ผลต่างระหว่างรุ่นของ "สมเด็จพระราชปิตุลา บรมพงศาภิมุข เจ้าฟ้าภาณุรังษีสว่างวงศ์ กรมพระยาภาณุพันธุวงศ์วรเดช"

เนื้อหาที่ลบ เนื้อหาที่เพิ่ม
BotKung (คุย | ส่วนร่วม)
ไม่มีความย่อการแก้ไข
บรรทัด 1:
{{infobox royalty
{{กล่องข้อมูล เชื้อพระวงศ์
| ชื่อname = สมเด็จพระราชปิตุลาบรมพงศาภิมุข <br> เจ้าฟ้าภาณุรังษีสว่างวงศ์ <br> กรมพระยาภาณุพันธุวงศ์วรเดช
| สีพิเศษ = light green
| ภาพimage = ไฟล์:Prince Bhanurangsi Savangwongse.jpg
| ชื่อ = สมเด็จพระราชปิตุลาบรมพงศาภิมุข <br> เจ้าฟ้าภาณุรังษีสว่างวงศ์ <br> กรมพระยาภาณุพันธุวงศ์วรเดช
| พระอิสริยยศtitle = [[พระเจ้าบรมวงศ์เธอ|สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ]] ชั้น 4<br > เจ้าฟ้าชั้นพิเศษ
| ภาพ = ไฟล์:Prince Bhanurangsi Savangwongse.jpg
| ราชวงศ์dynasty = [[ราชวงศ์จักรี]]
| พระอิสริยยศ = [[พระเจ้าบรมวงศ์เธอ|สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ]] ชั้น 4
| succession1 = อธิบดีกรมไปรษณีย์และโทรเลข
| ฐานันดร = เจ้าฟ้าชั้นพิเศษ
| succession2 = เสนาบดีกระทรวงกลาโหม
| ราชวงศ์ = [[ราชวงศ์จักรี]]
| วันประสูติbirth_date = 11 มกราคม พ.ศ. 2402<br>
| birth_place = [[พระบรมมหาราชวัง]], [[กรุงเทพมหานคร]], [[ไทย]]
| death_style = ทิวงคต
| ทิวงคต = {{วันตายและอายุ|2471|6|13|2402|1|11}}<br>[[วังบูรพาภิรมย์]], [[กรุงเทพมหานคร]], [[ไทย]]
| death_date = {{วันตายและอายุ|2471|6|13|2402|1|11}}
| พระบิดา = [[พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว]]
| ทิวงคตdeath_place = {{วันตายและอายุ|2471|6|13|2402|1|11}}<br>[[วังบูรพาภิรมย์]], [[กรุงเทพมหานคร]], [[ไทย]]
| พระมารดา = [[สมเด็จพระเทพศิรินทราบรมราชินี]]
| พระบิดาfather1 = [[พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว]]
| พระชายา =
| พระมารดาmother1 = [[สมเด็จพระเทพศิรินทราบรมราชินี]]
| หม่อม = หม่อมเลี่ยม ภาณุพันธุ์ ณ อยุธยา<br>[[หม่อมแม้น ภาณุพันธุ์ ณ อยุธยา]]<br>หม่อมสุ่น ภาณุพันธุ์ ณ อยุธยา<br>หม่อมลับ ภาณุพันธุ์ ณ อยุธยา<br>[[หม่อมเล็ก ภาณุพันธุ์ ณ อยุธยา]]<br />หม่อมเยี่ยม ภาณุพันธุ์ ณ อยุธยา<br />หม่อมย้อย ภาณุพันธุ์ ณ อยุธยา
| spouse-type = หม่อม
| พระโอรส/ธิดา = 14 พระองค์
| หม่อมspouse = หม่อมเลี่ยม ภาณุพันธุ์ ณ อยุธยา<br>[[หม่อมแม้น ภาณุพันธุ์ ณ อยุธยา]]<br>หม่อมสุ่น ภาณุพันธุ์ ณ อยุธยา<br>หม่อมลับ ภาณุพันธุ์ ณ อยุธยา<br>[[หม่อมเล็ก ภาณุพันธุ์ ณ อยุธยา]]<br />หม่อมเยี่ยม ภาณุพันธุ์ ณ อยุธยา<br />หม่อมย้อย ภาณุพันธุ์ ณ อยุธยา
| พระโอรส/ธิดาissue1 = 14 พระองค์
}}
 
