วิกิพีเดีย

ผลต่างระหว่างรุ่นของ "ระบบกำหนดตำแหน่งบนโลก"

เรียกดูประวัติแบบโต้ตอบ
← การแก้ไขก่อนหน้าการแก้ไขถัดไป →
เนื้อหาที่ลบ เนื้อหาที่เพิ่ม
เห็นภาพข้อความวิกิ
JBot (คุย | ส่วนร่วม)
การแก้ไข 57,064 ครั้ง
ล ย้อนการแก้ไขที่อาจเป็นการทดลอง หรือก่อกวนด้วยบอต ไม่ควรย้อน? แจ้งที่นี่
ไม่มีความย่อการแก้ไข
ป้ายระบุ: การแก้ไขแบบเห็นภาพ แก้ไขจากอุปกรณ์เคลื่อนที่ แก้ไขจากเว็บสำหรับอุปกรณ์เคลื่อนที่
บรรทัด 1:
{{รีไรต์}}
[[ไฟล์:GPS Satellite NASA.jpg|thumb|right|250px|ภาพวาดแสดงดาวเทียม NAVSTAR ของสหรัฐ]]
[[ไฟล์:KAMAZ-NAAV450.jpg|thumb|250px|เครื่องรับสัญญาณจีพีเอส KAMAZ NAAV450]]
[[ไฟล์:Magellan GPS Blazer12.jpg|thumb|250px|เครื่องรับสัญญาณจีพีเอส แมเกลลัน เบลเซอร์]]
 
'''ระบบกำหนดตำแหน่งบนโลกดาวเทียม'''<ref>[http://rirs3.royin.go.th/coinages/webcoinage.php ศัพท์บัญญัติ ราชบัณฑิตยสถาน] (สืบค้นออนไลน์) </ref> เรียกย่อว่า '''จีพีเอส''' ({{lang-en|Global Positioning System : GPS}}) หรือรู้จักในชื่อ '''นาฟสตาร์''' (Navstar) คือ[[ระบบดาวเทียมนำร่องโลก]] (์Global Navigation Satellite System : GNSS) เพื่อระบุข้อมูลของตำแหน่งและเวลาโดยอาศัยการคำนวณจากความถี่สัญญาณนาฬิกาอุปกรณ์ต่างที่ส่งมาจากตำแหน่งของดาวเทียมต่างๆ ที่โคจรอยู่รอบโลกทำให้สามารถระบุตำแหน่งได้ ณ จุดที่และสามารถรับสัญญาณได้ทั่วโลกและในทุกสภาพอากาศ รวมถึงสามารถ หรือสามารคำนวณความเร็วและทิศทางเพื่อนำมาใช้ร่วมหาพิกัดกับแผนที่ในการนำทางได้ปัจจุบัน
 
ประวัติจีพีเอสมีแนวคิดในการการพัฒนาตั้งแต่ปี [[ค.ศ. 1957]] มื่อเมื่อนักวิทยาศาสตร์ของ[[สหรัฐอเมริกา]] ติดตามการส่ง[[ดาวเทียมเทียมสปุตนิก]]ของ[[สหภาพโซเวียต]] และพบ[[ปรากฏการณ์ดอปเปลอร์]]ของ[[คลื่นวิทยุ]]ที่ส่งมาจากดาวเทียม จึงพบว่าหากทราบตำแหน่งที่แน่นอนบนพื้นผิวโลกก็สามารถระบุตำแหน่งของดาวเทียมได้จากการตรวจวัดดอปเปลอร์ และหากทราบตำแหน่งที่แน่นอนของดาวเทียมก็สามารถระบุตำแหน่งบนพื้นโลกได้ในทางกลับกันชัดเจน▼
== ประวัติ ==
▲จีพีเอสมีแนวคิดในการการพัฒนาตั้งแต่ปี [[ค.ศ. 1957]] มื่อนักวิทยาศาสตร์ของ[[สหรัฐอเมริกา]] ติดตามการส่ง[[ดาวเทียมสปุตนิก]]ของ[[สหภาพโซเวียต]] และพบ[[ปรากฏการณ์ดอปเปลอร์]]ของ[[คลื่นวิทยุ]]ที่ส่งมาจากดาวเทียม จึงพบว่าหากทราบตำแหน่งที่แน่นอนบนพื้นผิวโลกก็สามารถระบุตำแหน่งของดาวเทียมได้จากการตรวจวัดดอปเปลอร์ และหากทราบตำแหน่งที่แน่นอนของดาวเทียมก็สามารถระบุตำแหน่งบนพื้นโลกได้ในทางกลับกัน
 
