|
| เทศบาล = นครหาดใหญ่
| image = Skyline of Hat Yai City, June 2012 by.jpg
| คำอธิบายภาพ = ภาพมุมสูงของหาดใหญ่ ในเดือนมิถุนายน [[พ.ศ. 2555]]
| seal = ตราเทศบาลนครหาดใหญ่.gif
| ชื่ออังกฤษ = Hat Yai City
== ประวัติ ==
=== ยุคสุขาภิบาลหาดใหญ่ ===
หาดใหญ่ เป็นชื่อรวมของหมู่บ้านโคกเสม็ดชุนและบ้านหาดใหญ่ เดิมดินแดนหาดใหญ่เป็นเนินสูง มีผู้คนอาศัยอยู่ไม่มากนัก การคมนาคมไม่สะดวก เป็นป่า[[เสม็ดชุน|ต้นเสม็ดชุน]] โดยทั่วไปชาวบ้านจึงเรียกว่า บ้านโคกเสม็ดชุน เมื่อทางการได้ตัดทางรถไฟมาถึงท้องถิ่นนี้ จึงมีประชาชนอพยพมาตั้งหลักแหล่งทำมาหากินและเพิ่มมากขึ้นเป็นลำดับ สมัยนั้น[[สถานีชุมทางรถไฟ]]อยู่ที่[[ที่หยุดรถไฟอู่ตะเภา|สถานีรถไฟอู่ตะเภา]] (ด้านเหนือของ[[สถานีรถไฟหาดใหญ่]] ในปัจจุบันเป็นเพียงที่หยุดรถไฟ) เนื่องจากสถานีอู่ตะเภาเป็นที่ลุ่ม น้ำท่วมเป็นประจำ ทางการทาง[[การรถไฟแห่งประเทศไทย|การรถไฟ]]จึงได้ย้ายสถานีมาอยู่ที่[[สถานีรถไฟชุมทางหาดใหญ่|สถานีชุมทางหาดใหญ่]]ปัจจุบัน ประชาชนได้ทยอยย้ายบ้านเรือนมาสร้างตามบริเวณสถานีนั่นเอง ฉะนั้นอาจกล่าวได้ว่ากิจการรถไฟมีบทบาทต่อการขยับขยายและความเจริญก้าวหน้าของนครหาดใหญ่ตลอดมา
ต่อมาได้มีผู้เห็นการไกลกล่าวว่าบริเวณสถานีรถไฟหาดใหญ่นี้ ต่อไปภายหน้าจะต้องเจริญก้าวหน้าอย่างแน่นอน จึงได้มีการจับจองและซื้อที่ดินแปลงใหญ่จากราษฏรพื้นบ้าน ในที่สุดปี พ.ศ. 2471 หาดใหญ่จึงมีฐานะเป็น[[สุขาภิบาล]] ซึ่งประกาศใช้[[พระราชบัญญัติสุขาภิบาล]]เมื่อวันที่ [[29 กรกฎาคม]] [[พ.ศ. 2471]] ตามประกาศใน[[ราชกิจจานุเบกษา]] ลงวันที่ [[29 กรกฎาคม]] [[พ.ศ. 2471]]
=== ยุคเทศบาลตำบลหาดใหญ่ ===
=== ยุคเทศบาลเมืองหาดใหญ่ ===
เมื่อประชากรในเขต[[เทศบาล]]มีมากขึ้น พร้อมทั้งกิจการได้เจริญขึ้น จึงได้มีพระราชกฤษฎีกายกฐานะเทศบาล และมีพระราชกฤษฎีกายกฐานะเทศบาลตำบลหาดใหญ่เป็น '''เทศบาลเมืองหาดใหญ่''' เมื่อวันที่ [[16 มีนาคม]] [[พ.ศ. 2492]] ตามประกาศในราชกิจจานุเบกษา ลงวันที่ [[15 มีนาคม]] พ.ศ. 2492 ซึ่งในขณะนั้นมีเนื้อที่ประมาณ 5 ตารางกิโลเมตรเช่นเดิม แต่มีประชากรเพิ่มมากขึ้นเป็นประมาณ 19,425 คน มีรายได้ 374,523.33 บาท
เมื่อท้องที่ในเขตเทศบาลเจริญและมีประชากรอยู่หนาแน่นเพิ่มปริมาณมากขึ้น กระทรวงมหาดไทยจึงได้เปลี่ยนแปลงเขตเทศบาลเมืองหาดใหญ่ จากเนื้อที่ 8 ตารางกิโลเมตร เพิ่มขึ้นอีก 13 ตารางกิโลเมตร รวมเป็นเนื้อที่ทั้งหมด 21 ตารางกิโลเมตร เมื่อวันที่ [[13 เมษายน]] [[พ.ศ. 2520]] ตามราชกิจจานุเบกษา ลงวันที่ [[12 เมษายน]] พ.ศ. 2520 ในขณะนั้นมีประชากร 68,142 คน มีรายได้ 49,774,558.78 บาท นับได้ว่าเทศบาลเมืองหาดใหญ่เป็นเทศบาลชั้น 1 มีความเจริญก้าวหน้าทั้งทางด้านเศรษฐกิจและสังคมอย่างมาก
=== ยุคเทศบาลนครหาดใหญ่ ===
[[หาดใหญ่]]ยังเป็นศูนย์กลาง[[การคมนาคม]]ทางบก และทางอากาศ [[สนามบินพาณิชย์ท่าอากาศยานนานาชาติหาดใหญ่]]ขนาดใหญ่อยู่ห่างจากตัวเมืองประมาณ 8 กิโลเมตร หาดใหญ่ยังเป็น[[สถานีรถไฟชุมทางหาดใหญ่|ชุมทางรถไฟ]] และศูนย์กลางทางด้านคมนาคม และด้วยศักยภาพที่โดดเด่น และถึงพร้อมด้วยคุณลักษณะรวมไปถึงวิสัยทัศน์ที่ก้าวไกลของผู้บริหารภายใต้การนำของ นายเคร่ง สุวรรณวงศ์ ทำให้เทศบาลเมืองหาดใหญ่ได้ยกฐานะเป็น '''เทศบาลนครหาดใหญ่''' ตามประกาศราชกิจจานุเบกษา ฉบับกฤษฎีกา เล่มที่ 112 ตอนที่ 40 ก ลงวันที่ [[24 กันยายน]] [[พ.ศ. 2538]] โดยมีผลบังคับใช้ ตั้งแต่วันที่ [[25 กันยายน]] พ.ศ. 2538 ซึ่งปัจจุบัน เทศบาลนครหาดใหญ่มีพื้นที่ทั้งหมด 21 ตารางกิโลเมตร
== การปกครอง ==
=== ชุมชนในเขตเทศบาลนครหาดใหญ่ ===
{{บน}}
==== ;เขต 1 ====
{| class="wikitable"
|-
! ประธานชุมชน
|-
| valign = "top" | 1. [[หน้าสวนสาธารณะ|ชุมชนหน้าสวนสาธารณะ]]
| valign = "top" | [[วรรณา แก้วเสถียร|นางวรรณา แก้วเสถียร]]
|-
| valign = "top" | 2. [[ทักษิณเมืองทอง|ชุมชนทักษิณเมืองทอง]]
| valign = "top" | [[ติก ศรีทองคำ|นางสาวติก ศรีทองคำ]]
|-
| valign = "top" | 3. [[สุภาพอ่อนหวาน|ชุมชนสุภาพอ่อนหวาน]]
| valign = "top" | [[วิจิตรา ทองรักษา|นางวิจิตรา ทองรักษา]]
|-
| valign = "top" | 4. [[หน้าค่ายเสนาณรงค์|ชุมชนหน้าค่ายเสนาณรงค์]]
| valign = "top" | [[จารึก บุญมณี|นายจารึก บุญมณี]]
|-
| valign = "top" | 5. [[ภาสว่าง|ชุมชนภาสว่าง]]
| valign = "top" | [[เสริญ ชูแก้ว|นางสาวเสริญ ชูแก้ว]]
|-
| valign = "top" | 6. [[อู่ ท.ส.|ชุมชนอู่ ท.ส.]]
