ผลต่างระหว่างรุ่นของ "อรรถกถา"

มีความพยายามที่จะการพิสูจน์มติหลังให้เห็นว่าผิด นั้นมีจุดประสงค์เพื่อโยงเอาสร้างสมมติฐานการมีตัวตนของคัมภีร์อรรถกถาให้เข้าสู่ในการสังคายนาให้ครบทั้งตั้งแต่ครั้งแรก ๓ ครั้งดังเช่น

ในขณะที่หากใช้ธรรมวินัยของพระพุทธเจ้ามาตรวจสอบแล้ว มติแรกนั้นมีความเป็นไปได้น้อยมากเนื่องจากมีพระสูตรรองรับชัดเจนกำหนดให้ภิกษุสาวกใช้บทและพยัญชนะของพระผู้มีพระภาคตาม [[หลักมหาปเทส ๔]] <ref> หลักมหาปเทส ๔ - พระไตรปิฎก ฉบับหลวง (ภาษาไทย) เล่มที่ ๑๐ ข้อ ๑๑๓ - ข้อ ๑๑๔ </ref> ได้กำหนดไว้แล้วให้ภิกษุสาวกใช้เฉพาะบท-พยัญชนะของพระผู้มีพระภาคเท่านั้น หากเป็นของผู้อื่นทรงให้ละทิ้งคำสอนนั้นไปเสีย ดังนั้นจึงสรุปได้ว่าการเกิดขึ้นของอรรถกถาจึงต้องเป็นช่วงหลังพุทธกาลและหลังการสังคายนาครั้งแรกไปแล้ว สืบเนื่องจากภิกษุสาวกที่ทำการสังคายนาครั้งแรกประกอบไปด้วยอรหันตสาวกทั้งสิ้นที่มีความเคารพต่อพระผู้มีพระภาคในฐานะที่เป็นพระศาสดาเพียงอย่างเดียวดังสูงสุด มิบังอาจรับรองความเห็นของภิกษุสาวกด้วยกันเองได้ตาม [[พระสูตร-มหาโคสิงคสาล]] <ref> พระไตรปิฎก ฉบับหลวง (ภาษาไทย) เล่มที่ ๑๒ ข้อ ๓๖๙ - ๓๘๒ </ref> ที่แม้จะมีการแสดงความเห็นกันและกันแต่ก็จะทรงจำเฉพาะความเห็นหรือสุภาษิตของพระผู้มีพระภาคเท่านั้น (ตถาคตภาษิต) ส่วนการเกิดของคัมภีร์อรรถกถาน่าจะเกิดหลังการ[[สังคายนาครั้งที่หนึ่งอยู่ในศาสนาพุทธ]]ในศาสนาพุทธไปแล้ว ช่วงที่มีเหตุการบิดเบือนแต่งเติมคำสอนเข้าไปใหม่ (จากเหล่าสาวกภาษิต) ทำให้ภิกษุสงฆ์แบ่งออกเป็นหลายกลุ่มเป็นจำนวนถึง ๑๘ นิกายจนทำให้ถูกรวบรวมคำสอนด้วยการทำสังคายนาครั้งที่ ๓ ในสมัย[[พระเจ้าอโศกมหาราช]] จากเดิมที่เรียก "ธรรมวินัย" เปลี่ยนเป็น [[พระไตรปิฎก]] ด้วยการจัดหมวดหมู่คำสอนใหม่ เพื่อใส่เพิ่มหมวดของคำแต่งใหม่ (สาวกภาษิต) เข้าไป เช่น คัมภีร์กถาวัตถุขอพระโมคคลีบุตรติสสเถระและคำอธิบายที่เรียกว่า "อรรถกถา"