จอมพล จอมพลเรือ '''สมเด็จพระราชปิตุลาบรมพงศาภิมุข เจ้าฟ้าภาณุรังษีสว่างวงศ์ กรมพระยาภาณุพันธุวงศ์วรเดช''' (11 มกราคม พ.ศ. 2402 - 13 มิถุนายน พ.ศ. 2471) เป็นพระราชโอรสใน[[พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว]]และ[[สมเด็จพระเทพศิรินทราบรมราชินี]] เป็นพระราชโอรสลำดับสุดท้ายในพระบรมราชชนนี เมื่อพระบรมราชชนนีสวรรคตสมเด็จเจ้าฟ้าภาณุรังษีสว่างวงศ์ พระชันษาเพียง 2 ปี
 
สมเด็จเจ้าฟ้าฯ กรมพระยาภาณุพันธุวงศ์วรเดช ชาววังมักเอ่ยพระนามอย่างลำลองว่า "สมเด็จพระราชปิตุลาฯ" ส่วนชาวบ้านมักออกพระนามว่า "สมเด็จวังบูรพา" เพราะทรงมีวังชื่อว่า "[[วังบูรพาภิรมย์]]" ซึ่งก็คือตำแหน่งที่เป็นย่านวังบูรพาในปัจจุบัน และทรงเป็น "ตา" ของ[[พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าภาณุพันธ์ยุคล]] [[พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าเฉลิมพลฑิฆัมพร]] และ[[พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอนุสรมงคลการ]] ตามพระประวัตินั้น ทรงเป็นจอมพลในรัชกาลที่ 7 ที่ทหารรักมาก เล่ากันมาว่าพวกทหารมักจะแบกพระองค์ท่านขึ้นบนบ่าแห่แหนในวาระที่มีการฉลองต่างๆ เช่น ฉลองคล้ายวันประสูติ เป็นต้น
 
ทรงเป็นผู้ให้กำเนิดกิจการกิจ[[การไปรษณีย์ในประเทศไทย]]ไทย ทรงเป็นต้น[[:หมวดหมู่:ราชสกุลภาณุพันธุ์|ราชสกุลภาณุพันธุ์]]<ref>{{cite journal|journal=ราชกิจจานุเบกษา|volume=32|issue=0 ง|pages=136|title=ประกาศกรมราชเลขานุการ เรื่อง พระราชทานนามสกุล สำหรับสืบเชื้อพระวงศ์ พระเจ้าบรมวงศ์เธอชั้น ๔|url=http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2458/D/135.PDF|date= 18 เมษายน 2458|accessdate=22 ธันวาคม 2561|language=ไทย}}</ref>
 
== พระประวัติ ==
 
=== เมื่อทรงพระเยาว์ ===
สมเด็จพระราชปิตุลาบรมพงศาภิมุข เจ้าฟ้าภาณุรังษีสว่างวงศ์ กรมพระยาภาณุพันธุวงศ์วรเดช เป็นพระราชโอรสใน[[พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว]] ที่ประสูติแต่[[สมเด็จพระเทพศิรินทราบรมราชินี]] พระองค์ประสูติเมื่อวันพุธ เดือนยี่ แรม 4 ค่ำ ปีมะแม เอกศก จุลศักราช 1221 ตรงกับวันที่ 11 มกราคม พ.ศ. 2402<ref>''ราชสกุลวงศ์'', หน้า 65</ref> (นับแบบปัจจุบันตรงกับปี พ.ศ. 2403) ณ พระตำหนักที่ประทับเดิมของ[[สมเด็จพระศรีสุลาไลย]] ภายใน[[พระบรมมหาราชวัง]] สมเด็จพระบรมชนกนาถทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้จัดการสมโภชขึ้นเมื่อพระชนมพรรษาชันษาได้ 3 วัน และสมโภชเดือน ตามลำดับ ณ พระตำหนักที่ประสูติ
 
พระองค์มีพระเชษฐาและพระเชษฐภคินีร่วมพระมารดารวม 3 พระองค์ ได้แก่ [[พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว]] [[สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าจันทรมณฑล กรมหลวงวิสุทธิกระษัตริย์]] และ[[สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าจาตุรนต์รัศมี กรมพระจักรพรรดิพงษ์]]
สมเด็จพระราชปิตุลาบรมพงศาภิมุข เจ้าฟ้าภาณุรังษีสว่างวงศ์ กรมพระยาภาณุพันธุวงศ์วรเดช เป็นพระราชโอรสใน[[พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว]] ที่ประสูติแต่[[สมเด็จพระเทพศิรินทราบรมราชินี]] พระองค์ประสูติเมื่อวันพุธ เดือนยี่ แรม 4 ค่ำ ปีมะแม เอกศก จุลศักราช 1221 ตรงกับวันที่ 11 มกราคม พ.ศ. 2402 ณ พระตำหนักที่ประทับเดิมของ[[สมเด็จพระศรีสุลาไลย]] ภายใน[[พระบรมมหาราชวัง]] สมเด็จพระบรมชนกนาถทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้จัดการสมโภชขึ้นเมื่อพระชนมพรรษาได้ 3 วัน และสมโภชเดือน ตามลำดับ ณ พระตำหนักที่ประสูติ
 
