชาคมผู้ถืออาวุธในยามสันติ
เส้น 35 ⟶ 34:
 
== แหล่งข้อมูลอื่น ==
{{คอมมอนส์-หมวดหมู่-บรรทัด|Roman mythology|เทพปกรณัมประมวลเรื่องปรัมปราโรมัน}}
 
[[หมวดหมู่:เทพเจ้าโรมัน|*]]
[[หมวดหมู่:เทพปกรณัมประมวลเรื่องปรัมปราโรมัน]]