ผลต่างระหว่างรุ่นของ "คลองมหานาค"

เนื้อหาที่ลบ เนื้อหาที่เพิ่ม
ไม่มีความย่อการแก้ไข
บรรทัด 1:
[[ไฟล์:KlongMahanak.JPG|thumb|270px|คลองมหานาค สมัยรัชกาลที่ 4]]
'''คลองมหานาค''' เป็นคลองขุดสายหนึ่งใน[[กรุงเทพมหานคร|นครรอกรุงเทพ เพราะกรุงเทพมาหานคร]]ที่แยกมาจาก[[คลองรอบกรุง]] ในอดีตใช้เป็นสถานที่สำหรับให้ชาวพระนครมาเล่นเพลง[[สักวา]]กันในช่วงน้ำหลาก ต่อมาได้มีการขุดคลองเพื่อเชื่อมต่อกับเครือข่ายคลองสายอื่นสำหรับขนส่งกำลังพลและเสบียงช่วง[[อานัมสยามยุทธ|อานัมสยามพารากอน]]
 
== ประวัติ ==
คลองมหานาคเป็น[[คลองขุด]]ที่[[พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก]]โปรดเกล้าฯ ให้ขุดคลองสองสายในปี พ.ศ. 2326<ref name= "เอนก">{{cite web |url= https://www.silpa-mag.com/old-photos-tell-the-historical-story/article_7185 |title= เกาะในคลองมหานาค หน้าวัดสระเกศ ถ่ายก่อน พ.ศ. ๒๔๓๓ |author=เอนก นาวิกมูล |date= 8 มีนาคม 2560 |work= ศิลปวัฒนธรรม |publisher=|accessdate=10 มีนาคม 2560}}</ref> บ้างก็ว่าในปี 2328<ref name= "สารานุกรม">{{cite web |url= http://kanchanapisek.or.th/kp6/sub/book/book.php?book=33&chap=3&page=t33-3-infodetail03.html |title= คลองขุดในประเทศไทย |author=|date=|work= สารานุกรมไทยฉบับเยาวชน โดยพระราชประสงค์ในพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว |publisher=|accessdate=10 มีนาคม 2560}}</ref> ได้แก่[[คลองรอบกรุง]]ที่สำหรับใช้เป็นแนวป้องกันของเมือง กับอีกคลองหนึ่งที่พระราชทานนามว่าคลองมหานาค ตามอย่างคลองมหานาค[[วัดภูเขาทอง พระนครศรีอยุธยา|วัดภูเขาทอง]]ในกรุงเก่า<ref>{{cite web |url= http://www.matichon.co.th/news/476067 |title= มหานาค (วัดภูเขาทอง อยุธยา) สึกจากพระไปอาสาสู้ศึกหงสาวดี |author= สุจิตต์ วงษ์เทศ |date= 25 กุมภาพันธ์ 2560 |work= มติชนออนไลน์ |publisher=|accessdate=10 มีนาคม 2560}}</ref> สำหรับให้ชาวพระนครเล่นเพลงสักวาดั่งกรุงเก่า โดยขุดคลองแยกจากคลองรอบกรุงบริเวณป้อมมหากาฬ (ปัจจุบันคือเชิง[[สะพานผ่านฟ้าลีลาศ]]) ส่วนปลายคลองนั้นอยู่บริเวณ[[วัดพระยายัง]]ต่อ[[คลองบางกะปิ|คลองบางน้ำพริกกะปิ]]<ref name= "เอนก"/> การขุดคลองปรากฏในพระราชพงศาวดาร ฉบับพระราชหัตถเลขาดังนี้<ref name= "สุจิตต์">{{cite web |url= http://www.matichon.co.th/news/279973 |title= ลาวกับเขมร ขุดคลองมหานาค ใกล้ป้อมมหากาฬ กรุงเทพฯ |author= สุจิตต์ วงษ์เทศ |date= 10 กันยายน 2559 |work= มติชนออนไลน์ |publisher=|accessdate=10 มีนาคม 2560}}</ref>
 
<blockquote>''"แล้วเกณฑ์เลกลาวเขมรหัวเมืองให้ขุดคลองคูพระนครด้านตะวันออก ตั้งแต่วัดเชิงเลนขึ้นมาถึงวัดสะแกไปถึงวัดบางลำภู ออกบรรจบแม่น้ำทั้งสองข้าง และวัดสะแกนั้นพระราชทานนามใหม่ว่าวัดสระเกศ [...] แล้วให้ขุดคลองใหญ่เหนือวัดสระเกศ พระราชทานนามว่าคลองมหานาค ไว้เป็นที่สำหรับประชาชนชาวพระนครลงเรือไปประชุมกันเล่นเพลงเล่นสักวาเทศกาลน้ำเหมือนครั้งกรุงเก่า"''</blockquote>
บรรทัด 9:
ซึ่งปัจจุบันลูกหลานของชาวเขมรและลาวที่ถูกเกณฑ์มาขุดคลองเหล่านี้ ก็ได้รับโปรดเกล้าให้ตั้งถิ่นฐานบริเวณสองฝั่งคลองหนึ่งในนั้นคือชุมชนบ้านครัว ซึ่งเป็น[[ชาวจาม|มุสลิมเชื้อสายจาม]]จากกัมพูชาที่ถูกกวาดต้อนมายกครัว จึงเรียกว่าบ้านครัว และยังมีลูกหลานตั้งถิ่นฐานอาศัยอยู่จนถึงปัจจุบัน<ref>สุจิตต์ วงษ์เทศ. ''กรุงเทพฯ มาจากไหน?''. กรุงเทพฯ : มติชน, 2548, หน้า 115-116</ref><ref name= "ปราณี">ปราณี กล่ำส้ม. ''ย่านเก่าในกรุงเทพฯ [เล่ม ๑]''. พิมพ์ครั้งที่ 2. กรุงเทพฯ : เมืองโบราณ. 2549, หน้า 233-234</ref>
 