พระองค์มีเมื่อพระเชษฐาและชันษาได้ 2 ปี พระเชษฐภคินีรวมมารดาเสด็จสวรรคต 3ต่อมาพระบิดาเสด็จสวรรคตขณะพระชันษาได้ พระองค์10 ได้แก่ปี [[พระองค์เป็นผู้โปรยข้าวตอกในกระบวนแห่พระบรมศพพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว]] [[โดยมีสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าจันทรมณฑล กรมหลวงวิสุทธิกระษัตริย์]] และ[[สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าจาตุรนต์รัศมี กรมพระจักรพรรดิพงศ์]] พงษ์เป็นผู้โยง
 
เมื่อพระชนมพรรษาชันษาได้ 12 ปี พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว สมเด็จพระบรมเชษฐาธิราชทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้มีการแห่รับ[[พระสุพรรณบัฏ]]เป็น '''สมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ เจ้าฟ้าภาณุรังษีสว่างวงศ์''' และโปรดเกล้าฯ ให้มีพระราชพิธีโสกันต์ ณ [[พระที่นั่งดุสิตมหาปราสาท]] เมื่อพระองค์มีพระชนมพรรษาชันษาได้ 13 ปี หลังจากนั้น พระองค์ผนวชเป็นสามเณร ณ พระอุโบสถ [[วัดพระศรีรัตนศาสดาราม]] โดยมี[[สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาปวเรศวริยาลงกรณ์]] เป็นพระอุปัชฌาย์ แล้วเสด็จออกไปประทับ ณ พระตำหนักปั้นหยา [[วัดบวรนิเวศวิหารราชวรวิหาร]] ซึ่งเป็นพระตำหนักที่ประทับเดิมของพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวเมื่อครั้งที่พระองค์ออกผนวช เมื่อครบพรรษาจึงลาผนวช
เมื่อพระองค์มีพระชนมพรรษาได้ 2 ปี [[สมเด็จพระเทพศิรินทราบรมราชินี]] สมเด็จพระบรมราชชนนีเสด็จสวรรคต และพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว สมเด็จพระบรมราชชนกเสด็จสวรรคต เมื่อพระองค์มีพระชนมพรรษาได้ 10 ปี พระองค์เป็นผู้โปรยข้าวตอกในกระบวนแห่พระบรมศพพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวโดยมีสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมพระจักรพรรดิพงศ์เป็นผู้โยง
 
เมื่อพระชนมพรรษาได้ 12 ปี พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว สมเด็จพระบรมเชษฐาธิราชทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้มีการแห่รับ[[พระสุพรรณบัฏ]]เป็น '''สมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ เจ้าฟ้าภาณุรังษีสว่างวงศ์''' และโปรดเกล้าฯ ให้มีพระราชพิธีโสกันต์ ณ [[พระที่นั่งดุสิตมหาปราสาท]] เมื่อพระองค์มีพระชนมพรรษาได้ 13 ปี หลังจากนั้น พระองค์ผนวชเป็นสามเณร ณ พระอุโบสถ [[วัดพระศรีรัตนศาสดาราม]] โดยมี[[สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาปวเรศวริยาลงกรณ์]] เป็นพระอุปัชฌาย์ แล้วเสด็จออกไปประทับ ณ พระตำหนักปั้นหยา [[วัดบวรนิเวศวิหาร]] ซึ่งเป็นพระตำหนักที่ประทับเดิมของพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวเมื่อครั้งที่พระองค์ออกผนวช เมื่อครบพรรษาจึงลาผนวช
 
=== การศึกษา ===
 
พระองค์ทรงเริ่มต้นการศึกษาเล่าเรียนในสำนักของครูผู้หญิงแล้วทรงเริ่มศึกษาด้วยพระองค์เองเรื่อยมา หลังจากนั้นจึงทรงเล่าเรียนหนังสือขอมและบาลีที่สำนักพระยาปริยัตติธรรมธาดา (เปี่ยม) เมื่อผนวชเป็นสามเณร พระองค์ทรงวิชาทางพุทธศาสตร์ในสำนักสมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาปวเรศวริยาลงกรณ์ ณ วัดบวรนิเวศวิหาร
 
