ผลต่างระหว่างรุ่นของ "อาณาจักรมอญ"

ยุคที่สองคือยุคราชวงศ์เมาะตะมะ-พะโคหรือยุค[[ราชอาณาจักรหงสาวดี]]‎ เริ่มจากสมัยที่พม่าซึ่งอ่อนแอจากการรุกรานของ[[มองโกล]] [[พระเจ้าวาเรรู]]หรือพระเจ้าฟ้ารั่ว (มะกะโท) ได้ทรงกอบกู้เอกราช[[มอญ]]จาก[[พม่า]]และสถาปนาอาณาจักรหงสาวดี พระองค์มีมเหสีเป็นราชธิดาของ[[พ่อขุนรามคำแหง]] กษัตริย์ของไทย มีศูนย์กลางการปกครองอยู่ที่[[เมืองเมาะตะมะ]] ต่อมาในสมัยพญาอู ได้ย้ายราชธานีมาอยู่ ณ เมืองพะโคหรือ[[หงสาวดี]] ราชบุตรของพระองค์คือพญาน้อย ซึ่งต่อมาก็คือ[[พระเจ้าราชาธิราช]] ผู้ทำสงครามยาวนานกับกษัตริย์พม่าอังวะ ในสมัย[[พระเจ้าสวาซอเก]] กับสมัย[[พระเจ้ามีงคอง]] (คนไทยเรียกว่า พระเจ้าฝรั่งมังฆ้อง ในหนังสือเรื่อง [[ราชาธิราช]]) ขุนพลสำคัญของพระเจ้าราชาธิราช ก็คือ [[สมิงพระราม]] [[ละกูนเอง]] และ[[แอมูน-ทยา]] ในสมัยของพระเจ้าราชาธิราชนั้น[[หงสาวดี]]กลายเป็นอาณาจักรที่มีอาณาเขตกว้างใหญ่ ครอบคลุมตั้งแต่ชายฝั่งทะเล[[อ่าวเบงกอล]] จาก[[แม่น้ำอิรวดี]]ขยายลงไปทางตะวันออกถึง[[แม่น้ำสาละวิน]] และเป็นศูนย์กลางทางการค้าที่ใหญ่โต มีเมืองท่าที่สำคัญหลายแห่งในหลายลุ่มน้ำ เช่น [[เมาะตะมะ]] [[สะโตง]] [[พะโค]] [[พะสิม]] อาณาจักรมอญยุคนี้เจริญสูงสุดในสมัย[[พระนางเชงสอบู]]และสมัย[[พระเจ้าธรรมเจดีย์]] หลังจากนั้นในสมัยพระเจ้าทากายุตปี [[หงสาวดี]]ก็เสียแก่[[พระเจ้าตะเบ็งชะเวตี้]] ในปี พ.ศ. 2094

ยุคที่สามยุคฟื้นฟูหรือยุค[[ราชอาณาจักรหงสาวดีใหม่]] พ.ศ. 2283 สมินธอพุทธิเกตุ กู้เอกราชคืนมาจาก[[พม่า]]ได้สำเร็จ และได้ยกทัพไปตี[[อังวะ|เมืองอังวะ]] ในปี พ.ศ. 2290 บินยาทะละได้ครองอำนาจแทนสมินธอพุทธิเกตุ และขยายอาณาเขตอย่างกว้างขวาง ทำให้[[อาณาจักรตองอู]]ของพม่าสลายตัวลง จนในปี พ.ศ. 2300 [[พระเจ้าอลองพญา]] ก็กู้อิสรภาพของ[[พม่า]]กลับคืนมาทั้งยังได้โจมตีมอญ อันเป็นการสิ้นสุดเอกราชและอำนาจของชาวมอญในพม่าตอนล่าง<ref>[http://www.monstudies.com/show_content.php?topic_id=135&main_menu_id=1 มอญ : ชนชาติบนแผ่นดินสุวรรณภูมิ]</ref>