|
[[ไฟล์:Afro-Asiatic.png|right|300px|thumb|แสดงการแพร่กระจายของภาษาตระกูลแอฟโฟร-เอเชียโฟรเอชีแอติกด้วยสีเหลือง]]
'''ตระกูลภาษาแอฟโร-เอเชียโฟรเอชีแอติก''' ({{lang-en|Afroasiatic languages}}) เป็นตระกูลภาษาที่มีสมาชิก 375 ภาษาและมีผู้พูดมากกว่า 300 ล้านคน แพร่กระจายใน[[ตะวันออกกลาง]] แอฟริกาเหนือ แอฟริกาตะวันตก แอฟริกาตะวันออก แอฟริกากลางและแอฟริกาตะวันตกเฉียงใต้ (รวมผู้พูด[[ภาษาอาหรับ]] 200 ล้านคน)ชื่อของภาษาตระกูลนี้ตั้งโดย Joseph Greenberg เพื่อใช้แทนชื่อเดิม ตระกูลภาษาฮามิโต-เซมิติก กลุ่มย่อยของภาษาตระกูลนี้ได้แก่
* [[ภาษากลุ่มเบอร์เบอร์]]
* [[ภาษากลุ่มชาด]]
* [[ภาษากลุ่มคูชิติก]]
* [[ภาษากลุ่มโอโมติก]] (บางครั้งจัดให้อยู่ในภาษากลุ่มคูชิติก)
* [[ภาษากลุ่มเบยา]] (บางครั้งจัดให้อยู่ในภาษากลถุ่มกลุ่มคูชิติก)
ส่วนใหญ่ยอมรับให้[[ภาษาออนโกตา]]อยู่ในภาษากลุ่มโอโมติก แต่การแบ่งภายในตระกูลยังขาดข้อมูล Harold Fleming จัดให้เป็นสาขาเอกเทศของภาษากลุ่มแอฟโฟรเอเชียติกที่ไม่ใช่กลุ่มโอโมติก<ref>http://www.jstor.org/view/00113204/dm991524/99p0046v/0</ref>
== ถิ่นกำเนิด ==
ไม่มีข้อตกลงที่ตายตัวว่าภาษาแอฟโฟร-เอเชียโฟรเอชีแอติกดั้งเดิมอยู่ที่ใด เชื่อกันว่าภาษานี้มีจุดกำเนิดในแอฟริกาตะวันออกเฉียงเหนือ<ref>http://www.sciencemag.org/cgi/content/citation/306/5702/1680c</ref><ref>http://links.jstor.org/sici?sici=0011-3204%28199802%2939%3A1%3C139%3ATALPAI%3E2.0.CO%3B2-J&size=LARGE</ref> นักวิชาการบางคนเสนอว่าอยู่ที่[[เอธิโอเปีย]]เพราะบริเวณดังกล่าวมีภาษาในกลุ่มนี้หลากหลายมากในพื้นที่ทางภูมิศาสตร์ที่ใกล้เคียงกัน นักวิชาการกลุ่มอื่นเสนอว่าอยู่ตามชายฝั่งตะวันตกของ[[ทะเลแดง]] และใน[[สะฮารา]] มีผู้เสนอว่าน่าจะมีจุดกำเนิดที่บริเวณเลอวานต์ซึ่งเป็นบริเวณที่พบภาษากลุ่มเซมิติกแพร่กระจายอยู่มาก
ภาษากลุ่มเซมิติกเป็นภาษาตระกูลแอฟโฟร-เอเชียโฟรเอชีแอติกเพียงกลุ่มเดียวที่อยู่นอกทวีปแอฟริกา นักวิชาการบางส่วนเชื่อว่า ในยุคประวัติศาสตร์หรือใกล้เคียง ผู้พูดภาษาเซมิติกข้ามจากอาระเบียใต้กลับสู่เอธิโอเปียและ[[เอริเทรีย]] ในขณะที่อีกมุมมองหนึ่งเห็นว่าภาษากลุ่มเซมิติกมีจุดกำเนิดในเอธิโอเปีย <ref>Fleming, Harold C. (1968), "Ethiopic Language History: Testing Linguistic Hypotheses in an Archaeological and Documentary Context" in ''Ethnohistory'', Vol. 15, No. 4 (Autumn), pp. 353-388</ref>มุมมองที่สามอาศัยความคล้ายคลึงกันระหว่างภาษากลุ่มเซมิติกกับภาษาอียิปต์โบราณ สันนิษฐานว่าภาษาทั้งสองนี้อาจมีบรรพบุรุษร่วมกัน โดยมีผู้พูดอยู่ในบริเวณลุ่ม[[แม่น้ำไนล์]]ข้ามสู่[[คาบสมุทรไซนาย]]เมื่อประมาณ 5,457 - 5,257 ปีก่อนพุทธศักราช ผู้คนที่เป็นนักล่าในวัฒนธรรมเอล-ฮารีฟและดำรงชีวิตด้วยการร่อนเร่เลี้ยงสัตว์ กระจายตามชายฝั่งทะเลแดงและบริเวณเลอวานต์ทางชายขอบของ[[ดินแดนพระจันทร์เสี้ยวอันสมบูรณ์]]ได้พัฒนาวัฒนธรรมเฉพาะกลุ่มขึ้นมา