หลังจากนั้น พระองค์ทรงศึกษาวิชาการทหารในสำนักกรมทหารมหาดเล็กรักษาพระองค์ตั้งแต่ [[พ.ศ. 2415]] และทรงศึกษาวิชาภาษาอังกฤษในสำนักของมิสเตอร์ เอฟ.ยี. แปตเตอร์ซัน ที่โรงเรียนทหารมหาดเล็กรักษาพระองค์ซึ่งตั้งอยู่บริเวณริมประตูพิมานไชยศรีชั้นนอกภายในพระบรมมหาราชวัง และทรงเรียนวิชาภาษาไทยเพิ่มเติมจากสำนัก[[พระยาศรีสุนทรโวหาร (น้อย อาจารยางกูร)]] รวมทั้งศึกษาแบบอย่างราชการพระราชประเพณีใน[[สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมพระยาบำราบปรปักษ์]]
 
=== การรับราชการ ===
 
พระองค์ทรงได้รับการโปรดเกล้าฯ รับราชการทหารครั้งแรกในตำแหน่งนายทหารพิเศษแต่งเครื่องยศชั้นนายร้อยโท [[กรมทหารมหาดเล็กราชวัลลภรักษาพระองค์]] เมื่อครั้งพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวเสด็จพระราชดำเนินประพาสสิงคโปร์ (ครั้งที่ 2) และพม่าส่วนของอังกฤษตลอดประเทศอินเดีย รวมทั้งหัวเมืองขึ้นของกรุงสยามตามชายทะเลฝั่งตะวันตกของแหลมมลายู
 
บรรทัด 47:
สมเด็จเจ้าฟ้าภาณุรังษีสว่างวงศ์ ทรงประทับอยู่ ณ ตำหนักหอนิเพทพิทยาคม ริมประตูศรีสุนทร ใน[[พระบรมมหาราชวัง]] ซึ่งเป็นสถานที่ที่ทรงศึกษาภาษาอังกฤษร่วมกับเจ้านายที่เป็นพระเจ้าน้องยาเธอพระองค์อื่นๆ เมื่อยังทรงพระเยาว์ ต่อมาแม้การสอนภาษาอังกฤษที่นั่นจะยกเลิกไป แต่เจ้านายก็ยังเสด็จไปชุมนุมกันที่ตำหนักหอนิเพทพิทยาคม
 
สมเด็จเจ้าฟ้าภาณุรังษีสว่างวงศ์ ได้ทรงชักชวนพระเจ้าน้องยาเธอบางพระองค์ ช่วยกันจดข่าวในพระราชสำนักแต่ละวันมาพิมพ์เผยแพร่เป็นหนังสือพิมพ์ข่าวรายวัน เจ้านายที่ทรงร่วมจดข่าวในครั้งเริ่มแรกมี 6 พระองค์ คือ พระเจ้าน้องยาเธอ [[พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้ากฤษดาภินิหาร กรมพระนเรศรวรฤทธิ์|พระองค์เจ้ากฤษฎาภินิหาร]] [[พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงพรหมวรานุรักษ์|พระองค์เจ้าเกษมสันต์โสภาคย์]] [[พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงสรรพสาตรศุภกิจ|พระองค์เจ้าทองแถมถวัลยวงศ์]] [[สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาเทวะวงศ์วโรปการ‎|พระองค์เจ้าเทวัญอุไทยวงศ์]] [[สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชิรญาณวโรรส|พระองค์เจ้ามนุษยนาคมานพ]] [[พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระสมมตอมรพันธุ์|พระองค์เจ้าสวัสดิประวัติ]] หนังสือข่าวเล่มแรกพิมพ์ออกเผยแพร่เมื่อวันอาทิตย์ ที่ 26 กันยายน พ.ศ. 2418 ใช้ชื่อภาษาอังกฤษว่า "COURT" ซึ่งแปลว่า พระราชสำนัก ต่อมาใน พ.ศ. 2419 จึงใช้ชื่อภาษาไทยว่า '''ข่าวราชการ''' ในเวลาต่อมาจึงเรียกว่า '''หนังสือค๊อตข่าวราชการ'''
 