| valign = "top" | [[พิลัย แซ่ฉิ้น|นางพิลัย แซ่ฉิ้น]]
|-
| valign = "top" | 7. [[พรุแม่สอน|ชุมชนพรุแม่สอน]]
| valign = "top" | [[ทิพย์ภาพร ไชยประสิทธิ์|นางทิพย์ภาพร ไชยประสิทธิ์]]
|-
| valign = "top" | 8. [[กอบกาญจน์ศึกษา|ชุมชนกอบกาญจน์ศึกษา]]
| valign = "top" | [[เสาวลักษณ์ วิมุกติวรรณ|นางเสาวลักษณ์ วิมุกติวรรณ]]
|-
| valign = "top" | 9. [[แม่ลิเตา|ชุมชนแม่ลิเตา]]
| valign = "top" | [[ณรงค์ วัชรคิรินทร์|นายณรงค์ วัชรคิรินทร์]]
|-
| valign = "top" | 10. [[คลองเตย|ชุมชนคลองเตย]]
| valign = "top" | [[ประเสริฐ ฤทธิวงศ์|นายประเสริฐ ฤทธิวงศ์]]
|-
| valign = "top" | 11. [[โรงปูน|ชุมชนโรงปูน]]
| valign = "top" | [[วรรณี แซ่ลิ่ม|นางวรรณี แซ่ลิ่ม]]
|-
| valign = "top" | 12. [[อนุสรณ์อาจารย์ทอง|ชุมชนอนุสรณ์อาจารย์ทอง]]
| valign = "top" | [[ลูด พัฒโน|นางลูด พัฒโน]]
|-
| valign = "top" | 13. [[สามัคคี|ชุมชนสามัคคี]]
| valign = "top" | [[พีรยา นวลแก้ว|นางสาวพีรยา นวลแก้ว]]
|-
| valign = "top" | 14. [[หน้าโรงพยาบาลศิครินทร์|ชุมชนหน้าโรงพยาบาลศิครินทร์]]
| valign = "top" | [[บุญเสริญ สมพงศ์|นายบุญเสริญ สมพงศ์]]
|-
| valign = "top" | 15. [[เกาะเสือ|ชุมชนเกาะเสือ]]
| valign = "top" | [[บุญยืน สมพงศ์|นายบุญยืน สมพงศ์]]
|-
| valign = "top" | 16. [[หลังสนามกีฬากลาง|ชุมชนหลังสนามกีฬากลาง]]
| valign = "top" | [[รัตนา ขวัญพรหม|นางรัตนา ขวัญพรหม]]
|-
| valign = "top" | 17. [[หลังโรงเรียนหาดใหญ่วิทยาลัย|ชุมชนหลังโรงเรียนหาดใหญ่วิทยาลัย]]
| valign = "top" | [[วสันต์ พิหาร|นายวสันต์ พิหาร]]
|-
| valign = "top" | 18. [[ศรีนิล|ชุมชนศรีนิล]]
| valign = "top" | [[บรรเจิด กุลประสิทธิ์|นายบรรเจิด กุลประสิทธิ์]]
|-
| valign = "top" | 19. [[หมัดยาเม๊าะ|ชุมชนหมัดยาเม๊าะ]]
| valign = "top" | [[มนัส เหมมัน|นายมนัส เหมมัน]]
|-
| valign = "top" | 20. [[ป้อม 6|ชุมชนป้อม 6]]
| valign = "top" | [[ณรงค์ชัย ชูเรืองสุข|นายณรงค์ชัย ชูเรืองสุข]]
|-
| valign = "top" | 21. [[หน้าสนามกีฬากลาง|ชุมชนหน้าสนามกีฬากลาง]]
| valign = "top" | [[อุมาพร หนูเอียด|นางสาวอุมาพร หนูเอียด]]
|-
| valign = "top" | 22. [[โรงเรียนชาตรี|ชุมชนโรงเรียนชาตรี]]
| valign = "top" | [[อดุลย์ ชอบงาม|นายอดุลย์ ชอบงาม]]
|-
| valign = "top" | 23. [[ศิครินทร์|ชุมชนศิครินทร์]]
| valign = "top" | [[ยารีนา เหมมันต์|นางยารีนา เหมมันต์]]
|-
| valign = "top" | 24. [[รัถการ|ชุมชนรัถการ]]
| valign = "top" | [[ภูริช พลสวัสดิ์|นายภูริช พลสวัสดิ์]]
|-
| valign = "top" | 25. [[ริมทางรถไฟ|ชุมชนริมทางรถไฟ]]
| valign = "top" | [[สุวดี วงศ์วานิช|นางสุวดี วงศ์วานิช]]
|-
| valign = "top" | 26. [[มุสลิม|ชุมชนมุสลิม]]
| valign = "top" | [[ฉาว เบ็ญโกบ|นางฉาว เบ็ญโกบ]]
|-
| valign = "top" | 27. [[หอนาฬิกา|ชุมชนหอนาฬิกา]]
| valign = "top" | [[สุชาติ ฉายเมธากุล|นายสุชาติ ฉายเมธากุล]]
|-
| valign = "top" | 28. [[ตลาดคอมแพล๊กซ์|ชุมชนตลาดคอมแพล๊กซ์]]
| valign = "top" | [[รัชนี ชีวทวีทรัพย์|นางรัชนี ชีวทวีทรัพย์]]
|}
==== ;เขต 2 ====
{| class="wikitable"
|-
! ประธานชุมชน
|-
| valign = "top" | 1. [[บ้านพักรถไฟ|ชุมชนบ้านพักรถไฟ]]
| valign = "top" | [[รัชนี จำปาสด|นางรัชนี จำปาสด]]
|-
| valign = "top" | 2. [[ศาลเจ้าพ่อเสือ|ชุมชนศาลเจ้าพ่อเสือ]]
| valign = "top" | [[สมพงษ์ เครือเนียม|นายสมพงษ์ เครือเนียม]]
|-
| valign = "top" | 3. [[ตลาดใหม่|ชุมชนตลาดใหม่]]
| valign = "top" | [[คุณภัทร รัตนะ|นายคุณภัทร รัตนะ]]
|-
| valign = "top" | 4. [[กิมหยงสันติสุข|ชุมชนกิมหยงสันติสุข]]
| valign = "top" | [[วิสุทธิ์ กาลเนาวกุล|นายวิสุทธิ์ กาลเนาวกุล]]
|-
| valign = "top" | 5. [[พระเสน่หา|ชุมชนพระเสน่หา]]
| valign = "top" | [[นิลุบล เจริญพานิช|นางสาวนิลุบล เจริญพานิช]]
|-
| valign = "top" | 6. [[ป้อม 4|ชุมชนป้อม 4]]
| valign = "top" | [[เฉลิมศักดิ์ อินทรคำ|นายเฉลิมศักดิ์ อินทรคำ]]
|-
| valign = "top" | 7. [[แสงศรี|ชุมชนแสงศรี]]
| valign = "top" | [[กาญจนา ศรีทวีพร|นางกาญจนา ศรีทวีพร]]
|-
| valign = "top" | 8. [[สวนศิริ|ชุมชนสวนศิริ]]
| valign = "top" | [[นิตยา พานิชกุล|นางนิตยา พานิชกุล]]
|-
| valign = "top" | 9. [[จิระนคร|ชุมชนจิระนคร]]
| valign = "top" | [[จาย โพธิยก|นายจาย โพธิยก]]
|-
| valign = "top" | 10. [[ท่งเซียเซี่ยงตึ้ง|ชุมชนท่งเซียเซี่ยงตึ้ง]]
| valign = "top" | [[อำนวย พัฒโน|นายอำนวย พัฒโน]]
|-
| valign = "top" | 11. [[ประชาธิปัตย์|ชุมชนประชาธิปัตย์]]
| valign = "top" | [[สมนึก แซ่เง้า|นายสมนึก แซ่เง้า]]
|-
| valign = "top" | 12. [[สามชัย|ชุมชนสามชัย]]
| valign = "top" |
|-
| valign = "top" | 13. [[หน้าโรงเรียน ญ.ว.|ชุมชนหน้าโรงเรียน ญ.ว.]]
