|
เป็นรูปปั้นที่สัตว์ชื่อฟงฟงสัตว์ที่ผสมระหว่างอูฐกับพญานาคเคารพ
{{ความหมายอื่น||พันธุ์แมวในชื่อเดียวกัน|สฟิงซ์ (พันธุ์แมว)}}
{{ปรับภาษา}}
{{ต้องการอ้างอิง}}
'''สฟิงซ์''' ({{lang-en|Sphinx}}) เป็นสัตว์ที่มีส่วนผสมของสัตว์หลายชนิดรวมอยู่ในตัวเดียวกันตามความเชื่อของคนแต่ละท้องถิ่น ทั้งนี้ สฟิงซ์เป็นความเชื่อที่มีอยู่ในหลายวัฒนธรรม
== สฟิงซ์ของกรีก ==
[[ไฟล์:07Delphi Sphinx02.jpg|thumb|สฟิงซ์ของกรีก]]
สฟิงซ์ของกรีกเป็นหนึ่งในลูก ๆ ของ[[อีคิดนา]]และ[[ไทฟอน]] สฟิงซ์มีใบหน้าและทรวงอกของหญิงสาว ท่อนล่างเป็นสิงโตและมีปีกแบบนกอินทรี มีลักษณะนิสัยชอบทรยศหักหลัง ก้าวร้าวรุนแรง และกระหายเลือด และพวกนี้ยังชอบกินคนเป็นอาหารด้วย
ลักษณะที่เด่นชัดของสฟิงซ์ กรีกอีกอย่างหนึ่งก็คือ ความคล้ายแมว หรือจะว่าอีกทีก็คล้ายผู้หญิงด้วย นั่นคือ มันจะพูด คุยหยอกเหยื่อของมันก่อนที่จะกินเข้าไป แต่อย่างไรก็ตาม ถ้าหากเกิดเหยื่อหนีรอดไปได้ สฟิงซ์จะบินดิ่งทิ้งตัวกระแทกพื้นหรืออะไรสักอย่าง ด้วยความโกรธเกรี้ยวจนตายไปเอง
เรื่องราวเกี่ยวกับสฟิงซ์ของกรีก ที่โด่งดังเรื่องหนึ่งคือ เรื่องของ เจ้าแม่[[เฮรา]] (Hera) ซึ่งมอบหมายหน้าที่ลงโทษชาวเมือง[[ธีบีส]] (Thebes) เพราะความเมามายไร้สติของพวกเขา หลังจากที่ [[ไดโอนิซุส]] เทพแห่งเมรัยได้มาสอนการทำไวน์ ให้แก่ชาวเมืองนี้ ตามปกติสฟิงซ์จะไม่เข้าขย้ำเหยื่อ ที่ผ่านมาในทันทีทันใด แต่จะให้โอกาสเหยื่อด้วยการถามปัญหา ที่เรียกกันว่าปัญหาของตัวสฟิงซ์ (The Riddle of the Sphinx) ซึ่งสัญญาจะปล่อยเหยื่อเป็นอิสระ หากตอบปัญหาของนางได้
ตามท้องเรื่องที่จะกล่าวถึง [[เอดิปุส]] (Oedipus) แห่งโครินท์ผ่านมาในเมืองธีบีสพอดิบพอดี สฟิงซ์กระโดดออกมา จากหลังพุ่มไม้ แลบลิ้นเลียปากด้วยความอยากกินเนื้อ ก่อนจะส่งเสียงคำรามให้ขวัญหาย เข้าใส่เอดิปุสและถามปัญหา "อะไรเอ่ยเดินสี่ตีนในยามเช้า เดินสอง ตีน ในยามสาย และเดินสามตีนในยามเย็น….? "อ๋อ มันก็คือมนุษย์นั่นแล ย่อมเดินด้วยการคลานทั้งมือและเข่า เมื่อยังเป็นเด็ก ยืนด้วยขาสอง ข้าง เมื่อโตเต็มที่ และต้องใช้ไม้เท้าพยุงตัวเอง เป็นขาที่สามในยามสายัณห์ของชีวิต" เอดิปุสตอบอย่างไม่ลังเล สฟิงซ์เมื่อได้ฟังคำตอบ ที่ไม่คิดว่าจะได้ยินจากมนุษย์หน้าไหนเลย ถึงกับกรีดร้องด้วยความเจ็บใจ นางโผบินขึ้น บนฟ้า แล้วทิ้งตัวดิ่งลงฆ่าตัวตายในทะเล