สมเด็จเจ้าฟ้าภาณุรังษีสว่างวงศ์ ทรงดำริให้มีคนเดินส่งหนังสือแก่ผู้รับหนังสือทุกๆ คน ทุกๆ เช้า โดยคิดเงินค่าสมาชิก และเมื่อคนส่งหนังสือไปส่งหนังสือที่บ้านสมาชิกผู้ใดแล้ว ผู้นั้นจะฝากจดหมายส่งถึงสมาชิกผู้หนึ่งผู้ใดก็ได้ โดยจะต้องซื้อแสตมป์ปิดจดหมายของตนที่จะฝากไปส่งและลงชื่อของตนเองทับแสตมป์แทนตราเพื่อให้เป็นแสตมป์ที่จะนำไปใช้อีกไม่ได้ แสตมป์นั้นทำเป็นพระรูปเหมือนอย่างที่พิมพ์ไว้ข้างหน้าหนังสือ COURT ขายดวงละอัฐและให้ซื้อได้จากโรงพิมพ์หนังสือข่าวราชการ ราคาค่าจ้างส่งจดหมายมีอัตราต่างกัน ถ้าอยู่ในคูพระนครชั้นใน ติดแสตมป์หนึ่งอัฐ ถ้านอกคูพระนครออกไป ผู้ส่งต้องติดแสตมป์ 2 อัฐ
บรรทัด 53:
=== กิจการไปรษณีย์ ===
การจัดส่ง '''หนังสือ COURT''' และ '''หนังสือข่าวราชการ''' ของคนส่งหนังสือที่ทำหน้าที่รับส่งจดหมายระหว่างสมาชิกด้วย นับเป็นจุดเริ่มของการมี บุรุษไปรษณีย์ และการใช้แสตมป์ติดบนจดหมายที่สมาชิกของหนังสือ COURT และหนังสือข่าวราชการส่งถึงกัน จึงเป็นจุดเริ่มของการไปรษณีย์ขึ้นในประเทศไทย เมื่อ[[พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว]]มีพระราชประสงค์ให้มีการไปรษณีย์และโทรเลขขึ้นในประเทศไทย ทรงเห็นว่าสมเด็จเจ้าฟ้าฯ กรมพระยาภาณุพันธุวงศ์วรเดช มีพระทัยใส่ในเรื่องการไปรษณีย์ จึงมีพระราชดำรัสสั่งให้สมเด็จเจ้าฟ้าฯ กรมพระยาภาณุพันธุวงศ์วรเดช ตั้งกรมไปรษณีย์ และกรมโทรเลข ขึ้นเมื่อวันที่ 4 สิงหาคม พ.ศ. 2426 ทรงได้รับตำแหน่งอธิบดีกรมไปรษณีย์ และกรมโทรเลข เป็นพระองค์แรกของประเทศไทย ต่อมาในปี พ.ศ. 2441 ทั้ง 2 กรมนี้ได้รวมเป็นกรมเดียวกัน มีชื่อใหม่ว่า '''[[กรมไปรษณีย์โทรเลข]]'''
 
== การทิวงคต ==
สมเด็จพระราชปิตุลาบรมพงศาภิมุข เจ้าฟ้าภาณุรังษีสว่างวงศ์ กรมพระยาภาณุพันธุวงศ์วรเดช ประชวรพระโรคพระอันตะอักเสบมาหลายวัน จนเสด็จทิวงคตในวันที่ 13 มิถุนายน พ.ศ. 2471 เวลา 18.27 น. ณ ตำหนักวังบูรพาภิรมย์ สิริพระชันษา {{อายุปีและวัน|2403|1|11|2471|6|13}} วันต่อมาเวลา 17.10 น. พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัวเสด็จฯ มาพระราชทานน้ำสรงพระศพ เจ้าพนักงานเชิญประกอบพระโกศทองรองทรงบนแว่นฟ้าสามชั้น แวดล้อมด้วยเครื่องสูง 5 ชั้น 10 องค์ ชุมสาย 4 แถว แล้วทรงทอดผ้าไตร 40 พับ พระสงฆ์มี[[พระเจ้าวรวงศ์เธอ กรมหลวงชินวรสิริวัฒน์ สมเด็จพระสังฆราชเจ้า]] ทรงเป็นประธาน สวดสดับปกรณ์ ถวายอนุโมทนา แล้วเสด็จฯ กลับ<ref>{{cite journal|journal=ราชกิจจานุเบกษา|volume=45|issue=ง|pages=957-958|title=ข่าวทิวงคต สมเด็จพระราชปิตุลาบรมพงศาภิมุข|url=http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2471/D/957.PDF|date=17 มิถุนายน 2471|accessdate=22 ธันวาคม 2561|language=ไทย}}</ref>
 
