ผลต่างระหว่างรุ่นของ "ประเทศเวียดนาม"

เนื้อหาที่ลบ เนื้อหาที่เพิ่ม
Narutzy (คุย | ส่วนร่วม)
ไม่มีความย่อการแก้ไข
ไม่มีความย่อการแก้ไข
บรรทัด 1:
{{กล่องข้อมูล ประเทศ
| native_name = {{lang|vi|Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam}} <small>{{vi icon}}</small>
| conventional_long_name = สาธารณรัฐสังคมนิยมเวียดนาม
| common_name = เวียดนาม
| national_motto = Độc lập – Tự do – Hạnh phúc ดกเหฺลิบ ตึซอ หั่ญฟุก (เหนือ)
ดกเหฺลิบ ตึยอ หั่ญฟุก (ใต้)<br /> ("เอกราช อิสรภาพ ความสุข")
| national_anthem = [[มาร์ชทหารเวียดนาม]] <br/> (Tiến Quân Ca){{lower|0.1em|{{refn|Only the first verse of the "Army March" is recognized as the official national anthem of the Socialist Republic of Vietnam.|group=N}}}}<center>[[ไฟล์:United States Navy Band - Tiến Quân Ca.ogg]]</center>
| image_flag = Flag of Vietnam.svg
| image_coat = Coat of arms of Vietnam.svg
| image_map = Location Vietnam ASEAN.svg
| map_caption = {{map caption |location_color=เขียว| region= [[สมาคมประชาชาติแห่งเอเชียตะวันออกเฉียงใต้|อาเซียน]] | region_color=เทาเข้ม | legend=Location Vietnam ASEAN.svg}}
| capital = [[ฮานอย]] |latd=21|latm=2|latNS=N|longd=105|longm=51|longEW=E
| largest_city = [[นครโฮจิมินห์]]
| official_languages = [[ภาษาเวียดนาม]]
| government_type = [[คอมมิวนิสต์]]
| leader_title1 = [[ประธานาธิบดีเวียดนาม|ประธานาธิบดี]]
| leader_title2 = [[นายกรัฐมนตรีเวียดนาม|นายกรัฐมนตรี]]
| leader_title3 = ประธานสมัชชาแห่งชาติเวียดนาม
| leader_title4 = รองประธานาธิบดี
| leader_name1 = [[เจิ่น ดั่ย กวาง]]
| leader_name2 = [[เหงียน ซวน ฟุก]]
| leader_name3 = [[เหงียน ถิ กีม เงิน]]
| leader_name4 = [[Đặng Thị Ngọc Thịnh]]
| sovereignty_type = [[ประวัติศาสตร์เวียดนาม#สมัยหลังสงครามโลกครั้งที่ 2|เอกราช]]
| sovereignty_note = จาก [[ประเทศฝรั่งเศส|ฝรั่งเศส]]
| established_event1 = ประกาศ
| established_event2 = เป็นที่ยอมรับ
| established_date1 = [[2 กันยายน]] [[พ.ศ. 2488]]<ref name="Robbers 1021">{{cite book |last=Robbers |first=Gerhard |title=Encyclopedia of world constitutions |url=http://books.google.com/books?id=M3A-xgf1yM4C&pg=PA1021 |accessdate=1 July 2011 |date=30 January 2007 |publisher=[[Infobase Publishing]] |isbn=978-0-8160-6078-8 |page=1021}}</ref>
| established_date2 = [[พ.ศ. 2497]]
| area_km2 = 331,689
| area_sq_mi = 128,065
| area_rank = 65
| area_magnitude = 1 E9
| percent_water = 1.3 <ref name=IndexMundi2011>[http://www.indexmundi.com/vietnam/geography_profile.html Vietnam – Geography]. Index Mundi. 12 July 2011. Retrieved 19 December 2011.</ref>
