ผลต่างระหว่างรุ่นของ "พระเจ้าช็องโจแห่งโชซ็อน"

{{เพิ่มต้องการอ้างอิง}}

| ภาพ = ไฟล์:PortraitKing of JeongjoJeongJo of Joseon.jpg|King JeongJo of Joseon

| คำบรรยาย = พระบรมสาทิสลักษณ์พระเจ้าช็องโจแห่งโชซ็อนมหากษัตริย์แห่งโชซ็อน

| พระบรมนามาภิไธย = อีลี ซันซาน (이산, 李祘)<!--วิกิพีเดียใช้หลักการทับศัพท์ตามที่ประกาศในราชกิจจานุเบกษา ดูที่ http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2555/E/112/7.PDF -->

| พระปรมาภิไธย = '''พระเจ้าช็องโจจองโจ'''

| ครองราชย์ = 2710 เมษายนมีนาคม ค.ศ. 1776 – 1828 สิงหาคมมิถุนายน ค.ศ. 1800

| ระยะเวลาครองราชย์ = {{อายุปีและวัน|1776|0403|2710|1800|0806|1828}}

| รัชกาลก่อนหน้า = [[พระเจ้าย็องโจยองโจ]]

| พระราชสมภพ = {{วันเกิดbirth date|1752|1009|2822}}<br/>[[พระราชวังชังเกียงกุงวังชางเกียงกุง]]

| สวรรคต = {{วันตายและอายุdeath date and age|17521800|1006|28|18001752|0809|1822|พรรษา}}<br>[[พระราชวังชังเกียงกุงวังชางเกียงกุง]]

| พระราชมารดา = [[ฮเย-กย็องกุงฮเยกยองกุง|พระนางฮเย-กย็องฮเยกยอง]]

| พระสนม = [[พระสนมอึยพิน แห่งตระกูลซ็องซอง|พระสนมอึยบิน ตระกูลซอง]]<br/>[[พระสนมว็อนบินวอนบิน จากตระกูลฮง แห่งพงซันซาน|พระสนมว็อนบินวอนบิน ตระกูลฮง]]<br/>พระสนมฮวาบิน ตระกูลยุน<br/>[[พระสนมซุกกี จากตระกูลพักปาร์ค|พระสนมซูบิน ตระกูลพักปาร์ค]]

[[ไฟล์:Pilgukhwado.jpg|thumb|right|ภาพดอกไม้ภาพวาดฝีพระหัตถ์ของ [[พระเจ้าช็องโจจองโจ]]]]

ในปี [[ค.ศ. 1775]] พระเจ้าย็องยองโจทรงแต่งตั้งให้พระนัดดารัชทายาทเป็นผู้สำเร็จราชการแทนท่ามกลางการต่อต้านจากขุนนางฝ่ายพย็อกพาพยอกพา ได้แก่ ฮงอินฮัน (홍인한, 洪璘漢 น้องชายของ ฮงพงฮัน บิดาของพระนางฮเย-กย็องกุงฮเยกยองกุง) และ ช็อง ฮู-กย็อมจองฮูกยอม (정후겸, 鄭厚謙) แต่พระนัดดารัชทายาทก็ได้รับการสนับสนุนจาก [[ฮงกุกย็องฮงกุกยอง]] (홍국영, 洪國榮) ซึ่งเป็นที่ปรึกษาสำคัญและมีอำนาจมากในเวลาต่อมา

วังเซซนครองราชย์ใน ค[[พ.ศ. 17762319]] เป็นพระเจ้าช็องโจ ในพิธีราชาภิเษก ตรัสว่า

{{quote|อ้า ข้าคือพระโอรสขององค์ชายรัชทายาทซาโด กษัตริย์องค์ก่อน (พระเจ้าย็องโจยองโจ) ให้ข้าเป็นพระโอรสขององค์ชายรัชทายาทฮโยจังฮโยจาง เพราะทรงคิดว่าความชอบธรรมของพระราชวงศ์เป็นเรื่องสำคัญ}}<ref>Jae Un-Kang, Jae Eun-Kang. ''The land of scholars: two thousand years of Korean Confucianism''.</ref>

