ผลต่างระหว่างรุ่นของ "ประเทศราช"

เนื้อหาที่ลบ เนื้อหาที่เพิ่ม
ย้อนการแก้ไขของ Unitedpage (พูดคุย) ไปยังรุ่นก่อนหน้าโดย พุทธามาตย์
Setawut (คุย | ส่วนร่วม)
ไม่มีความย่อการแก้ไข
บรรทัด 1:
{{มุมมองสากล}}
[[ไฟล์:National Museum KL 2008 (36).JPG|200px|thumb|"[[ต้นไม้เงินต้นไม้ทอง]]" ที่หัวเมือง[[มลายู]]ส่งมาเป็นเครื่องราชบรรณาการแก่พระเจ้ากรุงสยาม]]
'''ประเทศราช'''<ref>[[ราชบัณฑิตยสถาน]], ''[[พจนานุกรม ฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2554]] เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว'', กรุงเทพพฯ : ราชบัณฑิตยสถาน, 2556, หน้า 708</ref> หรือ '''รัฐบรรณาการ''' เป็นสถานะของรัฐที่ปรากฎอยู่ในทวีปเอเชีย หมายถึง [[รัฐ]]ที่มี[[ประมุข]]เป็นกึ่งเอกราชซึ่งได้ให้คำมั่นสัญญาว่าจะภักดีแก่กษัตริย์ของตนเองรัฐอื่นที่เข้มแข็งกว่าซึ่งเรียกว่า แต่ผู้ภายใต้อำนาจควบคุมดูแลและ"เจ้าอธิราช" โดยที่เจ้าอธิราชมีภาระหน้าที่ต้องคุ้มครองของ[[พระมหากษัตริย์]]อีกประเทศราชจากภัยคุกคามจากรัฐหนึ่งอื่น และในบางครั้ง เจ้าผู้ครองนครอธิราชอาจร้องขอให้ประเทศราชสนับสนุนด้านกำลังพลในยามสงคราม ซึ่งเจ้าประเทศราชจะส่งหรือสามนตราช<ref>ธเนศไม่ส่งก็ได้ อาภรณ์สุวรรณ.เนื่องจากเจ้าประเทศราชมีอำนาจเต็มและสิทธิเด็ดขาดในกิจการทั้งปวงในประเทศราช ''ประวัติศาสตร์วิพากษ์ : สยามไทยกับปาตานี''. กรุงเทพฯ : มติชน,มีอำนาจสามารถสั่งการทหารได้อย่างอิสระ 2556, หน้า 177</ref>เจ้าประเทศราชมีหน้าที่ต้องส่งเครื่องราช[[บรรณาการ]]ถวายเจ้าอธิราชเป็นประจำตามกำหนด และในยามศึกสงครามต้องส่งกองกำลังเข้าช่วยกองทัพหลวงด้วย มีลักษณะคล้าย[[รัฐในอารักขา]]ของ[[จักรวรรดินิยม]]ตะวันตก
 
ตัวอย่างของประเทศราชได้แก่ เกาหลีภายใต้[[ราชวงศ์หยวน]]ของจีน (พ.ศ. 1813–1899), [[กรุงศรีอยุธยา]]ภายใต้พม่า (พ.ศ. 2112–2127), กัมพูชาภายใต้สยาม (ค.ศ. 2337–2427), [[นครเชียงใหม่]]ภายใต้สยาม (พ.ศ. 2317–2437)
== สยาม ==
ประเทศราชของสยาม แบ่งออกเป็น 3 ชั้น<ref>ชูวงศ์ ฉายะบุตร, ''การปกครองท้องถิ่นไทย'', พิมพ์ครั้งที่ 2, กรุงเทพฯ : สมาคมนิสิตเก่ารัฐศาสตร์, หน้า44</ref> ตามบรรดาศักดิ์ของเจ้าเมือง ได้แก่
# '''พระเจ้าประเทศราช''' เช่น [[พระเจ้าดวงทิพย์]] ผู้ครองนครลำปาง
# '''เจ้าพระยาประเทศราช''' เช่น [[เจ้าพระยาศรีธรรมาโศกราช]]
# '''พระยาประเทศราช''' เช่น [[พระยาวิเชียรปราการ (บุญมา)]] ผู้ครองนครเชียงใหม่
 
=== ศักดินา ===
ในราชอาณาจักรสยาม [[พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว]]ได้โปรดให้ตรา'''พระราชบัญญัติศักดินาเจ้านายพระยาท้าวแสนประเทศราช'''<ref>ราชกิจจานุเบกษา, [http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2442/016/197.PDF พระราชบัญญัติศักดินาเจ้านายพระยาท้าวแสนประเทศราช], เล่ม 16, วันที่ 16 กรกฎาคม ร.ศ. 118, หน้า 197</ref> ดังนี้
 
{|class="wikitable" style="text-align:center"
|-
| '''เจ้าเมืองประเทศราช''' || '''ศักดินา''' (ไร่) || '''เทียบเท่า'''
|-
| พระเจ้าประเทศราช || 15,000 || เจ้าต่างกรม
|-
| เจ้าประเทศราช || 10,000 || ข้าหลวงเทศาภิบาล
|-
| พระยาประเทศราช || 8,000 || เจ้าพระยาวังหน้า
|}
 
=== รายพระนามพระเจ้าประเทศราชสมัยกรุงรัตนโกสินทร์ ===
เจ้าผู้ครองนครใน[[หัวเมืองเหนือ]]ของ[[สยาม]] ที่ได้รับพระราชทานสถาปนาเป็นพระเจ้าประเทศราชในสมัย[[กรุงรัตนโกสินทร์]] ได้แก่<ref>วรชาติ มีชูบท, ''เจ้านายฝ่ายเหนือ และตำนานรักมะเมียะ'', กรุงเทพฯ : สร้างสรรค์บุ๊คส์, หน้า 35</ref>
{|class="wikitable" style="text-align:center"
|-
| '''ลำดับที่''' || '''พระนาม''' || '''นคร''' || '''วันที่ได้รับพระราชทานสถาปนา'''
|-
| 1 || [[พระเจ้ากาวิละ|พระบรมราชาธิบดี (กาวิละ)]] || [[นครเชียงใหม่]] || พ.ศ. 2345
|-
| 2 || [[พระเจ้าดวงทิพย์|พระเจ้านครลำปาง (ดวงทิพ)]] || [[นครลำปาง]] || พ.ศ. 2366
|-
| 3 || [[พระเจ้าลำพูนไชย]] (บุญมา) || [[นครลำพูน]] || พ.ศ. 2369
|-
| 4 || [[พระเจ้ามโหตรประเทศ]] || นครเชียงใหม่ || พ.ศ. 2396
|-
| 5 || [[พระเจ้ากาวิโรรสสุริยวงศ์]] || นครเชียงใหม่ || พ.ศ. 2404
|-
| 6 || [[พระเจ้าอินทวิชยานนท์]] || นครเชียงใหม่ || พ.ศ. 2426
|-
| 7 || [[พระเจ้าสุริยพงษ์ผริตเดช]] || [[นครน่าน]] || 18 พฤศจิกายน พ.ศ. 2446
|}
 
== อ้างอิง ==