| valign = "top" | [[นิยดา รัตนวิบูลย์|นางนิยดา รัตนวิบูลย์]]
|-
| valign = "top" | 14. [[ชุมอุทิศ|ชุมชนชุมอุทิศ]]
| valign = "top" | [[ปรีดา เถาสุวรรณ|นางปรีดา เถาสุวรรณ]]
|-
| valign = "top" | 15. [[โรงพยาบาลกรุงเทพ|ชุมชนโรงพยาบาลกรุงเทพ]]
| valign = "top" | [[ยินดี แสงส่อง|นางยินดี แสงส่อง]]
|-
| valign = "top" | 16. [[บ้านจ่า|ชุมชนบ้านจ่า]]
| valign = "top" | [[ซ้วน ผลบุญ|นางซ้วน ผลบุญ]]
|-
| valign = "top" | 17. [[ดรุณศึกษา|ชุมชนดรุณศึกษา]]
| valign = "top" | [[ระเบียบ สุวรรณโณ|นางสาวระเบียบ สุวรรณโณ]]
|-
| valign = "top" | 18. [[กลางนา|ชุมชนกลางนา]]
| valign = "top" | [[จรูญ แก้วสุวรรณ|นายจรูญ แก้วสุวรรณ]]
|-
| valign = "top" | 19. [[หน้าโรงเรียนโสตศึกษา|ชุมชนหน้าโรงเรียนโสตศึกษา]]
| valign = "top" | [[ปรีชา หงษ์มณี|ร้อยตรีปรีชา หงษ์มณี]]
|-
| valign = "top" | 20. [[หัวนาหัก|ชุมชนหัวนาหัก]]
| valign = "top" | [[ผ่องพรรณ มณีโชติ|นางสาวผ่องพรรณ มณีโชติ]]
|-
| valign = "top" | 21. [[ซีกิมหยง|ชุมชนซีกิมหยง]]
| valign = "top" |
|-
| valign = "top" | 22. [[ละม้ายสงเคราะห์|ชุมชนละม้ายสงเคราะห์]]
| valign = "top" | [[เกรียงศักดิ์ วัชรินทร์ธาดา|นายเกรียงศักดิ์ วัชรินทร์ธาดา]]
|-
| valign = "top" | 23. [[คลองเรียน|ชุมชนคลองเรียน]]
| valign = "top" |
|-
| valign = "top" | 24. [[บ้านร่มเย็น|ชุมชนบ้านร่มเย็น]]
| valign = "top" | [[ภาสินี ใจตุ้ย|นางภาสินี ใจตุ้ย]]
|-
| valign = "top" | 25. [[ทุ่งรี|ชุมชนทุ่งรี]]
| valign = "top" | [[ระนอง โพธิพงศา|นายระนอง โพธิพงศา]]
|-
| valign = "top" | 26. [[ตลาดคลองเรียน|ชุมชนตลาดคลองเรียน]]
| valign = "top" | [[ประสงค์ สุวรรณธนะ|นายประสงค์ สุวรรณธนะ]]
|-
| valign = "top" | 27. [[ม.อ.-คลองเรียน 1|ชุมชน ม.อ.-คลองเรียน 1]]
| valign = "top" | [[กชมนภรณ์ ทองวงศ์|นางกชมนภรณ์ ทองวงศ์]]
|}
{{กลาง}}
==== ;เขต 3 ====
{| class="wikitable"
|-
! ประธานชุมชน
|-
| valign = "top" | 1. [[ริมควน|ชุมชนริมควน]]
| valign = "top" | [[สวาสดิ์ หมัดอะหลี|นายสวาสดิ์ หมัดอะหลี]]
|-
| valign = "top" | 2. [[คลองระบายน้ำที่ 1|ชุมชนคลองระบายน้ำที่ 1]]
| valign = "top" | [[มลินี กาเดร์|นางมลินี กาเดร์]]
|-
| valign = "top" | 3. [[เทศาพัฒนา|ชุมชนเทศาพัฒนา]]
| valign = "top" | [[วัลลภา ไชยงาม|นางวัลลภา ไชยงาม]]
|-
| valign = "top" | 4. [[ตลาดพ่อพรหม|ชุมชนตลาดพ่อพรหม]]
| valign = "top" | [[วณิชชา บินสงคราม|นางสาววณิชชา บินสงคราม]]
|-
| valign = "top" | 5. [[ศาลาลุงทอง|ชุมชนศาลาลุงทอง]]
| valign = "top" | [[สวัสดิ์ นิ่มนวล|นายสวัสดิ์ นิ่มนวล]]
|-
| valign = "top" | 6. [[หลังที่ว่าการอำเภอ|ชุมชนหลังที่ว่าการอำเภอ]]
| valign = "top" | [[ภราดล สุทธิวรรโณภาส|นายภราดล สุทธิวรรโณภาส]]
|-
| valign = "top" | 7. [[บ้านหาดใหญ่|ชุมชนบ้านหาดใหญ่]]
| valign = "top" | [[ณัฐสุดา ช่วยชูฤทธิ์|นางณัฐสุดา ช่วยชูฤทธิ์]]
|-
| valign = "top" | 8. [[ท่าเคียน|ชุมชนท่าเคียน]]
| valign = "top" | [[เสริญ จันทร์เดช|นางเสริญ จันทร์เดช]]
|-
| valign = "top" | 9. [[ดีแลนด์-ไทยเจริญ|ชุมชนดีแลนด์-ไทยเจริญ]]
| valign = "top" | [[อภิชล ยาชะรัด|นายอภิชล ยาชะรัด]]
|-
| valign = "top" | 10. [[ปรักกริม|ชุมชนปรักกริม]]
| valign = "top" | [[ประหลอบ ทองยิ้ม|นางประหลอบ ทองยิ้ม]]
|-
| valign = "top" | 11. [[จันทร์ประทีป|ชุมชนจันทร์ประทีป]]
| valign = "top" | [[สุขโข มงคลรัตน์|นายสุขโข มงคลรัตน์]]
|-
| valign = "top" | 12. [[จันทร์วิโรจน์|ชุมชนจันทร์วิโรจน์]]
| valign = "top" | [[รอด เพ็ชรประคอง|นายรอด เพ็ชรประคอง]]
|-
| valign = "top" | 13. [[รัตนวิบูลย์|ชุมชนรัตนวิบูลย์]]
| valign = "top" | [[ณรงค์ บุญนคร|นายณรงค์ บุญนคร]]
|-
| valign = "top" | 14. [[จันทร์นิเวศน์|ชุมชนจันทร์นิเวศน์]]
| valign = "top" | [[สมศักดิ์ ตันกิจวาณิช|นายสมศักดิ์ ตันกิจวาณิช]]
|-
| valign = "top" | 15. [[ทุ่งเสา|ชุมชนทุ่งเสา]]
| valign = "top" | [[เขียว บุญพรหม|นายเขียว บุญพรหม]]
|-
| valign = "top" | 16. [[อู่ญี่ปุ่น|ชุมชนอู่ญี่ปุ่น]]
| valign = "top" | [[สมเพียร เมืองสุวรรณ|นายสมเพียร เมืองสุวรรณ]]
|-
| valign = "top" | 17. [[ขนส่ง|ชุมชนขนส่ง]]