พระเจ้าช็องโจทรงมีความมุ่งมั่นที่จะลบล้างมลทินของพระราชบิดาและให้มีเกียรติยศสมกับเป็นพระราชบิดาของกษัตริย์ ท่ามกลางเสียงคัดค้านของขุนนางฝ่ายพย็อกพาพยอกพา องค์ชายรัชทายาทซาโดเมื่อสิ้นพระชนม์มีพระสุสานชื่อว่า ''ซูอึนมโย'' (수은묘, 垂恩墓) ที่เมืองย็องจูยองจู ซึ่ง"มโย" เป็นพระสุสานระดับไม่สูงนัก ใน คในค.ศ. 1776 พระเจ้าช็องโจจึงทรงเลื่อนขั้นพระสุสานของพระราชบิดาเป็น ''ย็องอูว็อนยองอูวอน'' (영우원, 永祐園) รวมทั้งพระชายาฮเยบิน พระราชมารดา เป็น พระนาง ''ฮเย-กย็องกุงฮเยกยองกุง'' (혜경궁, 惠慶宮) มีฐานะเทียบเท่าพระพันปี แต่พระเจ้าช็องโจก็ทรงไม่สามารถยกพระเกียรติยศของพระราชบิดาและมารดาแท้ ๆแท้ๆ ได้มากกว่านี้ ขณะที่พระราชบิดาบุญธรรมที่พระเจ้าช็องโจไม่เคยพบองค์เลย คือ องค์ชายรัชทายาทฮโยจังฮโยจาง กลับได้รับการแต่งตั้งเป็น พระเจ้าจินจง (진종, 眞宗) และใน ค.ศ. 1777 พระเจ้าช็องโจก็ทรงเปลี่ยนพระนามของพระราชบิดาใหม่ เป็น องค์ชายรัชทายาทจังฮ็อนฮอน (장헌세자, 莊獻世子) เพราะ "ซาโด" พระนามเดิมนั้นแปลว่า "คิดถึงหาด้วยความอาลัย"

[[ไฟล์:정조.jpg|thumbnail|พระเจ้าจองโจ|140px]]รัชสมัยของพระเจ้าช็องโจเริ่มต้นด้วยการนองเลือด พระเจ้าช็องโจด้วยคำแนะนำของฮงกุกย็องฮงกุกยองกำจัดกลุ่มอำนาจเก่าในรัชสมัยของพระอัยกา คือ ขุนนางฝ่ายพย็อกพาพยอกพา ซึ่งส่วนมากมาจากตระกูลฮงแห่งพงซันฮงแห่งพงซาน ซึ่งเป็นตระกูลของพระราชมารดา ฮงอินฮัน ช็อง ฮู-กย็อมจองฮูกยอม และขุนนางพย็อกพยอกพาทั้งหลายถูกเนรเทศและประหารชีวิตใน ค.ศ. 1776 ในวันครบรอบพิธีราชาภิเษกหนึ่งปี ใน คในค.ศ. 1777 เกิดการลอบปลงพระชนม์พระเจ้าช็องโจแต่ไม่สำเร็จ และเป็นการกระทำของฮงซังบอม (홍상범, 洪相範) เพื่อนำองค์ชายอึนจอน (은전군, 恩全君) พระอนุชาต่างพระราชมารดาของพระเจ้าช็องโจขึ้นบัลลังก์แทน เหตุการณ์นี้ยิ่งทำให้ทรงไม่ไว้วางพระทัยตระกูลฮงมากไปอีก ทำให้พระเจ้าช็องโจทรงตัดสินใจเนรเทศฮงพงฮัน (홍봉한, 洪鳳漢) บิดาของพระนางฮเย-กย็องกุงฮเยกยองกุงและพระอัยยิกาแท้ ๆแท้ๆ รวมทั้งเป็นพระอาจารย์ของพระองค์เองไปใน ค.ศ. 1777

