|
== ประเภท ==
=== ฉัตรแขวนหรือปัก ===
[[ไฟล์:Royal Seven-Tiered Umbrella.jpg|thumb|พระสัปตปฎลเศวตฉัตร]]
เป็นเครื่องแสดงพระอิสริยยศของผู้ทรงฉัตร แยกเป็น 4 ชนิดคือ
* '''เศวตฉัตร''' เป็นฉัตรผ้าขาวกว้าง มี 4 แบบ ดังนี้
** '''[[พระนพปฎลมหาเศวตฉัตร]]''' (''นพ''=; เก้า, ''ปฎล''=; ชั้น, ''เศวต''=; สีขาว) เป็นฉัตร 9 ชั้น สำหรับพระมหากษัตริย์ที่ทรงรับพระราชพิธีบรมราชภิเษกตามโบราณราชประเพณีแล้ว ฉัตรแบบนี้เรียกโดยย่อว่า "พระมหาเศวตฉัตร" เป็นฉัตรผ้าขาว 9 ชั้น มีระบาย 3 ชั้น ขลิบทอง แผ่ลวด และมียอด เป็น[[กกุธภัณฑ์|ราชกกุธภัณฑ์]]ของ[[พระมหากษัตริย์]]ที่สำคัญที่สุด มีที่ใช้คือ ปักที่[[พระราชอาสน์|พระแท่นราชอาสน์]]ราชบัลลังก์ กางกั้นเหนือพระแท่นที่บรรทม ปัก[[พระยานมาศ]] และแขวนกางกั้นพระโกศทรงพระบรมศพ เป็นต้น แต่โบราณมาไทยถือเศวตฉัตร เป็นสิ่งสำคัญยิ่งกว่าสิ่งอื่นใด เศวตฉัตร หมายถึง ความเป็นพระราชามหากษัตริย์เช่นเดียวกับมงกุฎของชาวยุโรป ตามประเพณีของพราหมณ์แต่เดิม เป็นเศวตฉัตร 6 ชั้น อันหมายถึง [[สวรรค์ 6 ชั้น]] ตั้งแต่ชั้น[[จตุมหาราชิกา]]จนถึงชั้น[[ปรนิมมิตวสวัตดี]] ความหมายของฉัตร 9 ชั้นที่ใช้ในปัจจุบันหมายถึง ผู้ที่ชนะทั้ง 8 ทิศ ชั้นล่างสุด หมายถึงพระมหากษัตริย์ที่จะต้องทรงแบกภาระอันใหญ่หลวงในการดูแลประชาชนทั้ง 8 ทิศ ปัจจุบันมีพระมหาเศวตฉัตรแห่อยู่จำนวน 7 องค์ อันได้แก่
**# [[พระที่นั่งจักรีมหาปราสาท]] (ท้องพระโรงกลางเหนือพระที่นั่งพุดตานถม)
**# [[พระที่นั่งดุสิตมหาปราสาท]] (ท้องพระโรงเหนือพระแท่นราชบัลลังก์ประดับมุก)
**# [[พระที่นั่งจักรพรรดิพิมาน]] (มี 2 องค์ คือ เหนือพระแท่นราชบรรจถรณ์และเหนือพระแท่นเครื่องพระสำอาง)
**# [[พระที่นั่งอนันตสมาคม]] (ท้องพระโรงกลางเหนือพระแท่นราชบัลลังก์)
**# [[พระเมรุมาศ]] (เหนือบุษบกองค์ประธาน[[พระเมรุมาศ]][[พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวมหาภูมิพลอดุลยเดจ]] มณฑลพิธีท้อง[[ท้องสนามหลวง]])
** '''[[สัปตปฎลเศวตฉัตร]]''' เป็นฉัตรขาว 7 ชั้น ซึ่งมีลักษณะอื่นๆอื่น ๆ เหมือนพระนพปฎลมหาเศวตฉัตร ใช้สำหรับพระมหากษัตริย์ที่ยังมิได้ทรงรับพระบรมราชาภิเษก, [[ฐานันดรศักดิ์ไทย|พระอัครมเหสี]], [[ฐานันดรศักดิ์ไทย|สมเด็จพระบรมราชินี]], [[สยามมกุฎราชกุมาร|สมเด็จพระยุพราช]], [[สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี|สมเด็จพระบรมราชกุมารี]], สมเด็จเจ้าฟ้าที่ได้รับสถาปนาเป็นพิเศษ ตลอดจน[[พระเจ้ากาวิละ|พระบรมราชาธิบดีประเทศราชล้านนา]]<ref>อาณาจักรล้านนา กำเนิดและการล่มสลาย :พระบารมีปกเกล้า ยุพราชวิทยาลัย ๑๐๐ ปีนามพระราชทาน หน้า ๕๐</ref> โดยหากใช้กับสมเด็จพระอัครมเหสีและสมเด็จพระบรมราชชนนี เรียกว่า ''สัปตปฎลเศวตฉัตร'' หรือ ''พระเศวตฉัตร 7 ชั้น'' แต่ถ้าใช้กับสมเด็จพระยุพราชและกรมพระราชวังบวรสถานมงคล (วังหน้า) เรียกว่า ''พระบวรเศวตฉัตร'' ปัจจุบันมีสัปตปฎลเศวตฉัตรแห่อยู่จำนวน 3 องค์ ได้แก่
**# [[พระที่นั่งไพศาลทักษิณ]] (เหนือ[[พระที่นั่งอัฐทิศ]])
** มีสัปตปฎลเศวตฉัตร ตามข้อมูลอยู่ ดังนี้
** ประดิษฐานอยู่ ณ# [[พระที่นั่งไพศาลทักษิณอมรินทรวินิจฉัยมไหยสูรยพิมาน]] ที่(เหนือ[[พระที่นั่งอัฐทิศบุษบกมาลามหาจักรพรรดิพิมาน]])
** # ประดิษฐานอยู่ ณ [[พระที่นั่งอัมพรสถาน ]] พระราชวังดุสิต (ท้องพระโรงของ [[สมเด็จพระเจ้าอยู่หัวมหาวชิราลงกรณ บดินทรเทพยวรางกูร]] )▼** ประดิษฐานอยู่ ณ [[พระที่นั่งอมรินทรวินิจฉัยมไหยสูรยพิมาน]] คือ [[พระที่นั่งบุษบกมาลามหาจักรพรรดิพิมาน]]
▲** ประดิษฐานอยู่ ณ พระที่นั่งอัมพรสถาน พระราชวังดุสิต ท้องพระโรงของ [[สมเด็จพระเจ้าอยู่หัวมหาวชิราลงกรณ บดินทรเทพยวรางกูร]]
** '''[[เบญจปฎลเศวตฉัตร]]''' เป็นฉัตรขาว 5 ชั้น มีระบายขลิบทองแผ่ลวดซ้อน 2 ชั้น ใช้สำหรับพระราชวงศ์ที่ดำรงพระอิสริยยศชั้น เจ้าฟ้า พระมเหสีชั้น[[ฐานันดรศักดิ์ไทย|พระอัครราชเทวี]] [[ฐานันดรศักดิ์ไทย|พระอัครชายาเธอ]] สมเด็จพระสังฆราชที่ได้รับมหาสมณุตมาภิเษกเป็น ''สมเด็จพระมหาสมณเจ้า'' และ[[กรมพระราชวังบวรสถานพิมุข]]
** '''เศวตฉัตร 3 ชั้น''' เป็นฉัตรขาว 3 ชั้น มีระบายขลิบทองแผ่ลวดซ้อน 2 ชั้น ใช้สำหรับ[[สมเด็จพระสังฆราช]]
| 