| valign = "top" | [[สวิสญ์พล พิชัยรัตน์|นายสวิสญ์พล พิชัยรัตน์]]
|-
| valign = "top" | 18. [[หน้าวัดคลองเรียน|ชุมชนหน้าวัดคลองเรียน]]
| valign = "top" | [[อ่วม ศรีวิไล|นายอ่วม ศรีวิไล]]
|-
| valign = "top" | 19. [[สามแยกคลองเรียน|ชุมชนสามแยกคลองเรียน]]
| valign = "top" | [[ประชุมศักดิ์ สัตยารัฐ|นายประชุมศักดิ์ สัตยารัฐ]]
|-
| valign = "top" | 20. [[ผาสุก-เคียงดาว|ชุมชนผาสุก-เคียงดาว]]
| valign = "top" | [[เสริมศรี ธรรมเสริมสกุล|นางเสริมศรี ธรรมเสริมสกุล]]
|-
| valign = "top" | 21. [[ไทยโฮเต็ล|ชุมชนไทยโฮเต็ล]]
| valign = "top" | [[จริญ ศรีวิรัตน์|นายจริญ ศรีวิรัตน์]]
|-
| valign = "top" | 22. [[หน้าสถานีรถไฟ|ชุมชนหน้าสถานีรถไฟ]]
| valign = "top" | [[ศุภกานต์ สุขสังวาลย์|นางศุภกานต์ สุขสังวาลย์]]
|-
| valign = "top" | 23. [[หลังโรงพัก|ชุมชนหลังโรงพัก]]
| valign = "top" | [[จินตนา สุวรรณมณี|นางจินตนา สุวรรณมณี]]
|-
| valign = "top" | 24. [[หลังอู่รถไฟ|ชุมชนหลังอู่รถไฟ]]
| valign = "top" | [[ศุภวรรณ ตันศรีวงษ์|นางศุภวรรณ ตันศรีวงษ์]]
|-
| valign = "top" | 25. [[ประชาราษฎร์อุทิศ|ชุมชนประชาราษฎร์อุทิศ]]
| valign = "top" | [[รัตนา วิศาลพัฒนะสิน|นางสาวรัตนา วิศาลพัฒนะสิน]]
|-
| valign = "top" | 26. [[แฟลตเคหะใหม่|ชุมชนแฟลตเคหะใหม่]]
| valign = "top" | [[ลาภ จันถก|นายลาภ จันถก]]
|-
| valign = "top" | 27. [[แฟลตเคหะเก่า|ชุมชนแฟลตเคหะเก่า]]
| valign = "top" | [[อุไร มณีโชติ|นางอุไร มณีโชติ]]
|}
==== ;เขต 4 ====
{| class="wikitable"
|-
! ประธานชุมชน
|-
| valign = "top" | 1. [[ท่าไทร|ชุมชนท่าไทร]]
| valign = "top" | [[สุภาพร ภูศักดิ์รังสฤษฎ์|นางสุภาพร ภูศักดิ์รังสฤษฎ์]]
|-
| valign = "top" | 2. [[สถานีอู่ตะเภา|ชุมชนสถานีอู่ตะเภา]]
| valign = "top" | [[วาสนา ขันไชย|นางวาสนา ขันไชย]]
|-
| valign = "top" | 3. [[ต้นโด|ชุมชนต้นโด]]
| valign = "top" | [[เสรี แป้นทอง|นายเสรี แป้นทอง]]
|-
| valign = "top" | 4. [[หน้าโรงเหล้าสรรพสามิตร|ชุมชนหน้าโรงเหล้าสรรพสามิตร]]
| valign = "top" | [[โสภน แก้วสุริยันต์|นายโสภน แก้วสุริยันต์]]
|-
| valign = "top" | 5. [[สัจจกุล|ชุมชนสัจจกุล]]
| valign = "top" | [[เผด็จ เพ็งหนู|นายเผด็จ เพ็งหนู]]
|-
| valign = "top" | 6. [[รัชมังคลาภิเษก|ชุมชนรัชมังคลาภิเษก]]
| valign = "top" | [[อำพล นุ่นร่ม|นายอำพล นุ่นร่ม]]
|-
| valign = "top" | 7. [[บ้านฉาง|ชุมชนบ้านฉาง]]
| valign = "top" | [[ปุญยรัศม์ ธนประโยชน์ศักด์|นางปุญยรัศม์ ธนประโยชน์ศักด์]]
|-
| valign = "top" | 8. [[สามทหาร|ชุมชนสามทหาร]]
| valign = "top" | [[จินดา แก้วรัตน์|นางสาวจินดา แก้วรัตน์]]
|-
| valign = "top" | 9. [[บางหัก|ชุมชนบางหัก]]
| valign = "top" | [[สุปรียา สุขวิไล|นางสุปรียา สุขวิไล]]
|-
| valign = "top" | 10. [[เกาะเลียบ|ชุมชนเกาะเลียบ]]
| valign = "top" | [[สุรัตน์ เดชพรหม|นางสุรัตน์ เดชพรหม]]
|-
| valign = "top" | 11. [[รัตนอุทิศ|ชุมชนรัตนอุทิศ]]
| valign = "top" | [[พร ยิ้มหิ้น|นายพร ยิ้มหิ้น]]
|-
| valign = "top" | 12. [[สถานี 2|ชุมชนสถานี 2]]
| valign = "top" | [[วิรชัย ฤทธิ์โต|นายวิรชัย ฤทธิ์โต]]
|-
| valign = "top" | 13. [[มงคลหรรษา|ชุมชนมงคลหรรษา]]
| valign = "top" | [[วโรดม จาริยะ|นายวโรดม จาริยะ]]
|-
| valign = "top" | 14. [[บ้านกลาง|ชุมชนบ้านกลาง]]
| valign = "top" | [[กัณฑิมา ไพรสนธ์|นางกัณฑิมา ไพรสนธ์]]
|-
| valign = "top" | 15. [[โชคสมาน|ชุมชนโชคสมาน]]
| valign = "top" | [[สุชาติ ศรประสิทธิ์|นายสุชาติ ศรประสิทธิ์]]
|-
| valign = "top" | 16. [[หน้าอำเภอ|ชุมชนหน้าอำเภอ]]
| valign = "top" | [[ศรีอนงค์ โรจนะหัสดิน|นางศรีอนงค์ โรจนะหัสดิน]]
|-
| valign = "top" | 17. [[ราษฎร์อุทิศ|ชุมชนราษฎร์อุทิศ]]
| valign = "top" | [[ดินันธ์ จรูญศักดิ์|นายดินันธ์ จรูญศักดิ์]]
|-
| valign = "top" | 18. [[วัดโคกสมานคุณ|ชุมชนวัดโคกสมานคุณ]]
| valign = "top" | [[สุชาติ บ่าวแช่มช้อย|นายสุชาติ บ่าวแช่มช้อย]]
|-
| valign = "top" | 19. [[วัดหาดใหญ่ใน|ชุมชนวัดหาดใหญ่ใน]]
| valign = "top" | [[เจริญ ฟูพงศ์ศิริพันธ์|นายเจริญ ฟูพงศ์ศิริพันธ์]]
|-
| valign = "top" | 20. [[สถานนีชุมชนสถานีขนส่งหาดใหญ่ใน|สถานนีขนส่งหาดใหญ่ใน]]