| population_estimate = 93,700,000 <ref>{{cite web |url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2013/02/weodata/weorept.aspx?pr.x=73&pr.y=7&sy=2013&ey=2013&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=582&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a= |title=World Economic Outlook: Vietnam |publisher=[[International Monetary Fund]] |date=October 2013 |accessdate=16 February 2014}}</ref>
| population_estimate_year = 1 กรกฎาคม 2560
| population_estimate_rank = 13
| population_census =
| population_census_year =
| population_density_km2 = 272
| population_density_sq_mi = 703
| population_density_rank = 46
| GDP_PPP_year = 2560
| GDP_PPP = $ 643.902 พันล้าน
| GDP_PPP_rank =
| GDP_PPP_per_capita = $ 6,876
| GDP_PPP_per_capita_rank =
| GDP_nominal_year = 2560
| GDP_nominal = $ 215.963 พันล้าน
| GDP_nominal_rank =
| GDP_nominal_per_capita = $ 2,306
| GDP_nominal_per_capita_rank =
| Gini_year = 2557
| Gini = 34.8<ref name="GINI">{{cite web|url=https://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI?locations=VN |title=Vietnam|publisher=World Bank}}</ref>
| HDI_year = 2559
| HDI = {{increase}} 0.683
| HDI_rank = 115th
| HDI_category = <font color="orange">ปานกลาง</font>
| currency = [[ด่องเวียดนาม|ด่อง]] (₫)<ref>{{cite web |url=http://www.travelsradiate.com/asia/socialist-republic-of-vietnam.html |title=Socialist Republic of Vietnam |publisher=Travelsradiate.com |accessdate=6 August 2011}}</ref>
| currency_code = VND
| time_zone =
| utc_offset = +7
| time_zone_DST =
| utc_offset_DST = +7
| drives_on = ขวามือ
| cctld = [[.vn]]
| calling_code = 84
| footnotes =
}}
'''เวียดนาม''' ({{lang-vi|Việt Nam}} {{IPA|[viət˨ nam˧]||Vietnam.ogg}} ''เหฺวียดนาม'') มีชื่ออย่างเป็นทางการคือ '''สาธารณรัฐสังคมนิยมเวียดนาม''' ({{lang-vi|Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam}}, ก่ง ฮหว่า สา โห่ย จู๋ เหงีย เหวียต นาม) เป็นประเทศใน[[เอเชียตะวันออกเฉียงใต้]] ตั้งอยู่ทางด้านตะวันออกสุดของคาบสมุทร[[อินโดจีน]] มีประชากรประมาณ 94.6 ล้านคนใน พ.ศ. 2559 ทำให้[[รายชื่อประเทศเรียงตามจำนวนประชากร|มีประชากรมากที่สุดเป็นอันดับ 13 ของโลก]]และ[[รายชื่อประเทศในทวีปเอเชียเรียงตามประชากร|มากเป็นอันดับ 9 ของเอเชีย]] มีพรมแดนติดกับ[[ประเทศจีน]] ทางทิศเหนือ [[ประเทศลาว]] และ[[ประเทศกัมพูชา]] ทางทิศตะวันตก และ[[อ่าวตังเกี๋ย]] [[ทะเลจีนใต้]] [[อ่าวไทย]] ทางทิศตะวันออกและใต้ {{efn|ทะเลจีนใต้ในเวียดนามเรียกว่าทะเลตะวันออก ({{lang|vi|Biển Đông}})<ref>{{cite web|title=China continues its plot in the East Sea|url=http://m.english.vietnamnet.vn/fms/government/54432/china-continues-its-plot-in-the-east-sea.html|publisher=Vietnamnet News|date=10 December 2012|accessdate=16 February 2013}}</ref>}} มี[[เมืองหลวง]]ชื่อ[[ฮานอย]]ตั้งแต่เวียดนามเหนือและใต้รวมกันใน พ.ศ. 2519 เมืองใหญ่สุดในประเทศคือ[[นครโฮจิมินห์]]
 