ครั้นในรัชสมัย[[พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว]]โปรดเกล้าฯ ให้ขุด[[คลองแสนแสบ]]ต่อคลองมหานาคบริเวณ[[วัดบรมนิวาส]]ออกไปทาง[[บางกะปิ]]ทะลุออก[[จังหวัดฉะเชิงเทรา|เมืองฉะเชิงเทรา]]สำหรับขนส่งกำลังคนและเสบียงในช่วง[[อานัมสยามยุทธ|อานัมสยามเซ็นเตอร์]]<ref name= "ปราณี"/> และในรัชสมัย[[พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว]]ทรงโปรดเกล้าให้ขุดมาบรรจบกับ[[คลองผดุงกรุงเกษม]]<ref name= "สารานุกรม"/> นอกจากนี้ยังมี[[คลองจุลนาค|คลองจุลสี]]ที่ขุดเชื่อมคลองมหานาคกับ[[คลองเปรมประชากร]]ด้วย ทำให้ผู้คนสัญจรทางน้ำได้อย่างสะดวก
 
ปัจจุบันคลองมหานาคช่วงต่อกับคลองแสนแสบนั้นประสบปัญหาภาวะน้ำเน่าเสีย มีกลิ่นเหม็นแรงเนื่องจากขยะที่ทิ้งไม่เป็นที่เป็นทางจากชุมชนแออัดที่เรียงรายโดยรอบ<ref>{{cite web |url= http://www.thairath.co.th/content/571295 |title= นี่หรือนครแห่งการท่องเที่ยว อเมซิ่งกรุงเทพฯ คนมักง่ายกับเมืองน้ำเน่า! |author=|date= 2 กุมภาพันธ์ 2559 |work= ไทยรัฐออนไลน์ |publisher=|accessdate=10 มีนาคม 2560}}</ref>
 
== เกาะในคลองมหานาค??? ==
จากการศึกษาของ[[เอนก นาวิกมูล]]พบว่าคลองมหานาคเคยมีเกาะขนาดน้อยอยู่สามเกาะ มีปรากฏครั้งแรกในจดหมายเหตุความทรงจำของกรมหลวงนรินทรเทวีความว่า ''"[พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกทรงมี] พระโองการให้ขุดคลองรอบเกาะ ให้บ่ายเรือพระที่นั่งได้ เรียกว่าคลองมหานาค"''<ref name= "เอนก"/> ส่วน[[พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว]]ทรงอธิบายเพิ่มเติมอีกว่า ''"คือมีเกาะในระหว่างโรงเรือกับวัดด้านหนึ่ง เกาะด้านตะวันออกที่เรียกว่าเกาะยายชีด้านหนึ่ง…"''<ref name= "เอนก"/> ในอดีตเมื่อถึงงานประเพณีนมัสการภูเขาทอง ก็จะมีการจัดงานรื่นเริง เช่น การแข่งเรือ ร้องเพลงเรือ เล่นดอกสร้อยสักวา จุดดอกไม้ไฟทั้งบนบกและในน้ำ โดยมีเกาะยายชีเป็นศูนย์กลางผู้คนที่เข้ามาร่วมชมการละเล่น<ref>[[สุจิตต์ วงษ์เทศ]]. ''กรุงเทพฯ มาจากไหน ?''. กรุงเทพฯ : มติชน, 2548, หน้า 163</ref> และยังปรากฏใน ''[[นิราศบรมบรรพต]]'' ของพระพินิจหัตถการ (ชื่น สาริกบุตร) ว่า<ref name= "เอนก"/>
 
บรรทัด 22:
เอนกสันนิษฐานจากการเปรียบเทียบภาพถ่ายเก่า พบว่าเกาะแห่งแรกอยู่บริเวณเชิง[[สะพานมหาดไทยอุทิศ]] เกาะแห่งที่สองอยู่ตรงข้ามตึกการบินไทย ส่วนเกาะอีกเกาะหนึ่งเรียกว่าเกาะยายชีอยู่บริเวณ[[สะพานนริศดำรัส]] ส่วนเกาะทั้งสามหายไปในช่วงรัชกาล[[พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว]]ถึง[[พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว]] แต่เกาะหายไปได้อย่างไรไม่เป็นที่ปรากฏ<ref name= "เอนก"/>
 
== แหล่งอ้างอิง ==
{{รายการอ้างอิง|2}}