| valign = "top" | [[ไพศอล หมัดศิริ|นายไพศอล หมัดศิริ]]
|}
{{ล่าง}}
== ภูมิอากาศและภูมิประเทศ ==
นครหาดใหญ่ตั้งอยู่ในเขตอิทธิพลของลมมรสุมเมืองร้อน มีลม[[มรสุม]]พัดผ่านประจำทุกปี คือ [[ลมมรสุมตะวันออกเฉียงเหนือ]] เริ่มตั้งแต่เดือนตุลาคม ถึงกลางเดือนมกราคม และ[[ลมมรสุมตะวันตกเฉียงใต้]] เริ่มตั้งแต่กลางเดือนพฤษภาคม ถึงกลางเดือนตุลาคม จากอิทธิพลของ[[ลมมรสุม]]ดังกล่าว ส่งผลให้มีฤดูกาลเพียง 2 ฤดู คือ
* [['''ฤดูร้อน]]''' เริ่มตั้งแต่เดือนธันวาคม ถึงเดือนพฤษภาคม ซึ่งจะเป็นช่วงที่ว่างของลมมรสุมจะเริ่มตั้งแต่หลังจากหมดมรสุมตะวันออกเฉียงเหนือแล้ว อากาศจะเริ่มร้อนและอากาศจะมีอุณหภูมิสูงสุดในเดือนเมษายน แต่อากาศจะไม่ร้อนมากนักเนื่องจากตั้งอยู่ใกล้ทะเล
* และ[['''ฤดูฝน]]''' เริ่มตั้งแต่เดือนมิถุนายนถึงเดือนพฤศจิกายน นครหาดใหญ่จะมีฝนตกทั้งในช่วงลมมรสุมตะวันออกเฉียงเหนือและลมมรสุมตะวันตกเฉียงใต้ แต่ในช่วงลมมรสุมตะวันออกเฉียงเหนือจะมีฝนตกชุกมากกว่า เนื่องจากพัดผ่าน[[อ่าวไทย]] ส่วนลมมรสุมตะวันตกเฉียงใต้จะถูก[[เทือกเขาบรรทัด]]ปิดกั้นทำให้ฝนตกน้อยลง ในปี [[พ.ศ. 2546]] ฝนตกมากที่สุดในช่วงเดือนตุลาคม และฝนตกน้อยที่สุดในเดือนเมษายน
{{Weather box
|Dec low C = 22.2
|year low C =
|precipitation colour = green
|Jan precipitation mm = 44.7
|Feb precipitation mm = 14.9
|year precipitation days =
|source 1 = [http://www.tmd.go.th/province_stat.php?StationNumber=48569 Thai Meteorological Department]
|date=[[เมษายน พ.ศ. 2555]] }}
== เศรษฐกิจ ==
[[ไฟล์:Hat Yai International Airport.JPG |220px|thumbnail| ท่าอากาศยานใจกลางนครหาดใหญ่]] ▼หาดใหญ่เป็นศูนย์กลางทางธุรกิจการค้าและการบริการของภาคใต้ ประชาชนส่วนใหญ่ประกอบอาชีพพาณิชยกรรม (รองรับกิจกรรมการท่องเที่ยว) และอุตสาหกรรม ได้แก่ อาชีพค้าขาย ธุรกิจบริการ และเป็นลูกจ้างในสถานประกอบการ ลักษณะของเมืองมีขนาดกระชับตัวมาก มีศูนย์กลางเมืองกว้างประมาณ 1 กิโลเมตร ยาวประมาณ 4 กิโลเมตร ตั้งอยู่ประชิดทางรถไฟ สภาพเมืองขยายตัวออกไปทางทิศตะวันออก ลักษณะของอาคารสิ่งปลูกสร้างส่วนใหญ่มีลักษณะเป็นตึกแถวพาณิชย์ชั้นล่างและอยู่อาศัยชั้นบน อาคารลักษณะเดี่ยวมีน้อยและกระจายตัวอยู่ประปราย จำนวนอาคารสถานประกอบการต่างๆ ดังนี้
* สถานที่จำหน่ายอาหาร (ตาม พ.ร.บ.สาธารณสุข) 1,600 แห่ง
* สถานบริการ (ตาม พ.ร.บ.สถานบริการ) 239 แห่ง
* โรงพยาบาล/ และสถานีอนามัย 7 แห่ง
* โรงแรม 96 แห่ง
* โรงภาพยนตร์ 3 แห่ง
* ธนาคาร 10 แห่ง
[[ไฟล์:HAT YAI MUNICIPAL 417.jpg|200px|thumbnail|พระพุทธมงคลมหาราชในสวนสาธารณะเทศบาลนครหาดใหญ่]]
สถานที่ท่องเที่ยว ในหาดใหญ่ ที่เป็นที่นิยมของนักท่องเที่ยวทั้งชาวไทยและต่างชาติ ได้แก่ ▼* '''วัดหาดใหญ่ใน''' ตั้งอยู่บนถนนเพชรเกษม ใกล้สะพานคลองอู่ตะเภา มีพระนอนขนาดใหญ่ คือ พระพุทธหัตถมงคล ซึ่งมีผู้นิยมเดินทางมานมัสการจำนวนมาก ▼* '''สวนสาธารณะเทศบาลนครหาดใหญ่''' ตั้งอยู่ถนนกาญจนวนิช เป็นสถานที่พักผ่อนหย่อนใจของชาวหาดใหญ่และนักท่องเที่ยว ภายในเป็นที่ประดิษฐานพระบรมราชานุสาวรีย์ [[พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ]] [[ท้าวมหาพรหม ]] พระพุทธมงคลมหาราช [[พระโพธิสัตว์กวนอิม ]]หยก และจุดชมวิวอีกหลายจุดที่สามารถชมเมืองหาดใหญ่ได้ทั้งกลางวัน แกลางคืนและกลางคืน▼* '''ตลาดกิมหยง''' เป็นตลาดเก่าที่มีมาตั้งแต่สมัยเริ่มก่อตั้งเมืองหาดใหญ่ มีสินค้าราคาถูก ทั้งผลไม้และของใช้ต่างๆเพื่อเป็นของขวัญและของฝากช่วงเทศกาล ▼* '''ตลาดสันติสุข''' เป็นแหล่งรวมสินค้าราคาถูกมากมาย จากทั่วสารทิศจนขึ้นชื่อว่าเป็น Shopping Paradise ▼
== ประชากร ==
เทศบาลนครหาดใหญ่มีประชากรทั้งสิ้น 158,218 คน <ref name="population"/> เป็นชาย 73,701 คน หญิง 84,517 คน จำนวนบ้าน 58,434 หลัง (ข้อมูล ณ มิถุนายน พ.ศ. 2555) แบ่งเป็น 101 ชุมชน ความหนาแน่นของประชากร 7,529 คน/ต่อตารางกิโลเมตร (บริเวณกลางเมืองความหนาแน่นถึง 20,000 คน/ต่อตารางกิโลเมตร) ประชากรส่วนใหญ่เป็นคนท้องถิ่นและอพยพมาจากจังหวัดใกล้เคียง ส่วนใหญ่นับถือ[[ศาสนาพุทธ]] รองลงมาคือ[[ศาสนาอิสลาม]] (ร้อยละ 10 ของประชากร)
== การคมนาคม ==