พระเจ้าช็องโจทรงสานต่อนโยบายเพื่อความสมานฉันท์ (탕평책, 蕩平策) ของพระอัยกา<ref>Michael J. Seth. ''A concise history of Korea: from the neolithic period through the nineteenth century''.</ref> แต่แทนที่จะห้ามไม่ให้มีการแบ่งฝ่ายพระเจ้าช็องโจทรงยอมรับการแบ่งฝ่ายของขุนนางและทรงอุปถัมภ์ขุนนางแต่ละฝ่ายอย่างเท่าเทียมเพื่อมิให้ฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งมีอำนาจมากจนเกินไป หลังจากที่กำจัดขุนนางตระกูลฮงออกไปแล้ว ขุนนางฝ่ายโนนนพย็อกยอกพาตระกูลคิมก็ขึ้นามีอำนาจ ได้แก่ คิมควีจู (김귀주, 金龜柱 พระเชษฐาของ[[พระมเหสีช็องซุนจองซุน]]) และคิมจงซู (김종수, 金鍾秀) แต่ไม่นานพระเจ้าช็องโจก็ทรงตัดสินพระทัยล้มขุนนางฝ่ายโนนนออกจากอำนาจด้วยคำแนะนำของฮงกุกย็องใน ฮงกุกยองในค.ศ. 1779 คิมควีจูถูกเนรเทศ พระเจ้าช็องโจทรงสนับสนุนขุนนางฝ่ายโซนนให้ขึ้นมาคานอำนาจกับฝ่ายโนนน ทำให้ฝ่ายโนนนซึ่งเหลือคิมจงซูเป็นผู้นำกลายเป็นฝ่ายต่อต้านพระราชอำนาจของพระเจ้าช็องโจ

[[ไฟล์: Juhamnu, Changdeokgung - Seoul, Korea.JPG|thumb|คยูจังกัก หรือ จูฮัมมู ใน[[พระราชวังชังด็อกวังชางด๊อก]]]]

เกาหลีในคริสต์ศตวรรษที่ 18 ได้เกิดกระแสของหลักปรัชญาอย่างใหม่ที่เน้นการประยุกต์ใช้ปฏิบัติได้จริง เรียกว่า ''ชิลฮัก'' (실학, 實學) ซึ่งตรงกันข้ามกับหลักปรัชญาขงจื้อใหม่ (성리학, 性理學) ซึ่งเป็นลัทธิความเชื่อหลักของชาวเกาหลีมาตั้งแต่ศตวรรษที่ 15 ซึ่งยึดติดกับพิธีกรรมและเป็นนามธรรมมากจนเกินไป พระเจ้าช็องโจมีพระสมัญญานามว่า ทรงเป็น "กษัตริย์ชิลฮัก" เพราะทรงสนพระทัยในปรัชญาอย่างใหม่นี้ และทรงอุปถัมภ์นักปราชญ์และขุนนางจำนวนมากในลัทธินี้ โดยเฉพาะในคยูจังกัก ซึ่งเป็นแหล่งที่มาของขุนนางที่จะมีส่วนในการปฏิรูปของพระเจ้าช็องโจ

วิทยาการชิลฮักในรัชสมัยของพระเจ้าช็องโจมีสำนักกลุ่ม คือ สำนัก''ซ็องโฮซองโฮ'' (성호, 星湖) ก่อตั้งโดย อีลีอิก (이익, 李瀷) ขุนนางฝ่ายใต้ซึ่งในสมัยพระเจ้าย็องโจยองโจได้นำวิทยาการตะวันตก หรือ ''ซอฮัก'' (서학, 西學) ที่รับมาผ่านทางประเทศจีนมาประยุกต์เข้ากับหลักปรัชญาขงจื้อในศาสตร์การบริหารจัดการอาณาจักร ขุนนางฝ่ายใต้หลังจากที่หมดอำนาจทางการเมืองในรัชสมัยของพระเจ้าซุกจงได้หันหาวิทยาการตะวันตกหรือแม้แต่คริสต์ศาสนา สังเคราะห์แนวคิดหลักปรัชญาอย่างใหม่ขึ้นมา อีกสำนักคือ สำนักอุดรนิยม (북학, 北學) เป็นลัทธิซึ่งนำแบบอย่างมาจากจีนราชวงศ์ชิง ชื่นชมว่ามีความรุ่งเรืองทางการค้าและวัฒนธรรม<ref>http://www.koreaaward.com/kor/history/155</ref> แม้ว่าตั้งแต่เสียเอกราชให้กับราชวงศ์ชิงเป็นต้นมาชาวเกาหลีส่วนใหญ่จะดูแคลนชาวแมนจู นักปราชญ์สำนักนี้ก็คือขุนนางฝ่ายโนนนนั่นเอง แต่เป็นโนนนชิพา มีฮงแดยง (홍대용, 洪大容) ในรัชสมัยของพระเจ้าย็องโจยองโจเป็นผู้ริเริ่มลัทธิ<ref>http://www.koreaaward.com/kor/history/157</ref> เดินทางไปยังประเทศจีนและบันทึกความเจริญมาเป็นตัวอย่างให้อาณาจักรโจซ็อนนำมาเป็นแบบอย่าง