ทางเหนือของเวียดนามเคยเป็นส่วนหนึ่งของ[[ประวัติศาสตร์จีน|จักรวรรดิจีน]]กว่าพันปี ตั้งแต่ 111 ปีก่อนคริสต์ศักราชถึง ค.ศ. 939 รัฐแรกเริ่มของเวียดนามก่อตั้งขึ้นเมื่อประมาณปี 939 หลังเวียดนามชนัจีนใน[[ยุทธนาวีบักดั่ง (938)|ยุทธนาวีแม่น้ำบักดั่ง]] เวียดนามและ[[รายพระนามจักรพรรดิเวียดนาม|จักรพรรดิเวียดนาม]]ก็เจริญรุ่งเรืองและเริ่มแผ่ขยายอิทธิพลเข้าไปในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ จนกระทั่งตกเป็น[[อินโดจีนของฝรั่งเศส]]ของฝรั่งเศสในช่วงกลางศตวรรษที่ 19
 
หลังจาก[[การบุกครองอินโดจีนฝรั่งเศสของญี่ปุ่น|การยึดครองของญี่ปุ่น]]ใน พ.ศ. 2483 เวียดนามสู้รบกับฝรั่งเศสใน[[สงครามอินโดจีนครั้งที่หนึ่ง]] 2 กันยายน [[โฮจิมินห์]]ประกาศสถาปนา[[สาธารณรัฐประชาธิปไตยเวียดนาม]] ในปี พ.ศ. 2497 เวียนนามชนะผรั่งเศสอย่างเด็ดขาดใน[[ยุทธการที่เดียนเบียนฟู]] และทำให้เวียดนามแยกเป็นสองประเทศคือ[[เวียดนามเหนือ]] (สาธารณรัฐประชาธิปไตยเวียดนาม) และ [[เวียดนามใต้]] (สาธารณรัฐเวียดนาม) ต่อมาความขัดแย้งระหว่าง 2 ประเทศทวีความรุนแรงจนกลายเป็น[[สงครามเวียดนาม]]ตั้งแต่ พ.ศ. 2498 –2518
 
ประเทศเวียดนามรวมประเทศและอยู่ภายใต้รัฐบาล[[ลัทธิคอมมิวนิสต์|คอมมิวนิสต์]] แต่ยังมีความยากจนและโดดเดี่ยวทางการเมืองใน พ.ศ. 2529 [[พรรคคอมมิวนิสต์เวียดนาม]]เริ่มต้น[[โด๋ยเม้ย|บูรณะเศรษฐกิจและการเมือง]]ทำให้เวียดนามเริ่มเข้าร่วมกับเศรษฐกิจโลก<ref name="BBC2004">{{cite news| url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/3752682.stm | publisher=[[BBC News]] | title=Vietnam's new-look economy | date=18 October 2004| accessdate=21 November 2015}}</ref> ในปี พ.ศ. 2543 ได้มีการสร้างความสัมพันธ์ทางการทูตกับทุกประเทศ และตั้งแต่พ.ศ. 2543 อัตราการเติบโตทางเศรษฐกิจของเวียดนามนั้นถือว่าเป็นประเทศที่มีอัตราการเติบโตสูงสุดในโลก<ref name="BBC2004"/> การบูรณะเศรษฐกิจประสบความสำเร็จทำให้เข้าร่วมกับ[[องค์การการค้าโลก]]ใน พ.ศ. 2550 และนอกจากนี้เวียดนามยังเป็นสมาชิกของ[[ความร่วมมือทางเศรษฐกิจเอเชีย-แปซิฟิก]]และ[[Organisation Internationale de la Francophonie|องค์การระหว่างประเทศของกลุ่มประเทศที่ใช้ภาษาฝรั่งเศส]]ด้วย
 