[[กองทัพเรือสหรัฐ]]ได้ทดลองระบบนำทางด้วยดาวเทียมระบบแรกคือ ทรานซิส (TRANSIT) ในปี [[ค.ศ. 1960]] และดาวเทียมที่ใช้ในจีพีเอส (GPS Block-I) ส่งขึ้นทดลองเป็นครั้งแรกเมื่อปีประมาณ [[ค.ศ. 1978]] เพื่อใช้ในทางการทหาร อย่งไรก็ตามในปี [[ค.ศ. 1983]] หลังจากเหตุการณ์[[โคเรียนแอร์ไลน์ เที่ยวบินที่ 007]] ของ[[เกาหลีใต้]] บินพลัดหลงเข้าไปในน่านฟ้าของสหภาพโซเวียต และถูกยิงตก ทำให้ผู้โดยสาร 269 คนเสียชีวิตทั้งหมด [[โรนัลด์ เรแกน]] [[ประธานาธิบดีสหรัฐอเมริกา]] ประกาศว่าเมื่อพัฒนาจีพีเอสเสร็จแล้วจะอนุญาตให้ประชาชนทั่วไปใช้งานได้
 
หลังจากเหตุการณ์บินพลัดหลงเข้าไปในน่านฟ้าของสหภาพโซเวียต และถูกยิงทำให้ผู้โดยสารเสียชีวิต บอกว่าเมื่อพัฒนาจีพีเอสเสร็จจะไม่ใช้แล้ว
 
== คุณสมบัติดาวเทียม ==
ดาวเทียมของจีพีเอสเป็นดาวเทียมที่มีวงโคจรระดับกลาง (Medium Earth Orbit: MEO) ที่ระดับความสูงที่ประมาณ 200 กิโลเมตร จากพื้นโลก ใช้การยืนยันตำแหน่งโดยอาศัยพิกัดจากดาวเทียมอย่างน้อย 4 ดวง ดาวเทียมจะโคจรรอบโลกเป็นเวลา 4-8 ชั่วโมงต่อหนึ่งรอบ ที่ความเร็ว 4 กิโลเมตร/วินาที การโคจรแต่ละรอบนั้นสามารถได้เป็น 6 ระนาบๆ ละ 4 ดวง ทำมุม 55 45องศา โดยทั้งระบบจะต้องมีดาวเทียม 24 ดวง หรือมากกว่า หรือเพื่อให้สามารถยืนยันตำแหน่งได้ครอบคลุมทุกจุดบนผิวโลก ปัจจุบัน เป็นดาวเทียม GPS Block-II มีดาวเทียมสำรองประมาณ 4-61 ดวง
 
== เทคนิคการหาตำแหน่ง ==
== เทคนิคการหาตำแหน่ง <ref>[http://www.kmutt.ac.th/rippc/journal48.htm Witchayangkoon, B. and P. Dumrongchai. 2009. Computational Linearized Least Square for 2D Positioning Analysis Using MathCad Programming. KMUTT Research and Development Journal.]</ref><ref>[http://gps-ppp.blogspot.com บุญทรัพย์ วิชญางกูร. 2009. private communication. ภาควิชาวิศวกรรมโยธา คณะวิศวกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์]</ref> ==
[[ไฟล์:Dgps1.jpg|thumb|250px|การคำนวณพิกัดโดยระบบจีพีเอส ใช้ดาวเทียมสี่ดวงเป็นอย่างน้อยเพื่อความแม่นยำGPS]]
การหาตำแหน่งมาจากแนวความคิดง่าย ๆ ที่ว่า ถ้าเรารู้ตำแหน่งของดาวเทียม และเรารู้ระยะทางจากดาวเทียมถึงเครื่องรับ เราจะสามารถหาตำแหน่งของเครื่องรับสัญญาณได้ เช่น ถ้าลองพิจารณาใน 2 มิติ แล้วทั้งตำแหน่งที่กำหนดให้ 2 จุด และระยะจากจุดทั้ง 2 ถึงจุดที่ต้องการหา (xแกนX,y)Y เราสามารถใช้วงเวียนเขียนเป็นวงกลมเส้น โดยมีจุดที่กำหนดให้เป็นศูนย์กลาง รัศมีวงเวียนเท่ากับระยะทางที่รู้ เส้นวงกลมที่ได้จะตัดกัน 2 จุด โดยหนึ่งจุดเป็นคำตอบที่ถูกต้อง ทีนี้ถูกจะได้สมการอย่างง่ายเขียนได้ดังนี้เป็น▼
{{ดูเพิ่มที่|ระยะทางแบบยุคลิด}}
▲การหาตำแหน่งมาจากแนวความคิดง่าย ๆ ที่ว่า ถ้าเรารู้ตำแหน่งของดาวเทียม และเรารู้ระยะทางจากดาวเทียมถึงเครื่องรับ เราจะสามารถหาตำแหน่งของเครื่องรับสัญญาณได้ เช่น ถ้าลองพิจารณาใน 2 มิติ แล้วทั้งตำแหน่งที่กำหนดให้ 2 จุด และระยะจากจุดทั้ง 2 ถึงจุดที่ต้องการหา (x,y) เราสามารถใช้วงเวียนเขียนเส้น โดยมีจุดที่กำหนดให้เป็นศูนย์กลาง รัศมีวงเวียนเท่ากับระยะทางที่รู้ เส้นวงกลมที่ได้จะตัดกัน 2 จุด โดยหนึ่งจุดเป็นคำตอบที่ถูกต้อง ทีนี้สมการอย่างง่ายเขียนได้เป็น
 