พระเจ้าช็องโจทรงอุปถัมป์ขุนนางจากทั้งสองสำนักนี้ มาเป็นที่ปรึกษาประจำพระองค์ โดยทรงชุบเลี้ยงไว้ที่ ''คยูจังกัก'' ได้แก่ แชเจกง (채제공, 蔡濟恭) อีลีกาฮวันฮวาน (이가환, 李家煥) และช็องยักย็องจองยัคยอง (정약용, 丁若鏞) จากสำนักซ็องโฮซองโฮ พักจีว็อนพัคจีวอน (박지원, 朴趾源) พักเจกาพัคเจกา (박제가, 朴齊家) และอีด็อกมูลีดอกมู (이덕무, 李德懋) จากสำนักอุดรนิยม

ถึงแม้ว่าจะมีนักปราชญ์จากสำนักซ็องซองโฮจำนวนหนึ่งได้หันไปเข้ารีตคริสต์ศาสนา แต่ทางสายหลักของสำนักนี้ยังยืนกรานที่จะยึดมั่นในลัทธิขงจื้อและประณามคริสต์ศาสนาว่าเป็น "ลัทธินอกรีต" ใน คในค.ศ. 1791 แชเจกงหัวหน้าคยูจังกักได้เสนอให้พระเจ้าช็องโจกระทำการกวาดล้างคริสต์ศาสนา เป็นครั้งแรกของประเทศเกาหลี เรียกว่า การสังหารหมู่ชาวคริสต์ปีชินแฮ (신해박해, 辛亥迫害) ในปีเดียวกันนั้น พระเจ้าช็องโจทรงตัดสินพระทัย นำขุนนางฝ่ายใต้ขึ้นมามีอำนาจแทนขุนนางฝ่ายโนนนและโซนน และทรงร่วมกับขุนนางฝ่ายใต้ออกแผนการปฏิรูปออกมามากมาย ได้แก่ การจัดตั้งการค้าเสรี (신해통공, 辛亥通共) ยกเลิกระบบการให้สัมปทานและให้ทุกคนสามารถค้าขายสิ่งใดก็ได้อย่างเสรี และการอนุญาตให้บุตรขุนนางที่เกิดแต่อนุภรรยาสามารถเข้ารับราชการได้<ref>Kim Sung-Yun. ''Tangpyeong and Hwaseong: The Theory and Practice of Jeongjo's Politics and Hwaseong''.</ref> เป็นการเปลี่ยนแปลงของทัศนคติทางสังคมที่มีมาหลายร้อยปี และพระเจ้าช็องโจยังทรงดำริที่จะยกเลิกระบบทาสทั้งทาสของราชสำนักและทาสของขุนนาง

[[ไฟล์:Hwaseong2.jpg|thumb|left|200px|เมืองฮวาซ็องฮวาซอง สร้างเสร็จเมื่อ ค.ศ. 1796]]

ในช่วงเริ่มต้นที่พระองค์เริ่มขึ้นครองราชได้เกิดปัญหาทางเศรษฐกิจและได้เกิดการจลาจลขึ้น ในช่วงแรกได้ถูกกล่าวขานว่าเป็นพระราชาผู้ปกครองด้วยความโหดร้าย แต่ในภายหลังผ่านการปกครองของพระองค์ไปได้ระยะหนึ่งของพระองค์ ทำให้ประชาชนทำใประชาชนมีความเป็นอยู่ดีขึ้น