== ชื่อ ==
คำว่า "เวียดนาม" หรือ "เหวียดนาม" (Việt Nam, {{IPA|/viə̀t naːm/}}, ''เหวียดนาม'') คืออีกชื่อหนึ่งของ "[[หนานเอว้|นามเหวียด]]" (Nam Việt ''นามเหวียด''; {{zh|c=[[wikt:南越|南越]]|p=Nányuè}}; แปลว่า "เวียดใต้") โดยเป็นชื่อที่เริ่มใช้ตั้งแต่สมัย[[ราชวงศ์เจี่ยว]] (Nhà Triệu; 家趙, ''หญ่าเจี่ยว'') ในช่วงศตวรรษที่ 2 ก่อนคริสตกาล หรือช่วงระหว่างปีพ.ศ. 344 ถึง 443<ref name="Woods38">{{harvnb|Woods|2002|page=38}}</ref> คำว่า "เหวียด" (Việt)' เดิมเป็นชื่อย่อของ [[ไป่เอว้|บั๊กเหวียด]] (Bách Việt บ๊าก เหฺวียด; {{zh|c=[[Wikt:百越|百越]]|p=Bǎiyuè}}; แปลว่า "ร้อยเวียด") ซึ่งเป็นคำที่ใช้เรียกกลุ่มชนที่เคยอาศัยอยู่บริเวณทางใต้ของจีนและทางเหนือของเวียดนาม<ref name=Yue-Hashimoto>{{harvnb|Yue-Hashimoto|1972|page=1}}</ref>
 
== ประวัติศาสตร์ ==
{{บทความหลัก|ประวัติศาสตร์เวียดนาม}}
=== สมัยก่อนประวัติศาสตร์ ===
{{บทความหลัก|วัฒนธรรมดงเซิน}}
[[ไฟล์:Tambour-song-da2.jpg|thumb|200px|กลองมโหระทึกสำริด]]
เป็นอารยธรรมก่อนประวัติศาสตร์ในเวียดนามมีชื่อเสียงมากโดยเฉพาะอารยธรรมยุคหินใหม่ ที่มีหลักฐานคือกลองมโหระทึกสำริด และชุมชนโบราณที่[[ดงเซิน]] เขต[[เมืองแทงหวา]] ทางใต้ของปาก[[แม่น้ำแดง]] สันนิษฐานว่าบรรพบุรุษของชาวเวียดนามโบราณผสมผสานระหว่างชนเผ่า[[มองโกลอยด์]]เหนือจากจีนและใต้ ซึ่งเป็นชาวทะเล ดำรงชีพด้วยการปลูกข้าวแบบนาดำและจับปลา และอยู่กันเป็นเผ่า บันทึกประวัติศาสตร์ยุคหลังของเวียดนามเรียกยุคนี้ว่า[[อาณาจักรวันลาง]] มีผู้นำปกครองสืบต่อกันหลายร้อยปีเรียกว่า กษัตริย์หุ่ง แต่ถือเป็นยุคก่อนประวัติศาสตร์
 
=== สมัยประวัติศาสตร์ ===
เวียดนามเริ่มเข้าสู่ยุคประวัติศาสตร์หลังจากตอนใต้ของจีนเข้ารุกรานและยึดครองดินแดนแถบลุ่ม[[แม่น้ำแดง]] จากนั้นไม่นาน[[จักรพรรดิจิ๋นซี]]ซึ่งเริ่มรวมดินแดนจีนสร้างจักรวรรดิให้เป็นหนึ่งเดียว โดยได้ยกทัพลงมาและทำลายอาณาจักรของพวก[[ถุก]]ได้ ก่อนผนวกดินแดนลุ่ม[[แม่น้ำแดง]]ทั้งหมด ให้ขึ้นตรงต่อศูนย์กลางการปกครอง[[หนานไห่]] ที่เมืองพานอวี่หรือ[[กว่างโจว]]ใน[[มณฑลกวางตุ้ง]]ปัจจุบัน หลังสิ้นสุด[[ราชวงศ์ฉิน]] ข้าหลวง[[หนานไห่]]คือ[[จ้าวถัว]] ประกาศตั้งหนานไห่เป็นอาณาจักรอิสระ ชื่อว่า '''หนานเยว่''' หรือ '''[[นามเหวียต]]''' ในสำเนียงเวียดนามซึ่งเป็นที่มาของชื่อเวียดนามในปัจจุบัน ก่อนกองทัพฮั่นเข้ายึด[[อาณาจักรนามเหวียด]] ได้ในปี [[พ.ศ. 585]] และผนวกเป็นส่วนหนึ่งของจีน ใช้ชื่อว่า '''[[เจียวจื้อ]]''' ขยายอาณาเขตลงใต้ถึงบริเวณเมือง[[ดานัง]]ในปัจจุบัน และส่งข้าหลวงปกครองระดับสูงมาประจำ เป็นช่วงเวลาที่[[ชาวจีน]]นำ[[วัฒนธรรมจีน]]ทางด้านต่างๆ ไปเผยแพร่ที่ดินแดนแห่งนี้ พร้อมเก็บเกี่ยวผลประโยชน์ทรัพยากรจากชาวพื้นเมืองหรือชาวเวียดนามจนนำไปสู่การต่อต้านอย่างรุนแรงหลายครั้งเช่น:
* วีรสตรีในนาม [[ฮายบาจึง]] ได้นำกองกำลังต่อต้านการปกครองของจีน แต่ปราชัยในอีก 3 ปีต่อมาและตกเป็นส่วนหนึ่งของจีน
* นักโทษปัญญาชนชาวจีนนามว่า [[หลีโบน]] ร่วมมือกับปัญญาชนชาวเวียดนามร่วมทำการปฏิวัติ ก่อตั้ง[[ราชวงค์หลี]] ขนานนามแคว้นว่า วันซวน แต่พ่ายแพ้ในที่สุด
 