นครหาดใหญ่มีโครงสร้างพื้นฐานค่อนข้างสมบูรณ์สามารถเชื่อมโยงกับจังหวัดต่าง ๆ เป็นเมืองหลักของภาคใต้ เป็นศูนย์กลางการพาณิชย์ อุตสาหกรรมและการคมนาคม จึงมีเส้นทางคมนาคมหลักทั้งทางรถยนต์ รถไฟ และทางอากาศ มีทางหลวงแผ่นดิน ทางหลวงจังหวัด และเส้นทางมาตรฐานหลายสาย ทำให้การเดินทางติดต่อภายในจังหวัด การเดินทางสู่จังหวัดใกล้เคียง และกรุงเทพมหานคร เป็นไปด้วยความสะดวกได้ทั้งภายในภูมิภาค และนานาชาติ คือ
[[ไฟล์:HAT YAI TRAIN.jpg|thumbnail|สถานีรถไฟชุมทางหาดใหญ่]]
▲[[ไฟล์:Hat Yai International Airport.JPG|thumbnail|ท่าอากาศยานหาดใหญ่]]
* ทางถนน จากกรุงเทพมหานครถึงนครหาดใหญ่ ประมาณ 925 กิโลเมตร มีการคมนาคมโดยทางหลวงแผ่นดิน คือ ▼** [[ถนนเพชรเกษม|หมายเลข 4]] จาก[[กรุงเทพมหานคร]] เข้าแยกปฐมพร [[ชุมพร]] ผ่าน [[ระนอง]] [[พังงา]] [[กระบี่]] [[ตรัง]]ถึงอำเภอเมือง [[พัทลุง]]-คูหา-สามแยกท่าชะมวง-[[อำเภอหาดใหญ่|หาดใหญ่]]-คลองแงะ-[[อำเภอสะเดา|สะเดา]] ▼** [[ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 41|หมายเลข 41]] จาก[[อำเภอเมืองชุมพร]]ผ่านอำเภอ[[ทุ่งสง]]มาบรรจบทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 4 ที่จังหวัดพัทลุง ▼** [[ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 43|หมายเลข 43]] จาก[[อำเภอรัตภูมิ|รัตภูมิ]]-[[อำเภอหาดใหญ่|หาดใหญ่]]-[[อำเภอนาหม่อม|นาหม่อม]]-[[อำเภอจะนะ|จะนะ]] ▼** [[ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 406|หมายเลข 406]] จาก[[อำเภอรัตภูมิ|รัตภูมิ]] (สามแยกท่าชะมวง) -[[สตูล]] ▼** [[ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 407|หมายเลข 407]] (ถนนกาญจนวาณิช) จาก [[อำเภอเมืองสงขลา|สงขลา]]-[[อำเภอหาดใหญ่|หาดใหญ่]]-[[อำเภอสะเดา|สะเดา]] ▼** [[ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 414|หมายเลข 414]] (ถนนลพบุรีราเมศวร์) จาก ห้าแยกน้ำกระจาย สงขลา-[[อำเภอหาดใหญ่|หาดใหญ่]] ไปบรรจบทางหลวงหมายเลข 43 ▼** [[ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 4135|หมายเลข 4135]] จาก[[สามแยกโคกเมา]]-[[สนามบินหาดใหญ่]] ▼* ทางรถไฟ เป็นเส้นทางหลัก [[สถานีรถไฟชุมทางหาดใหญ่]]ที่ยังคงมีบทบาทสำคัญในการเชื่อมโยงระหว่าง[[อำเภอหาดใหญ่]]กับ[[กรุงเทพมหานคร]] และจังหวัดอื่น ทั้งยังสามารถเชื่อมโยงไปถึงประเทศ[[มาเลเซีย]]ได้โดยชุมทางรถไฟหาดใหญ่เป็นชุมทางรถไฟที่ใหญ่ที่สุดของ[[ภาคใต้]] เส้นทางรถไฟสายใต้เริ่มต้นจาก[[กรุงเทพมหานคร]]ลงไปถึงชุมทางหาดใหญ่ระยะทางยาวประมาณ 945 กิโลเมตร จากนั้นจะแยกเป็น 2 เส้นทาง คือ เส้นทางสาย[[หาดใหญ่]]-[[ปาดังเบซาร์]] ความยาว 45 กิโลเมตร เชื่อมต่อกับเส้นทางรถไฟของมาเลเซียจนถึง[[สถานีรถไฟบัตเตอร์เวิร์ท]]ส่วนอีกเส้นทางหนึ่งคือ ทางสาย[[หาดใหญ่]]-[[นราธิวาส]] สิ้นสุดที่[[อำเภอสุไหงโก-ลก]] ความยาว 110 กิโลเมตร หาดใหญ่เป็นสถานีชุมทางต่างประเทศแห่งเดียวของประเทศไทยที่เชื่อมไปยังคาบสมุทรมาลายูด้วย เป็นสถานีรถไฟที่มีปริมาณผู้ใช้บริการหนาแน่นมากแห่งหนึ่งของประเทศไทย ▼* ทางอากาศ มี[[ท่าอากาศยานหาดใหญ่]]ตั้งอยู่ในเขตตำบลทุ่งตำเสา อำเภอหาดใหญ่ และตำบลคลองหลา อำเภอคลองหอยโข่ง ห่างจากเขตเทศบาลประมาณ 12 กิโลเมตร ทางทิศตะวันตกเฉียงใต้ ได้รับการยกฐานะเป็น[[ท่าอากาศยานนานาชาติ]] เมื่อวันที่ ธันวาคม 2515 มีพื้นที่ประมาณ 4.80 ตารางกิโลเมตร หรือ 3,000 ไร่โดยให้บริการตั้งแต่เวลา 06.00 -24.00 น. ท่าอากาศยานนานาชาติหาดใหญ่เป็นท่าอากาศยานที่มีปริมาณการจราจรหนาแน่นมากเป็นอันดับ 3 ของภาคใต้รองจากท่าอากาศยานนานาชาติภูเก็ตและท่าอากาศยานนานาชาติเกาะสมุย ▼== โครงการก่อสร้างรถไฟฟ้าหาดใหญ่==
เนื่องจากมีข่าวมาว่า ทางเทศบาลนครหาดใหญ่ กำลังจะสร้างรถไฟฟ้าโมโนเรลในเขตเมือง ด้วยงบประมาณกว่า 200 ล้านบาท ซึ่งระบบรถไฟฟ้าโมโนเรลนั้น เหมาะสมกับเมืองหาดใหญ่มาก ด้วยเหตุผลหลายประการ อนึง การขนส่งมวลชน ควรจะทำในรูปแบบผสมผสาน ให้ประชาชนได้เลือกใช้บริการ เพื่อประสิทธิภาพสูงสุด เช่น บนถนนมีรถประจำทาง รถโดยสาร รถเมลล์ รถตุ๊กๆ ฯลฯ ซึ่งทางเทศบาลควรจะจัดไว้ให้บริการประชาชน และระบบรถไฟฟ้าโมโนเรล ก็เป็นการขนส่งรูปแบบหนึ่ง ที่จะมาสนองต่อความต้องการ การเดินทางแบบผสมผสานนี้ รถไฟฟ้าโมโนเรล เป็นระบบรถไฟฟ้าขนส่งมวลชน ที่ได้รับความนิยมอย่างมากในต่างประเทศ และเป็นระบบที่เหมาะกับเมืองที่มีขนาดกลาง ถึงเมืองที่มีขนาดใหญ่ ซึ่งในกัวลาลัมเปอร์ และซิดนีย์ ถือได้ว่า รถไฟฟ้าโมโนเรล เป็นระบบขนส่งมวลชนหลักของเมือง ในซิดนีย์ ประเทศออสเตรเลีย เมื่อเมืองเริ่มขยายตัว จึงได้เกิดปัญหา ไม่มีที่จอดรถ และการเข้าถึงเขตเมืองชั้นในเป็นไปด้วยความยากลำบาก จึงทำให้ธุรกิจใจกลางเมือง ได้รับผลกระทบอย่างหนัก รัฐบาลออสเตรเลียจึงแก้ปัญหา ด้วยการสร้างรถไฟฟ้าโมโนเรล เชื่อมกับที่จอดรถ หรือ สถานีขนส่งนอกเขตเมือง เชื่อมเข้ากับ เขตใจกลางเมือง เพื่อ ขนคนเข้าไปซื้อของ และเข้าไปท่องเที่ยวในเขตใจกลางเมือง ด้วยเหตุผลที่ว่า รถไฟฟ้าโมโนเรล ก่อสร้างได้ง่าย และค่าก่อสร้างมีราคาถูก ตัวรางสามารถซอนไซไปตามซอกถนนเล็กๆได้ เมื่อก่อสร้างเสร็จ ผลที่ได้รับ เป็นที่น่าพอใจ ในระดับที่ดีเยี่ยม
=== ทางบก ===
เมื่อกลับมามองในเขตหาดใหญ่ ก็พบว่า มีปัญหาในลักษณะเดียวกับซิดนีย์ ที่เขตใจกลางเมือง เข้าถึงได้ยาก ไม่มีที่จอดรถ และเจอการแข่งขัน กับ ห้างชานเมือง เช่น โลตัส บิ๊กซี คาร์ฟู แม็กโคร ฯลฯ อย่างรุนแรง จึงเกิดคำถามว่า เราจะรักษาเขตใจกลางเมือง เช่นตลาดกิมหยง ลีการ์เดนส์ สันติสุข ฯลฯ ซึ่งทั้งหมดนั้นล้วนเป็นสัญลักษณ์ ของหาดใหญ่ทั้งสิ้น ซึ่งบางทีคำตอบนั้น อาจจะเป็นโมเดลเดียวกับ ซิดนีย์ ก็เป็นไปได้ เมืองหาดใหญ่ มีลักษณะพิเศษ ที่ไม่มีเมืองอื่นเหมือน นั้นก็คือ ตัวเมือง มีลักษณะกระจุกตัว บางครั้ง ในชม.เร่งด่วน การเดินทาง ในเขตตัวเมืองชั้นในแค่ 1 กม. อาจจะต้องใช้เวลาถึง ครึ่งชม.เลยทีเดียว ตรรกะนี้ แสดงให้เห็นว่า ระยะทางแค่ 1 กม. ในเขตตัวเมือง ชั้นใน มีความคุ้มค่าในตัวของมันอยู่มากเลยทีเดียว ดั้งนั้น ด้วยงบ 200 ล้านบาท อาจจะก่อสร้างได้แค่ 1-2 กม. หรือ อาจจะมากกว่านั้น แล้วแต่การออกแบบก่อสร้าง แต่ถ้าหากเราเปลี่ยนแนวคิด ว่า การลงทุนด้วยงบประมาณ 200 ล้าน ทำอย่างไรให้ สอดรับกับการลงทุนระยะยาว ก็มีไอเดียว่า สร้างรถไฟฟ้าโมโนเรล โดยการแบ่งการก่อสร้างออกเป็นเฟสๆ จะดีไหม เช่น รถไฟฟ้า สายสีฟ้า จาก ตลาดเกษตรหาดใหญ่ใน ถึง สามแยกคอหงส์ ระยะทาง 6.6 กม. (รูปที่ 3) แบ่งก่อสร้างด้วบงบผูกพัน 3 ปี เราก็จะได้รถไฟฟ้าโมโนเรล 1 สาย ที่ได้ผลในการขนส่งมวลชนแบบผสมผสานขึ้นมาจริงๆในเขตเทศบาล
▲* ทางถนน จากกรุงเทพมหานครถึงนครหาดใหญ่ ประมาณ 925 กิโลเมตร มีการคมนาคมโดยทางหลวงแผ่นดิน คือ
▲** '''[[ ถนนเพชรเกษม|ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 4]] ''' หรือ '''ถนนเพชรเกษม''' จาก[[กรุงเทพมหานคร]] เข้าแยกปฐมพร [[ จังหวัดชุมพร]] ผ่าน [[ จังหวัดระนอง]] –[[ จังหวัดพังงา]] –[[ จังหวัดกระบี่]] –[[ จังหวัดตรัง]] ถึงอำเภอเมือง –[[ จังหวัดพัทลุง]] -คูหา-สามแยกท่าชะมวง-–[[อำเภอ หาดใหญ่|หาดใหญ่]] -คลองแงะ-–[[อำเภอ สะเดา|สะเดา]]
▲** '''[[ทางหลวงแผ่นดิน หมายเลข 41|หมายเลข 41]] ''' จาก[[อำเภอเมืองชุมพร]] ผ่าน อำเภอ[[ อำเภอทุ่งสง]] มาบรรจบทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 4 ที่จังหวัดพัทลุง
▲** '''[[ทางหลวงแผ่นดิน หมายเลข 43|หมายเลข 43]] ''' จาก[[อำเภอ รัตภูมิ|รัตภูมิ]] -[[–อำเภอหาดใหญ่ |หาดใหญ่]]-[[อำเภอ นาหม่อม|นาหม่อม]] -–[[อำเภอ จะนะ|จะนะ]]
▲** '''[[ทางหลวงแผ่นดิน หมายเลข 406|หมายเลข 406]] ''' จาก [[อำเภอรัตภูมิ |รัตภูมิ]] (สามแยกท่าชะมวง) -–[[ จังหวัดสตูล]]
▲** '''[[ทางหลวงแผ่นดิน หมายเลข 407|หมายเลข 407]] ''' (หรือ '''ถนนกาญจนวาณิช )''' จาก [[อำเภอเมือง สงขลา|สงขลา]] -[[–อำเภอหาด ใหญ่|หาดใหญ่]]-[[ใหญ่–อำเภอสะเดา |สะเดา]]
▲** '''[[ทางหลวงแผ่นดิน หมายเลข 414|หมายเลข 414]] ''' หรือ ('''ถนนลพบุรีราเมศวร์ )''' จาก ห้าแยกน้ำกระจาย สงขลา-[[อำเภอเมืองสงขลา–อำเภอหาดใหญ่ |หาดใหญ่]] ไปบรรจบทางหลวง แผ่นดินหมายเลข 43
▲** '''[[ทางหลวงแผ่นดิน หมายเลข 4135|หมายเลข 4135]] ''' จาก [[สามแยกโคก เมา]]-เมา–[[ สนามบินท่าอากาศยานหาดใหญ่]]
=== ทางราง ===
จากการศึกษาเส้นทางของ สนข. (รูปที่ 3 ในรูปเล็กมุมซ้ายบน) จะพบเส้นทาง ที่ สนข. ระบุว่า ควรมีระบบขนส่งมวลชนอย่างใดอย่างหนึ่ง หรือจะมีระบบขนส่งหลายๆระบบ รวมกันในเส้นทางเดียวก็ได้ เพื่อให้ประชาชนได้เลือกใช้ แต่ในทีนี้ เป็นการศึกษา เส้นทางโมโนเรล ที่เหมาะสม ก็พบ 2 เส้นทางคือ
▲[[ไฟล์: HATSouth-Hatyai YAI TRAINJunction-2.jpg|thumbnail| 220px|[[สถานีรถไฟชุมทางหาดใหญ่ ]] เป็นสถานีรถไฟที่ใหญ่ที่สุดในภาคใต้]]