การสวรรคตของพระเจ้าช็องโจทำใหพัฒนาการของประเทศเกาหลีทุกอย่างหยุดชะงักลง ด้วยการที่พระเจ้าซุนโจขึ้นครองราชย์เมื่อยังทรงพระเยาว์ทำให้พระอัยยิกาคิม หรือพระมเหสีช็องซุนจองซุน (정순왕후, 貞純王后 พระมเหสีของพระเจ้าย็องโจยองโจ) เป็นผู้สำเร็จราชการตามกฎมณเฑียรบาล พระอัยยิกาคิมทรงนำขุนนางฝ่ายโนนนตระกูลคิมขึ้นมามีอำนาจและกวาดล้างขุนนางฝ่ายใต้อย่างทารุณ และมองว่าการปฏิรูปทุกประเภทเป็นการกบฏ เมืองฮวาซ็องฮวาซองจึงถูกทิ้งร้าง อาณาจักรโชซ็อนให้อีกห้าสิบปีข้างหน้าจะมีแต่การแก่งแย่งอำนาจและการกวาดล้างฝ่ายตรงข้าม สมัยแห่งความรุ่งเรืองของเกาหลีที่มีมาแต่รัชสมัยของพระเจ้าย็องโจยองโจจึงจบลง

'''สมเด็จพระราชา ช็องจงช็องโจ แทโจคยองชอน คย็องช็อน มย็องโดมยองโด ฮงด็อก ฮย็อนโม มุนซ็องนซอง มูรยอล ซ็องอินซองอิน ชังจางฮโย แห่งเกาหลี'''

* พระราชบิดา: [[องค์ชายรัชทายาทซาโด]] (사도세자, 1735–1762) ภายหลังได้รับการแต่งตั้งเป็น พระเจ้าชังจางโจ

* พระราชมารดา: [[ฮเย-กย็องกุงฮเยคยองกุง|พระนางฮ็อนคย็องฮอนคยอง]] พระพันปีหลวง ตระกูลฮง แห่งพุงซันซาน (헌경왕후 홍씨, 1735–1815)

* พระมเหสี: [[พระมเหสีฮโยอึย|สมเด็จพระราชินีฮโยอึย]] ตระกูลคิม แห่ง ช็องพุงชองพุง (효의왕후 김씨, 1753–1821)

** [[พระสนมอึยพิน แห่งตระกูลซ็องซอง|พระสนมอึยบิน]] ตระกูลซ็องซอง แห่งชังนย็องชางนยอง (의빈 성씨, 1753–1786)

** [[พระสนมว็อนบินวอนบิน จากตระกูลฮง แห่งพงซันซาน|พระสนมว็อนบินวอนบิน]] ตระกูลฮง]] แห่งพงซันพุงซาน (원빈 홍씨, 1766–1779)

** พระสนมฮวาบิน ตระกูลยุน แห่งนัมว็อนนัมวอน (화빈 윤씨, 1765–1824)

** [[พระสนมซุกกี จากตระกูลพักปาร์ค|พระสนมซูบิน ตระกูลพักปาร์ค]] แห่งบันนัม (현목수비 박씨, 1770–1822)

** [[องค์ชายรัชทายาทมุนฮโย,]] อี,ลีซุน (문효세자, 1782-1786) มกุฎราชกุมารแห่งโชซ็อนพระราชโอรสของพระสนมอึยบิน ตระกูลซ็องซอง แห่งชังนย็องชางนยอง

** [[พระเจ้าซุนโจ|องค์ชายอีลีคง]] (이공세자, 1790 - 1834) พระราชโอรสของพระสนมซูบิน ตระกูลพักปาร์ค แห่งบันนัม

** [[องค์ชายซังกเย]], อี,ลีดัม (상계군, 1769-1786) พระราชโอรสบุญธรรมของพระสนมว็อนบินวอนบิน ตระกูลฮง แห่งพุงซันซาน

** องค์หญิงไม่ปรากฏพระนาม (1784 - ?) พระราชธิดาของพระสนมอึยบิน ตระกูลซ็องซอง แห่งชังนย็องชางนยอง

** องค์หญิงไม่ปรากฏพระนาม (1781 - ?) พระราชธิดาของพระสนมฮวาบิน ตระกูลยุน แห่งนัมว็อนนัมวอน

** องค์หญิงซุกซ็อน (숙선옹주, 1793 - 1836) พระราชธิดาของพระสนมซูบิน ตระกูลพักปาร์ค แห่งบันนัม

| รูปภาพ = Coat_of_arms_of_Joseon_Korea.gif

| ก่อนหน้า = [[พระเจ้าย็องโจยองโจ]]

| ปี = ค[[พ.ศ. 1776–18002319]] - [[พ.ศ. 2343]]

{{lifetimebirth|1752|1800}}