== สฟิงซ์ของอียิปต์ ==
[[ไฟล์:Egypt.Giza.Sphinx.01.jpg|right|thumb|300px|[[มหาสฟิงซ์]] และ [[พีระมิดคาเฟร]] ในหมู่พีระมิดแห่งกิซ่า]]
เป็นพันธุ์ที่เราเรียกว่า แอนโดรสฟิงซ์ (Andro-Sphinx) เป็นการผสมกันระหว่างมนุษย์กับสิงโต ส่วนหัวที่เหมือนมนุษย์นั้น มีสัญลักษณ์ ของ[[ฟาโรห์]]อียิปต์แสดงไว้ชัดเจน คือมีเคราที่คาง ตรงหน้าผากมีงูจงอางแผ่แม่เบี้ย และมีเครื่องประดับ รัดเกล้าแบบกษัตริย์โดยรอบ
ว่ากันว่า สฟิงซ์ คือ รูปเหมือนขนาดใหญ่กว่าร่างจริงสองเท่าของฮาร์มาชิส เทพแห่งรุ่งอรุณ เมื่อตอนที่แปลงร่าง เป็นสิงโต มีเศียร เป็นฟาโรห์อียิปต์หรือ "sphingein" แปลว่า "การบีบรัด"
รูปสลักสฟิงซ์ของอียิปต์ที่มีชื่อเสียงมากที่สุดคือ [[มหาสฟิงซ์]] (The Great Sphinx of Giza) บริเวณใกล้กับ[[พีระมิดคาเฟร]] ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของ [[หมู่เกาะพีระมิดแห่งกิซ่า]] (Giza Pyramid Complex) S
== สฟิงซ์ของตะวันออกกลาง ==
เป็นสัตว์ที่ได้ชื่อว่าฉลาด ซึ่งนั่นอาจเป็นเพราะมันจะเปิดเผยสิ่งที่มันรู้ยากมาก มันพอใจที่จะนอนผึ่งแดด อย่างเป็นสุข ท่ามกลางการเคารพบูชาของผู้ที่เทิดทูนมัน
นอกจากนี้ยังมีสฟิงซ์แบบอื่นๆซึ่งแตกมาจากพวกอียิปต์อีกเช่นกัน เช่น ครีโอสฟิงซ์ (Crio-Spninx) ที่มีหัวเป็นแกะบ้าง หรือเป็นนกเหยี่ยว บ้าง ใน[[เปอร์เซีย]] (Persia) , [[แอสซีเรีย]] (Assyria) , และ[[ฟีเนียเซีย]] (Phoenicia) มีสฟิงซ์ทั้งสองเพศ ตัวผู้จะมีหนวด และผมหยักศก ส่วนของโรมโบราณเป็นผู้หญิง และอาจจะเป็นแบบ ที่ส่งผ่านมาให้ กับอียิปต์ก็ได้ เพราะว่าตัวนี้สวมงูแอสพ์ (Asp) คาดอยู่ที่หน้าผากด้วย
== ในเรื่อง[[เซนต์เซย์ย่า]] ==
สฟิงซ์ได้ถูกนำมาสร้างเป็นชุดเซอร์พลิสของ[[สฟิงซ์ ฟาโรห์]]ในดินแดนยมโลกขุมที่ 2
{{คอมมอนส์-หมวดหมู่|Sphinxes}}
[[หมวดหมู่:สัตว์ในตำนาน]]
[[หมวดหมู่:สิ่งมีชีวิตในตำนานเทพปกรณัมกรีก]]
[[nl:Sfinx]]
| 