== พระโอรสและพระธิดา ==
สมเด็จพระราชปิตุลาบรมพงศาภิมุข เจ้าฟ้าภาณุรังษีสว่างวงศ์ กรมพระยาภาณุพันธุวงศ์วรเดช ทรงเป็นต้นราชสกุลภาณุพันธุ์ ทรงเษกสมรสกับ '''[[หม่อมแม้น ภาณุพันธุ์ ณ อยุธยา|หม่อมแม้น]]''' (สกุลเดิม: บุนนาค) ธิดา[[เจ้าพระยาสุรวงศ์ไวยวัฒน์รวงษ์ไวยวัฒน์ (วร บุนนาค)]]<ref>[http://www.bunnag.in.th/pdf/a001.pdf ชมรมสายสกุลบุนนาค]</ref> ในปี พ.ศ. 2427 โดยรับการยกย่องให้เป็นสะใภ้หลวง และมีหม่อมอีก 6 ท่าน ได้แก่ <ref>{{อ้างหนังสือ
| ผู้แต่ง = หม่อมราชวงศ์มาลินี จักรพันธุ์
| ชื่อหนังสือ = ต้นกำเนิดที่เกิดเหตุ... เจ้าชายดาราทอง
เส้น 129 ⟶ 132:
* '''[[พ.ศ. 2455]] :''' [[ไฟล์:Ratana Varabhorn Order of Merit ribbon.png|80px]] [[เครื่องราชอิสริยาภรณ์รัตนวราภรณ์]]
* '''[[พ.ศ. 2461]] :''' [[ไฟล์:Order of Rama 1st Class ribbon.png|80px]] [[เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันมีศักดิ์รามาธิบดี]] ชั้นที่ 1 ([[เสนางคะบดี]])
{{ม.ป.ช.|2456}}
* '''[[พ.ศ. 2456]] :''' [[ไฟล์:Order of the White Elephant - Special Class (Thailand) ribbon.png|80px]] [[เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นที่เชิดชูยิ่งช้างเผือก]] ชั้น[[มหาปรมาภรณ์ช้างเผือก]]
{{ม.ว.ม.|2463}}
* '''[[พ.ศ. 2463]] :''' [[ไฟล์:Order of the Crown of Thailand - Special Class (Thailand) ribbon.png|80px]] [[เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันมีเกียรติยศยิ่งมงกุฎไทย]] ชั้น[[มหาวชิรมงกุฎ]]
* '''[[พ.ศ. 2447]] :''' [[ไฟล์:King Rama IV Royal Cypher Medal (Thailand) ribbon.png|80px|border]] [[เหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลที่ 4]] ชั้นที่ 2 (ม.ป.ร.2)<ref>ราชกิจจานุเบกษา, [http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2447/032/564.PDF พระราชทานเหรียญรัตนาภรณ์ รัชการที่ ๔], เล่ม ๒๑, ตอน ๓๒, ๖ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๔๔๗, หน้า ๕๖๔ </ref>
* '''[[พ.ศ. 2444]] :''' [[ไฟล์:King Rama V Royal Cypher Medal (Thailand) ribbon.png|80px|border]] [[เหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลที่ 5]] ชั้นที่ 1 (จ.ป.ร.1)
เส้น 164 ⟶ 167:
|}
 
=== พระราชสมัญญานาม ===
* พระบิดาแห่งการไปรษณีย์ไทย<ref>https://www.nectec.or.th/schoolnet/library/create-web/10000/sociology/10000-5820.html</ref>
 
เส้น 183 ⟶ 186:
| 4 = 4. (=24.) [[พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย]]
| 5 = 5. (=25.) [[สมเด็จพระศรีสุริเยนทราบรมราชินี]]
| 6 = 6. [[สมเด็จพระบรมราชมาตามหัยกาเธอ พระองค์เจ้าศิริวงศ์ กรมหมื่นมาตยาพิทักษ์|สมเด็จพระบรมราชมาตามหัยกาเธอ กรมหมื่นมาตยาพิทักษ์]]
| 7 = 7. [[หม่อมน้อย ศิริวงศ์ ณ อยุธยา]]
| 8 = 8. [[พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช]]
| 9 = 9. [[สมเด็จพระอมรินทราบรมราชินี]]
| 10 = 10. [[เจ้าขรัวเงิน]]
| 11 = 11. [[สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์พี่นางเธอ เจ้าฟ้ากรมพระศรีสุดารักษ์]]
| 12 = 12. [[พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว]]
| 13 = 13. [[เจ้าจอมมารดาทรัพย์]]
| 14 = 14. บุศย์
| 15 = 15. แจ่ม
| 16 = 16. (=22.) [[สมเด็จพระปฐมบรมมหาชนก|สมเด็จพระปฐมบรมมหาชนก (ทองดี)]]
| 17 = 17. (=23.) พระอัครชายา (ดาวเรือง)
| 18 = 18. ทอง
| 19 = 19. [[สมเด็จพระรูปศิริโสภาค ศิริโสภาคย์มหานาคนารี|สมเด็จพระรูปศิริโสภาค มหานาคนารี (สั้น)]]
| 20 = 20. เศรษฐีจีนฮกเกี้ยนแซ่ตัน
| 21 = 21. น้องสาวของท่านผู้หญิงน้อย<br>ภรรยาของเจ้าพระยาชำนาญบริรักษ์ (อู่)
| 22 = 22. (=16.) [[สมเด็จพระปฐมบรมมหาชนก|สมเด็จพระปฐมบรมมหาชนก (ทองดี)]]
| 23 = 23. (=17.) พระอัครชายา (ดาวเรือง)
| 24 = 24. (=4.) [[พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย]]
เส้น 213 ⟶ 216:
 
