การปกครองของบริษัทในอินเดีย

การปกครองของบริษัทในอินเดีย หรือบางครั้งเรียกว่า กัมปานีราช (อังกฤษ: Company Raj) หมายถึงการปกครองดินแดนในอนุทวีปอินเดียของบริษัทอินเดียตะวันออกของอังกฤษ ซึ่งเริ่มขึ้นตั้งแต่ปี 1757 ภายหลังกองทหารของบริษัทมีชัยชนะในยุทธการปลัสซีและได้ภาคเบงกอลมาครอบครอง และในปี 1765 บริษัทก็ได้รับสิทธิในการเก็บรายได้ในเบงกอลและพิหาร ต่อมาในปี 1773 บริษัทได้ตั้งกัลกัตตาเป็นเมืองหลวง และมีราชสำนักอังกฤษได้แต่งตั้งข้าหลวงต่างพระองค์คนแรกขึ้น

การปกครองของบริษัทในอินเดีย
ค.ศ. 1757–1858
ธงบริษัท ตราอาร์ม
คำขวัญ: Auspicio Regis et Senatus Angliae "โดยพระราชโองการในพระเจ้าแผ่นดินแลรัฐสภาแห่งอังกฤษ"
สถานะ	อาณานิคมร่วมทุนโดยบริษัทอินเดียตะวันออก ในกำกับของรัฐสภาแห่งบริเตนใหญ่
เมืองหลวง	กัลกัตตา (1757–1858)
ภาษาทั่วไป	อังกฤษ, ฮินดี
การปกครอง	บรรษัทาธิปไตย
ข้าหลวงต่างพระองค์
• 1774–75	วอร์เรน ฮาสติงส์ (คนแรก)
• 1857–58	ชาลส์ แคนนิง (สุดท้าย)
ประวัติศาสตร์
• ยุทธการปลัสซี	23 มิถุนายน ค.ศ. 1757
• สัญญาอัลลาฮาบัด	16 สิงหาคม 1765
• สัญญาสรีรังฆะพัฒนะ	18 มีนาคม 1792
• สัญญาบาสเซน	31 ธันวาคม 1802
• สัญญายันดาเบา	24 กุมภาพันธ์ 1826
• สัญญาลาฮอร์	9 มีนาคม 1846
• พรบ.รัฐบาลแห่งอินเดีย	2 สิงหาคม 1858
พื้นที่
1858	1,942,481 ตารางกิโลเมตร (749,996 ตารางไมล์)
สกุลเงิน	รูปี
รหัส ISO 3166	IN
ก่อนหน้า ถัดไป จักรวรรดิมราฐา จักรวรรดิโมกุล Kingdom of Mysore จักรวรรดิซิกข์ บริติชราช นิคมช่องแคบ
ปัจจุบันเป็นส่วนหนึ่งของ	บังกลาเทศ อินเดีย ปากีสถาน

หลังได้เบงกอลและพิหารมาครอบครอง บริษัทก็ได้ส่งกองทหารไปเจรจาให้รัฐต่างๆยินยอมให้บริษัทเข้าไปทำผลประโยชน์ตามเงื่อนไขที่บริษัทต้องการ รัฐใดที่ยินยอมก็จะยังมีคงอำนาจในการปกครองตนเอง ถึงกระนั้น รัฐมากมายในอินเดียตัดสินใจต่อสู้กับบริษัทและต่างพ่ายแพ้ เจ้าผู้ครองรัฐถูกริบอำนาจและรัฐตกไปอยู่ภายใต้การปกครองของบริษัท บริษัทได้ยุติบทบาทในการปกครองอนุทวีปอินเดียไปภายหลังการก่อกบฎโดยชาวพื้นเมืองในปี 1857 ซึ่งนำมาสู่การตราพระราชบัญญัติรัฐบาลแห่งอินเดีย ค.ศ. 1858 ซึ่งรัฐบาลสหราชอาณาจักรได้เข้ามาปกครองอินเดียโดยตรงแทน