|
H
{{เพิ่มอ้างอิง}}
[[ไฟล์:Sheshashayi Vishnu.jpg|thumb|250px|พระนารายณ์บรรมบนหลังพญาอนันตนาคราช ณ เกษียรสมุทร และให้กำเนิดพระพรหม]]
''ดูบทความหลักที่ [[พระวิษณุ]]''
{{ความหมายอื่น||พระมหากษัตริย์ไทยในยุคอาณาจักรกรุงศรีอยุธยา|สมเด็จพระนารายณ์มหาราช}}
'''นารายณ์''' ({{lang-sa|नारायण}}; ความหมาย: ''ผู้ที่ได้เคลื่อนไหวอยู่ในน้ำ''<ref>{{cite web|url=http://www.oceansmile.com/KHM/Tamnanthep.htm|title= ตำนานเทพแห่งศาสนาพราหมณ์หรือฮินดู|date=30 March 2014|accessdate=30 March 2014|publisher=โอเชียนสไมล์ทัวร์}}</ref>) เป็นพระนามหนึ่งของ[[พระวิษณุ]] แต่ทว่าชาวไทยส่วนใหญ่จะคุ้นเคยกับพระนามว่าพระนารายณ์ มากกว่า<ref>{{cite web|url=http://dictionary.sanook.com/search/%E0%B8%99%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%B2%E0%B8%A2%E0%B8%93%E0%B9%8C|title= นารายณ์|date=30 March 2014|accessdate=30 March 2014|publisher=พจนานุกรมแปล ไทย-ไทย อ.เปลื้อง ณ นคร}}</ref>
เหตุที่มีพระนามแตกต่างกัน เนื่องจากมีบางคัมภีร์ในศาสนาพราหมณ์-ฮินดูเล่าว่า เดิมทีมีเทพเจ้าเพียงองค์เดียว คือ พระนารายณ์ ซึ่งเรียกว่าปรพรหม ซึ่งเป็นพระผู้สร้างทุกสรรพสิ่ง เมื่อพระนารายณ์รำพึงถึงการสร้างโลก ก็ทรงคำนึงถึงการปกปักรักษา
แต่พระปรพรหมนั้นเป็นอรูปกเทพ คือ ไม่มีตัวตน จึงไม่สามารถที่จะสร้างโลกได้ จึงแบ่งภาคแยกร่างออกมาเป็น พระวิษณุ ซึ่งทรงประทานพระนามให้ และเมื่อพระวิษณุบรรทมหลับในเกษียรสมุทร ก็ทรงสุบินถึงการสร้างทุกสรรพสิ่ง ซึ่งพระวิษณุเป็นเทพผู้สร้างโลก สิ่งมีชีวิต รวมถึงมนุษย์ และที่พระนาภีของพระองค์ก็บังเกิดมีดอกบัวหลวงผุดขึ้นมา และภายในดอกบัวนั้นก็มี [[พระพรหม]] ซึ่งเป็นหนึ่งในตรีมูรติอยู่ภายใน ซึ่งพระวิษณุก็เป็นผู้ให้กำเนิดพระพรหมด้วย<ref>{{cite web|url=http://www.thairath.co.th/column/pol/kumpee/413145|title= พระพรหม|date=30 March 2014|accessdate=30 March 2014|publisher=ไทยรัฐ}}</ref>
{{multiple image
| header = {{resize|120%|[[ทับหลังนารายณ์บรรทมสินธุ์|พระนารายณ์บรรทมสินธุ์]]}}
| width = 140 | perrow = 2
| caption_align = center
| image1 = 2016_Singapur,_Rochor,_Świątynia_Sri_Krishnan_(24).jpg| caption1 = [[ประติมากรรม]][[ปูน|ปูนปั้น]]หน้าห้องครรภคฤหะ วัดศรีกฤษณะ [[ประเทศสิงคโปร์]] (จากซ้าย) [[พระราม]] [[ฤๅษีนารทมุนี]] [[พระวิษณุ]] [[พระพรหม]] (จากพระนาภี) [[พระลักษมี]] [[พระแม่ภูมี]] [[ฤๅษี]] [[พระกฤษณะ]].
| image2 = Bhoga_Sayana_Murthy.jpg| caption2 = พระนารายณ์บรรทมสินธุ์ พร้อมทั้ง[[พระลักษมี]]และ[[พระแม่ภูมี|พระแม่ภูเทวี]].
| image3 = Dashaavtaram_film_set_vishnu_idol.jpg| caption3 =พระวิษณุ และชายาคือ[[พระลักษมี]]และ[[พระแม่ภูมี]] จาก[[ศรีรังคนาถสวามีมนเทียร]].
| image4 = Vishnu_with_Two_Consorts_(Lakshmi_and_Saraswati),_Ganga_dynasty,_12th-13th_century_AD,_Orissa,_India,_bronze_-_Freer_Gallery_of_Art_-_DSC05197.JPG| caption4 = เทวรูปสัมฤทธิ์ พระวิษณุพร้อมพระลักษมีและพระสุรัสวดี.
| footer_align = right
| footer =
}}
บางตำราก็กล่าวว่าเดิมมีพระนามว่า วิษณุ หรือ พิษณุ และได้เปลี่ยนเป็น นารายณ์ ในระยะหลัง โดยพระองค์มีสีพระวรกายเปลี่ยนแปลงไปตามยุคสมัยของโลก ใน[[กฤตยุค]] ยุคแรกของโลก ยุคที่คุณธรรมความดีของมนุษย์มีเต็มเปี่ยม สีกายพระนารายณ์สีขาว ยุคที่สอง [[ไตรดายุค]] ธรรมะและคุณธรรมมนุษย์เหลือสามในสี่ สีกายพระนารายณ์เป็นสีแดง ยุคที่สาม [[ทวาปรยุค]] คุณธรรมมนุษย์เหลือครึ่งเดียว สีกายเป็นสีเหลือง ยุคปัจจุบัน เป็นยุคที่สี่ [[กลียุค]] คุณธรรมของมนุษย์ลดลงเหลือหนึ่งในสี่ สีกายพระนารายณ์ เปลี่ยนเป็นสีนิลแก่หรือสีดำ<ref>{{cite web|url=http://www.thairath.co.th/content/547053|title= พระ (นารายณ์) มาโปรด|date=11 December 2015|accessdate=13 December 2015|publisher=ไทยรัฐ}}</ref>
==ระเบียงภาพ ==
| 