== อ้างอิง ==
; เชิงอรรถ
{{รายการอ้างอิง|2}}
=== หนังสือ ===
; บรรณานุกรม
* Jeffy Finestone, สมุดพระรูปพระราชโอรส พระราชธิดาและพระราชนัดดาในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ 4) (แปลโดยชาคริต ชุ่มวัฒนะ), โลมาโฮลดิ้ง, พ.ศ. 2543
{{เริ่มอ้างอิง}}
* จุดหมายเหตุพระราชกิจรายวันในพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว เล่ม 1, พ.ศ. 2536
* {{อ้างหนังสือ| ผู้แต่ง = สำนักวรรณกรรมและประวัติศาสตรื กรมศิลปากร| ชื่อหนังสือ = ราชสกุลวงศ์| URL = http://bcnnon.ac.th/webnon/Load/2013/01/king22.pdf| จังหวัด = กรุงเทพฯ| พิมพ์ที่ = สำนักวรรณกรรมและประวัติศาสตรื กรมศิลปากร| ปี = 2554| ISBN = 978-974-417-594-6| จำนวนหน้า = 296| หน้า = 77-78}}
* Jeffy Finestone,. 2542. สมุดพระรูป พระราชโอรส พระราชธิดาและ พระราชนัดดาใน พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว. (รัชกาลที่ 4) (แปลโดยชาคริตปรียนันทนา ชุ่มวัฒนะ)รังสิต,ม.ร.ว. โลมาโฮลดิ้ง, พ.ศ. 2543
{{จบอ้างอิง}}
 