ภาษาที่มีวรรณยุกต์พบในภาษากลุ่มโอโตก ชาด และคูชิติก และจาก Ehret (1996) ระบุว่าภาษากลุ่มเซมิติก เบอร์เบอร์ และภาษาอียิปต์ไม่ใช้ความแตกต่างของระดับเสียงในการแยกหน่วยเสียง
ความหลากหลายที่พบภายในตระกูลภาษานี้ และการที่ไม่มีคำศัพท์ใช้ร่วมกันในหัวข้อทางเกษตรกรรม จึงเป็นไปได้ว่าผู้พูดภาษาตระกูลนี้แยกจากกันก่อนการเข้าสู่ยุคเกษตรกรรม มีคำศัพท์ใช้ร่วมกันบ้าง เช่นคำศัพท์เกี่ยวกับภาชนะ Ehret <ref>Ehret, Christopher (1982), "On the antiquity of agriculture in Ethiopia" ''Journal of African History'' (Uni of Calif. Berkeley Press)</ref>อธิบายว่าภาษาตระกูลแอฟโฟร-เอเชียโฟรเอชีแอติกพัฒนาขึ้นมาจากชีวิตประจำวันในการทำมาหากินในเอธิโอเปีย แต่ก็มีผู้เสนอว่าคำเหล่านี้พบเฉพาะในภาษากลุ่มคูชิติกและโอโมติก และไม่พบคำที่มีต้นกำเนิดร่วมกันทางเกษตรกรรม ถ้าให้มีวิถีชีวิตแบบช่างปั้นหม้อกว้างขวางในสะฮาราเมื่อ 7,457 ปีก่อนพุทธศักราช <ref>Barnett, William & Hoopes, John (Eds.) (1995). ''The Emergence of Pottery''. Washington: Smithsonian Institution Press. ISBN 1-56098-517-8</ref>และเกษตรกรรมในช่วงท้ายของ[[ยุคหิน]]เกิดขึ้นเมื่อ 4,547 ปีก่อนพุทธศักราช <ref>Midant-Reynes, Beatrix (2000), ''The Prehistory of Egypt: from the first Egyptians to the first Pharaohs'' (Blackwell)</ref>ช่วงนี้น่าจะเป็นช่วงที่[[ภาษาแอฟโฟร-เอเชียโฟรเอชีแอติกดั้งเดิม]]เกิดการกระจายตัว เป็นที่รู้กันว่าเกษตรกรในเอธิโอเปียเคลื่อนย้ายเข้าสู่แผ่นดินที่สูงกว่าของ[[นิวเบีย]] [[ซูดาน]] และจากความพยายามถอดความจารึก[[อักษรเมรอยติก]]พบว่ามีลักษณะของสำคัญของภาษาตระกูลแอฟโฟร-เอเชียโฟรเอชีแอติกอยู่ด้วย นักภาษาศาสตร์ Lionel Bender เสนอว่ารอบนอกของดินแดนนี้ทางตอนใต้ของลุ่มน้ำไนล์เป็นศูนย์กลางของการแพร่กระจายของภาษาตระกูลนี้ จุดวิกฤติของยุคนี้คือสะฮาราที่มีความอุดมสมบูรณ์ด้วยแม่น้ำและทะเลสาบ การแพร่กระจายตัวออกไปอาจมีสาเหตุมาจากความแห้งแล้งของสะฮารา]]"<ref>Fagan, Brian (2004), ''The Long Hot Summer: how climate changed civilisation'' (London: Grant Books)</ref><ref>Burroughs, William J. (2005), ''Climate Change in Prehistory:the end of the reign of Chaos'' (Cambridge University Press)</ref>
== ประวัติการจัดจำแนก ==