ระยะจากจุดที่ 1 (X<sub>1</sub>, Y<sub>1</sub>) <math>D_1 = \sqrt{(X_1-x) ^2 + (Y_1-y) ^2} </math>
 
ระยะจากจุดที่ 2 (X<sub>2</sub>, Y<sub>2</sub>) <math>D_2 = \sqrt{(X_2-x) ^2 + (Y_2-y) ^2} </math>
 
ถ้าเป็นสามมิติก็สามารถทำได้ในลักษณะเดียวกัน โดยมีจุดที่กำหนดให้ 3 จุด ในทำนองเดียวกัน สมการอย่างง่าย
 
ระยะจากจุดที่ 1 <math>D_1 = \sqrt{(X_1-x) ^2 + (Y_1-y) ^2 + (Z_1-z) ^2} </math>
เส้น 31 ⟶ 27:
ระยะจากจุดที่ 3 <math>D_3 = \sqrt{(X_3-x) ^2 + (Y_3-y) ^2 + (Z_3-z) ^2} </math>
 
สำหรับระยะทางนั้น เครื่องรับสัญญาณจีพีเอสสามารถคำนวณโดยการจับเวลาที่สัญญาณเดินทางจากดาวเทียมถึงเครื่องรับ แล้วคูณด้วยความเร็วแสง ก็จะได้ระยะ ณ เสี้ยวเวลา (epoch) ที่ดาวเทียมห่างจากเครื่องรับ ถ้าไรก็ดี เนื่องจากคลื่นเดินทางด้วยความเร็วแสง นาฬิกาที่จับเวลาที่เครื่องรับมีคุณภาพเหมือน[[นาฬิกาควอตซ์]]กันทั่วไป ความผิดพลาดจากการจับเวลา (dt) แม้เพียงเล็กน้อยก็ทำให้ระยะผิดไปมาก ความผิดพลาดดังกล่าวจึงนับเป็นตัวแปรสำคัญในการคำนวณตำแหน่ง ด้วยเหตุนี้ การหาตำแหน่งจึงมีตัวแปรพื้นฐานที่สำคัญรวม 4 ตัวแปร ได้แก่ ตำแหน่งที่ต้องการหาใน 3 มิติ (x,y,z) และ ความผิดพลาดอันเนื่องมาจากนาฬิกาที่ใช้ ทำให้เราต้องการดาวเทียม'''อย่างน้อย 4 ดวง''' เพื่อสร้าง 4 สมการ ในการแก้ตัวแปรทั้ง 4ทั้งหมด สมการอย่างง่ายจึงกลายเป็นศูนย์
 
ระยะจากจุดที่ 1 <math>D_1 = \sqrt{(X_1-x) ^2 + (Y_1-y) ^2 + (Z_1-z) ^2} + c\;dt</math>▼
 
ระยะจากจุดที่ 2 <math>D_2 = \sqrt{(X_2-x) ^2 + (Y_2-y) ^2 + (Z_2-z) ^2} + c\;dt</math>▼
 
ระยะจากจุดที่ 31 <math>D_31 = \sqrt{(X_31-x) ^2 + 2(Y_31-y) ^2 + (Z_3-z) ^2} + c\;dt</math>
 
ระยะจากจุดที่ 42 <math>D_42 = \sqrt{(X_42-x) ^2 + (Y_42-y) ^2 + (Z_4-z) ^2} + c\;dt</math>
 
▲ระยะจากจุดที่ 23 <math>D_23 = \sqrt{(X_2X3-x) ^2 + (Y_2Y3-y) ^(2 + (Z_2-z) ^2} + c\;dt</math>
เมื่อ ''c'' เป็น[[ความเร็วแสง]]
 
▲ระยะจากจุดที่ 14 <math>D_1 4= \sqrt{(X_14-x) ^2 + (Y_14-y) ^(2 + (Z_1-z2) ^2} + c\;dt</math>
ในกรณีที่มีจำนวนดาวเทียมมากกว่านี้ ก็จะมีจำนวนสมการมากขึ้นเท่ากับจำนวนดาวเทียมสังเกตการณ์▼
 