*2.1 สายสีฟ้า ระยะทาง 6.650 กิโลเมตร บนถนนเพชรเกษม จากตลาดเกษตรหาดใหญ่ใน ถึง 3 แยกคอหงส์ ซึ่งเป็นเส้นทางสายหลัก ที่มีปริมาณการจราจรสูงสุดของเมืองหาดใหญ่ ▼*2.2 สายสีแดง ระยะทาง 6.190 กิโลเมตร บนถนนเพชรเกษม ราษฎร์ยินดี ศรีภูวนารถ และ นิพัทธ์สงเคราะห์ 3 เป็นเส้นทางวงแหวนสีแดงชั้นใน ที่จะเชื่อม เขตเศรษฐกิจใหม่บนถนนราษฎร์ยินดี เขตใจกลางเมือง หน้าหอนาฟิกา ▼*2.3 จุดซ้อน (Overlap) รถไฟฟ้าสายสีฟ้า รถไฟฟ้าและสายสีแดง เป็นระยะทางจาก จุด Junction A และ Junction B ระยะทาง 1.780 กิโลเมตร จาก 4แยกโรงแรมวีแอล ถึง 4แยกเพชรเกษมตัดราษฎร์ยินดี เป็นจุดที่ รถไฟฟ้าสายสีฟ้า และสายสีแดง ใช้รางร่วมกันได้
▲* ทางรถไฟ เป็นเส้นทางหลัก [[สถานีรถไฟชุมทางหาดใหญ่]] ที่ ยังคงมีบทบาทสำคัญในการเชื่อมโยงระหว่าง[[อำเภอหาดใหญ่]]กับ[[กรุงเทพมหานคร]] และจังหวัดอื่น อีกทั้งยังสามารถเชื่อมโยงไปถึง ประเทศ[[ ประเทศมาเลเซีย]]ได้ โดยชุมทางรถไฟหาดใหญ่เป็นชุมทางรถไฟที่ใหญ่ที่สุดของ[[ ภาคใต้ (ประเทศไทย)|ภาคใต้]] เส้นทางรถไฟสายใต้เริ่มต้นจาก[[กรุงเทพมหานคร]]ลงไปถึงชุมทางหาดใหญ่ ระยะทางยาวประมาณ 945 กิโลเมตร จากนั้นจะแยกเป็น 2 เส้นทาง คือ เส้นทางสาย [[หาด ใหญ่]]-ใหญ่–[[ปาดังเบซาร์]] ความยาว 45 กิโลเมตร เชื่อมต่อกับเส้นทาง [[การขนส่งระบบรางในประเทศมาเลเซีย|รถไฟของมาเลเซีย ]]จนถึง[[สถานีรถไฟบัตเตอร์ เวิร์ทเวอร์ธ]] ส่วนอีกเส้นทางหนึ่งคือ ทางสาย [[หาด ใหญ่]]-[[นราธิวาส]] สิ้นสุดที่ใหญ่–[[อำเภอสุไหงโก-ลก]] ความยาว 110 กิโลเมตร หาดใหญ่เป็นสถานีชุมทางต่างประเทศแห่งเดียวของประเทศไทยที่เชื่อมไปยัง [[คาบสมุทร มาลายูมลายู]]ด้วย เป็นสถานีรถไฟที่มีปริมาณผู้ใช้บริการหนาแน่นมากแห่งหนึ่งของประเทศไทย
▲สถานที่ท่องเที่ยวที่เป็นที่นิยมของนักท่องเที่ยวทั้งชาวไทยและต่างชาติ ได้แก่
[[สำนักงานนโยบายและแผนการขนส่งและจราจร]] (สนข.) มีโครงการก่อสร้าง[[รถไฟฟ้ารางเดี่ยว]] (โมโนเรล) ในเขตเทศบาลนครหาดใหญ่ โดยในอนาคต อาจมี 2 เส้นทาง ได้แก่
▲* '''วัดหาดใหญ่ใน''' ตั้งอยู่บนถนนเพชรเกษม ใกล้สะพานคลองอู่ตะเภา มีพระนอนขนาดใหญ่ คือ พระพุทธหัตถมงคล ซึ่งมีผู้นิยมเดินทางมานมัสการจำนวนมาก
▲* 2.1 '''สายสีฟ้า ''' ระยะทาง 6. 65065 กิโลเมตร บนถนนเพชรเกษม จากตลาดเกษตรหาดใหญ่ใน ถึง 3 แยกคอหงส์ ซึ่งเป็นเส้นทางสายหลัก ที่มีปริมาณการจราจรสูงสุดของเมืองหาดใหญ่
▲* '''สวนสาธารณะเทศบาลนครหาดใหญ่''' ตั้งอยู่ถนนกาญจนวนิช เป็นสถานที่พักผ่อนหย่อนใจของชาวหาดใหญ่และนักท่องเที่ยว ภายในเป็นที่ประดิษฐานพระบรมราชานุสาวรีย์พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ท้าวมหาพรหม พระพุทธมงคลมหาราช พระโพธิสัตว์กวนอิมหยก และจุดชมวิวอีกหลายจุดที่สามารถชมเมืองหาดใหญ่ได้ทั้งกลางวันแกลางคืน
▲* 2.2 '''สายสีแดง ''' ระยะทาง 6. 19019 กิโลเมตร บนถนนเพชรเกษม , ถนนราษฎร์ยินดี , ถนนศรีภูวนารถ และ ถนนนิพัทธ์สงเคราะห์ 3 เป็นเส้นทางวงแหวนสีแดงชั้นใน ที่จะเชื่อม เขตเศรษฐกิจใหม่บนถนนราษฎร์ยินดี เขตใจกลางเมือง หน้าหอ นาฟิกานาฬิกา
▲* '''ตลาดกิมหยง''' เป็นตลาดเก่าที่มีมาตั้งแต่สมัยเริ่มก่อตั้งเมืองหาดใหญ่ มีสินค้าราคาถูก ทั้งผลไม้และของใช้ต่างๆเพื่อเป็นของขวัญและของฝากช่วงเทศกาล
และจะมีบางช่วงที่สายสีฟ้าและสายสีแดงใช้ทางร่วมกันได้ เรียกว่า จุดซ้อน (Overlap) ซึ่งเป็นระยะทางจาก จุดชุมทาง A และชุมทาง B ระยะทาง 1.78 กิโลเมตร จากแยกโรงแรมวีแอล ถึงแยกเพชรเกษม–ราษฎร์ยินดี
▲* '''ตลาดสันติสุข''' เป็นแหล่งรวมสินค้าราคาถูกมากมายจากทั่วสารทิศจนขึ้นชื่อว่าเป็น Shopping Paradise
=== ทางอากาศ ===
[[ไฟล์:Hat Yai International Airport.JPG|thumbnail|220px|right|[[ท่าอากาศยานนานาชาติหาดใหญ่]] มีปริมาณการจราจรหนาแน่นอันดับ 3 ของภาคใต้]]
▲* ทางอากาศ มี[[ท่าอากาศยานหาดใหญ่]] ตั้งอยู่ในเขตตำบลทุ่งตำเสา อำเภอหาดใหญ่ และตำบลคลองหลา [[อำเภอคลองหอยโข่ง ]] ห่างจากเขตเทศบาลประมาณ 12 กิโลเมตร ทางทิศตะวันตกเฉียงใต้ ได้รับการยกฐานะเป็น [[ท่าอากาศยานนานาชาติ ]] เมื่อ วันที่ เดือนธันวาคม [[พ.ศ. 2515 ]] มีพื้นที่ประมาณ 4.80 ตารางกิโลเมตร หรือ 3,000 ไร่โดยให้บริการตั้งแต่เวลา 06. 00 -00–24.00 น. ท่าอากาศยานนานาชาติหาดใหญ่เป็นท่าอากาศยานที่มีปริมาณการจราจรหนาแน่นมากเป็นอันดับ 3 ของภาคใต้รองจาก [[ท่าอากาศยานนานาชาติภูเก็ต ]] และ [[ท่าอากาศยานนานาชาติ เกาะสมุย ]]
== อ้างอิง ==
| 