การปกครองของ[[จีน]]ในเวียดนามขาดตอนเป็นระยะตามสถานการณ์ใน[[จีน]]เอง ซึ่งเป็นโอกาสให้ชาวพื้นเมืองในเวียดนามตั้งตนเป็นอิสระ ในช่วงเวลาที่เวียดนามอยู่ใต้การปกครองของ[[ราชวงศ์ถาง]] [[พุทธศาสนา]]เริ่มเข้าสู่เวียดนาม เมืองต้าหลอหรือฮานอย เป็นเมืองใหญ่ที่สุดเป็นศูนย์กลางการค้าการเดินทางของชาวจีนและอินเดีย พระสงฆ์และนักบวชในลัทธิเต๋าจากจีนเดินทางเข้ามาอาศัยในดินแดนนี้ ต่อมาราชวงศ์ถางได้เปลี่ยนชื่อเขตปกครองนี้ใหม่ว่า อันหนาน (หรืออันนัม ในสำเนียงเวียดนาม) หลังปราบกบฏชาวพื้นเมืองได้ แต่ถือเป็นช่วงเวลาสุดท้ายที่จีนครอบครองดินแดนแห่งนี้
 
* พ.ศ. 1498-1510 [[ราชวงศ์โง]]--หลังจากการล่มสลายของราชวงศ์ถางของจีน นายพลโงเกวี่ยนผู้นำท้องถิ่นในเขตเมืองฮวาลือ ทางใต้ของลุ่มแม่น้ำแดง ขับไล่ชาวจีนได้ แล้วจึงก่อตั้งราชวงศ์โงเปลี่ยนชื่อประเทศว่า ไดเวียด หลังจากจักรพรรดิสวรรคต อาณาจักรแตกแยกออกเป็น 12 แคว้น มีผู้นำของตนไม่ขึ้นตรงต่อกันขึ
* พ.ศ. 1511-1523 [[ราชวงศ์ดิงห์]]--ขุนศึกดิงห์โบะหลิง แม่ทัพของราชวงศ์โง สามารถรวบรวมแคว้นต่างๆเข้าด้วยกัน เปลียนชื่อประเทศเป็น
ไดโก่เวียด เริ่มสร้างระบบการปกครองแบบจีนมากกว่ายุคก่อนหน้า และตั้งตนเป็น จักรพรรดิดิงห์เตียน หรือ ดิงห์เตียนหว่าง เสมือนจักรพรรดิจิ๋นซีผู้รวบรวมจีน ถือเป็นการเริ่มใช้ตำแหน่งจักรพรรดิหรือ หว่างเด๋ ในเวียดนามเป็นครั้งแรก