▲ในกรณีที่มีจำนวนดาวเทียมมากกว่านี้ ก็จะมีจำนวนสมการมากขึ้นเท่ากับจำนวนดาวเทียมสังเกตการณ์นั้นๆ
== ระบบอื่น ๆ ==
ระบบบอกพิกัดด้วยดาวเทียมอื่นๆ ที่คล้ายคลึงกับระบบจีพีเอส ในปัจจุบันมีหลายระบบ ได้แก่▼
* '''[[GLONASS]]''' (GLObal NAvigation Satellite System) เป็นระบบของ[[รัสเซีย]] ที่พัฒนาเพื่อแข่งขันกับสหรัฐอเมริกา ใช้งานได้สมบูรณ์ทั่วโลกตั้งแต่เดือน ตุลาคม 2555▼
* '''[[Galileo]]''' เป็นระบบที่กำลังพัฒนาโดย[[สหภาพยุโรป]] ร่วมกับ[[จีน]] [[อิสราเอล]] [[อินเดีย]] [[โมร็อกโก]] [[ซาอุดิอาระเบีย]] [[เกาหลีใต้]] และ[[ยูเครน]] จะแล้วเสร็จในปี พ.ศ. 2553▼
* '''[[Beidou]]''' เป็นระบบที่กำลังพัฒนาโดย[[ประเทศจีน]] โดยให้บริการเฉพาะบางพื้นที่ แต่ในอนาคตมีแผนที่จะพัฒนาโดยให้ครอบคลุมทั้วโลกโดยจะใช้ชื่อว่า [[COMPASS]]▼
* '''[[QZSS]]''' ระบบดาวเทียมของญี่ปุ่น ทำหน้าที่หลากหลาย ช่วยเสริมการหาตำแหน่งด้วย GPS โดยเน้นพื้นที่ประเทศญี่ปุ่น ที่มีอาคารสูงบดบังสัญญาณ GPS สำหรับ QZSS ถูกออกแบบให้มีวงโคจรเป็นเลข 8 โดยเต็มระบบจะประกอบด้วยดาวเทียม 3-4 ดวง▼
 
== ดาวเทียมระบบอื่นๆ ==
== อ้างอิง ==
▲ระบบบอกหาพิกัดด้วยดาวเทียมอื่นๆ ที่คล้ายคลึงกับระบบจีพีเอส ในปัจจุบันมีหลายระบบ ได้แก่เช่น
{{รายการอ้างอิง}}
▲* '''[[GLONASS]]''' (GLObal NAvigation Satellite System) เป็นระบบของ[[รัสเซีย]] ที่พัฒนาเพื่อแข่งขันกับสหรัฐอเมริกา ใช้งานได้สมบูรณ์ทั่วโลกตั้งแต่เดือน ตุลาคมปี 2555ค.ศ.2012
▲* '''[[Galileo]]'''Galilao เป็นระบบที่กำลังพัฒนาโดย[[สหภาพยุโรป]] ร่วมกับ[[ ประเทศจีน]] [[อิสราเอล]] [[อินเดีย]] [[โมร็อกโก]] [[ซาอุดิอาระเบีย]] [[เกาหลีใต้]] และ[[ยูเครน]]ยูเคน จะแล้วเสร็จในปี พ.ศ. 2553
▲* '''[[Beidou]]'''Baidou เป็นระบบที่กำลังพัฒนาโดย[[ประเทศจีน]] โดยให้บริการเฉพาะบางพื้นที่ ที่ แต่ก็ในอนาคตมีแผนที่จะพัฒนาโดยให้ครอบคลุมทั้วโลกโดยจะใช้ชื่อว่า [[COMPASS]]
▲* '''[[QZSS]]''' ระบบดาวเทียมของญี่ปุ่น ทำหน้าที่หลากหลาย ช่วยเสริมการหาตำแหน่งด้วย GPS โดยเน้นพื้นที่ในประเทศญี่ปุ่น ที่มีอาคารสูงบดบังสัญญาณ GPS สำหรับ QZSS ถูกออกแบบให้มีวงโคจรเป็นเลข 8 โดยเต็มระบบจะประกอบด้วยดาวเทียม 3-4 ดวง
 
== ดูเพิ่ม ==
* [[พอยท์เอเชียดอตคอม]] ซอฟต์แวร์ไทยที่ทำงานในด้านจีพีเอส
* [[ระบบนำทางในรถยนต์‎]]
 
== แหล่งข้อมูลอื่น ==
* [http://www.gps.gov เว็บไซต์เผยแพร่ความรู้จีพีเอส ของรัฐบาลสหรัฐอเมริกา] {{en icon}}
 
[[หมวดหมู่:ระบบกำหนดตำแหน่งบนโลก| ]]
เข้าถึงจาก "https://th.wikipedia.org/wiki/ระบบกำหนดตำแหน่งบนโลก"