นักวิชาการในยุคกลาง เช่นราวพุทธศตวรรษที่ 14 มักเชื่อมโยงสาขาต่างๆของตระกูลภาษาแอฟโฟร-เอเชียโฟรเอชีแอติกเข้าด้วยกัน นักไวยากรณ์[[ภาษาฮีบรู]] ยูดะห์ อิบน์ กูรอยศ์ แห่ง[[ติอาเรต]]ใน[[แอลจีเรีย]]เชื่อว่ามีความสัมพันธ์กันระหว่างภาษากลุ่มเบอร์เบอร์และภาษากลุ่มเซมิติก (ซึ่งใช้ภาษาฮีบรู ภาษาอาหรับและ[[ภาษาอราเมอิก]]เป็นตัวแทน)
ในช่วงพุทธศตวรรษที่ 24 นักวิชาการจากยุโรปเริ่มพบความสัมพันธ์มากขึ้น เช่นใน พ.ศ. 2387 Th. Benfey เสนอว่าภาษาในตระกูลนี้ประกอบด้วยภาษากลุ่มเซมิติก ภาษากลุ่มเบอร์เบอร์ และภาษากลุ่มคูชิติก (ภายหลังเรียกว่าภาษากลุ่มเอธิโอปิก) ในปีเดียวกัน T.N. Newman เสนอความสัมพันธระหว่างภาษากลุ่มเซมิติกกับ[[ภาษาฮัวซา]] แต่ยังเป็นข้อโต้แย้งเรื่อยมา จนกระทั่ง Friedrich Muller ตั้งชื่อภาษาตระกูลนี้ว่า ตระกูลภาษาฮามิโต-เซมิติกเมื่อ พ.ศ. 2419 โดยระบุว่าภาษาตระกูลนี้ประกอบด้วยภาษากลุ่มเซมิติกและภาษากลุ่มฮามิติก (ประกอบด้วยภาษาอียิปต์ ภาษากลุ่มเบอร์เบอร์ และภาษากลุ่มคูชิติก โดยตัดภาษากลุ่มชาดออกไป)
Leo Reinisch (1909) เสนอให้เชื่อมโยงภาษากลุ่มชาดกับภาษากลุ่มคูชิติกในขณะที่ให้ภาษาอียิปต์กับภาษากลุ่มเซมิติกมีความห่างไกลกันมากขึ้น Marcel Cohen (1924) ปฏิเสธแนวคิดการแยกกลุ่มย่อยฮามิติก เพิ่มภาษากลุ่มชาดและเสนอชื่อภาษาตระกูลนี้ว่าตระกูลภาษาแอฟโฟร-เอเชียโฟรเอชีแอติก ซึ่งนักวิชาการส่วนใหญ่ยอมรับการแบ่งนี้ ใน พ.ศ. 2512 Harold Fleming เสนอให้รวมภาษากลุ่มโอโมติกเป็นอีกสาขาหนึ่ง นอกจากนั้น นักวิชาการส่วนใหญ่ยังตั้งคำถามเกี่ยวกับการรวมภาษาเบยาเข้าในภาษากลุ่มคูชิติก
โดยสรุป การแบ่งสาขาย่อยของภาษาตระกูลนี้ เป็นดังนี้
* การจัดของ Ehret มี ภาษาอียิปต์ ภาษากลุ่มเบอร์เบอร์ และภาษากลุ่มเซมิติกรวมอยู่ในกลุ่มย่อยแอฟโฟร-เอเชียโฟรเอชีแอติกเหนือ
* Paul Newman (1980) จัดให้ภาษากลุ่มเบอร์เบอร์อยู่กับภาษากลุ่มชาดและภาษาอียิปต์อยู่กับภาษากลุ่มเซมิติก และมีการตั้งคำถามเกี่ยวกับการรวมภาษากลุ่มโอโมติก
* Fleming (1981) แบ่งกลุ่มแอฟโฟร-เอเชียโฟรเอชีแอติกที่ไม่ใช่โอโมติกหรืออิริเทรีย เป็น 3 กลุ่มคือ กลุ่มคูชิติก กลุ่มเซมิติกและกลุ่มชาด-เบอร์เบอร์-อียิปต์ รวมทั้งเสนอว่าภาษาออนโกตาอาจจะเป็นสาขาของภาษากลุ่มอิริเทรียด้วย
* Lionel Bender (1997)เสอนภาษากลุ่มคูชิติกใหญ่ประกอบด้วยภาษากลุ่มเบอร์เบอร์ ภาษากลุ่มคูชิติก และภาษากลุ่มเซมิติก ยอมรับภาษากลุ่มชาดและภาษากลุ่มโอโมติกเป็นอีกสาขาหนึ่ง
* Vladmir Orel และ Olga Stolbova (1995) รวมภาษากลุ่มเบอร์เบอร์เข้ากับภาษากลุ่มเซมิติก รวมภาษากลุ่มชาดเข้ากับภาษากลุ่มอียิปต์ และแยกกลุ่มคูชิติกออกมาต่างหาก
{{ตระกูลภาษามีคนพูดมาก 10 อันดับ}}
[[หมวดหมู่:ตระกูลภาษาแอฟโฟร-เอเชียโฟรเอชีแอติก| ]]
[[หมวดหมู่:แอฟโฟร-เอเชียโฟรเอชีแอติก| ]]
| 