== แหล่งข้อมูลอื่น ==
* [http://www.royin.go.th/th/knowledge/detail.php?ID=921 หนังสือ COURT ข่าวราชการ : ความเชื่อมโยงสู่การก่อกำเนิดไปรษณีย์ไทย]
เส้น 222 ⟶ 229:
{{เริ่มกล่อง}}
{{สืบตำแหน่ง
| สี1 = darkBlue
| สี2 =
| สี3 = darkBlue
| รูปภาพ = Emblem of the Royal Thai Navy.svg
| ตำแหน่ง = [[รายนามผู้บัญชาการทหารเรือไทย|ผู้บัญชาการทหารเรือไทย]]
| จำนวนตำแหน่ง =
| ก่อนหน้า = [[สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าบริพัตรสุขุมพันธุ์ กรมพระนครสวรรค์วรพินิต|จอมพลเรือ สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้า<br>เจ้าฟ้าฯกรมพระนครสวรรค์วรพินิต]]
| จำนวนก่อนหน้า =
| ถัดไป = นายพลเรือเอก [[พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอาภากรเกียรติวงศ์ กรมหลวงชุมพรเขตอุดมศักดิ์|นายพลเรือเอก พระเจ้าบรมวงศ์เธอ<br>กรมหลวงชุมพรเขตอุดมศักดิ์ ]]
| จำนวนถัดไป =
| ช่วงเวลา = ผู้กำกับราชการกระทรวงทหารเรือ<br>[[19 มิถุนายน]] [[พ.ศ. 2463]] - [[31 สิงหาคม]] [[พ.ศ. 2465]]
}}
{{สืบตำแหน่ง
| สี1 = darkBlue
| สี2 =
| สี3 = darkBlue
| รูปภาพ =
| ตำแหน่ง = [[รายนามผู้บัญชาการทหารเรือไทย|ผู้บัญชาการทหารเรือไทย]]
เส้น 243 ⟶ 244:
| ก่อนหน้า = [[พระยาชลยุทธโยธินทร์ (อองเดร ดู เปลซี เดอ ริเชอลิเออ)|นายพลเรือโท พระยาชลยุทธโยธินทร์<br> (อองเดร ดู เปลซี เดอ ริเชอลิเออ)]]
| จำนวนก่อนหน้า =
| ถัดไป = [[สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าบริพัตรสุขุมพันธุ์ กรมพระนครสวรรค์วรพินิต|จอมพลเรือ สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้า<br>เจ้าฟ้าฯกรมพระนครสวรรค์วรพินิต]]
| จำนวนถัดไป =
| ช่วงเวลา = รั้งตำแหน่งผู้บัญชาการกรมทหารเรือ<br>[[29 มกราคม]] [[พ.ศ. 2444]] - [[16 กุมภาพันธ์]] [[พ.ศ. 2445]]<br>
เส้น 249 ⟶ 250:
}}
{{สืบตำแหน่ง
| สี1 = #e9e9eb
| สี2 =
| สี3 = #e9e9eb
| รูปภาพ = Emblem of the Ministry of Defence of Thailand.svg
| ตำแหน่ง = [[รายนามเสนาบดีและรัฐมนตรีว่าการกระทรวงกลาโหมของไทย|เสนาบดีกระทรวงกลาโหม]]
| จำนวนตำแหน่ง =
| ก่อนหน้า = [[พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าทองกองก้อนใหญ่ กรมหลวงประจักษ์ศิลปาคม|พลตรี พระเจ้าบรมวงศ์เธอ<br>กรมหลวงประจักษ์ศิลปาคม]]
| จำนวนก่อนหน้า =
| ถัดไป = [[พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าจิรประวัติวรเดช กรมหลวงนครไชยศรีสุรเดช|จอมพล พระเจ้าบรมวงศ์เธอ<br>กรมหลวงนครไชยศรีสุรเดช]]
| จำนวนถัดไป =
| ช่วงเวลา = [[พ.ศ. 2444]] - [[พ.ศ. 2453]]
}}
{{สืบตำแหน่ง
| สี1 = red
| สี2 =
| สี3 = red
| รูปภาพ = Emblem of the Royal Thai Army.svg
| ตำแหน่ง = [[รายนามผู้บัญชาการทหารบก|ผู้บัญชาการกรมยุทธนาธิการ]]
| จำนวนตำแหน่ง =
| ก่อนหน้า = [[สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าจิตรเจริญ กรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์|พลเอก [[สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้า<br>กรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์]]
| จำนวนก่อนหน้า =
| ถัดไป = จอมพล [[พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าจิรประวัติวรเดช กรมหลวงนครไชยศรีสุรเดช|จอมพล พระเจ้าบรมวงศ์เธอ<br>กรมหลวงนครไชยศรีสุรเดช]]
| จำนวนถัดไป =
| ช่วงเวลา = (วาระที่ 2) <br>[[1 เมษายน]] [[พ.ศ. 2442]] - [[8 สิงหาคม]] [[พ.ศ. 2444]]
}}
{{สืบตำแหน่ง
| สี1 = red
| สี2 =
| สี3 = red
| รูปภาพ =
| ตำแหน่ง = [[รายนามผู้บัญชาการทหารบก|ผู้บัญชาการกรมยุทธนาธิการ]]
เส้น 299 ⟶ 291:
 
{{เรียงลำดับ|ภาณุรังษีสว่างวงศ์}}
{{อายุขัย|2402|2471}}
{{ประสูติปี|2402}}{{สิ้นพระชนม์ปี|2471}}
 
 
[[หมวดหมู่:บุคคลที่เกิดในปี พ.ศ. 2402]]
[[หมวดหมู่:เจ้าฟ้าชาย]]
[[หมวดหมู่:กรมพระยา|ภาณุพันธุวงศ์วรเดช]]
[[หมวดหมู่:พระราชโอรสในรัชกาลที่ 4]]
[[หมวดหมู่:ราชสกุลภาณุพันธุ์| ]]
[[หมวดหมู่:ทหารบกชาวไทยอภิรัฐมนตรี]]
[[หมวดหมู่:องคมนตรีในรัชกาลที่ 5]]
[[หมวดหมู่:องคมนตรีในรัชกาลที่ 6]]
[[หมวดหมู่:องคมนตรีในรัชกาลที่ 7]]
[[หมวดหมู่:รัฐมนตรีว่าการกระทรวงกลาโหมไทย]]
[[หมวดหมู่:ทหารบกชาวไทย]]
[[หมวดหมู่:จอมพล]]
[[หมวดหมู่:ผู้บัญชาการทหารเรือไทย]]
[[หมวดหมู่:ผู้บัญชาการทหารบกของกองทัพไทย]]
[[หมวดหมู่:ทหารเรือชาวไทย]]
[[หมวดหมู่:สมาชิกเครื่องราชอิสริยาภรณ์ ม.จ.ก. (ฝ่ายหน้า)]]
[[หมวดหมู่:สมาชิกเครื่องราชอิสริยาภรณ์ น.ร.]]