ผลต่างระหว่างรุ่นของ "ราชวงศ์เหลียว"

เนื้อหาที่ลบ เนื้อหาที่เพิ่ม
Tiemianwusi (คุย | ส่วนร่วม)
ไม่มีความย่อการแก้ไข
Tiemianwusi (คุย | ส่วนร่วม)
ไม่มีความย่อการแก้ไข
บรรทัด 2:
[[File:KhitanAD1000.png|แผ่นดินเหลียวเมื่อราวปี 1000|250px|thumb|right]]
 
'''ราชวงศ์เหลียว''' ({{lang-en|Liao Dynasty}}; [[Khitan language|ชี่ตัน]]: Mos Jælud; [[Mongolian language|มองโกล]]: Ляо Улс/Lyao Uls; {{zh|t=遼朝|s=辽朝|p=Liáo Cháo}})<ref>{{cite web |url=http://www.apu.ac.jp/~yoshim/B4.pdf|title=遼朝國號非「哈喇契丹(遼契丹)」考:兼擬契丹大字及契丹小字的音値 (The State Name of the Liao Dynasty was not “Qara Khitai (Liao Khitai )”: with Presumptions of Phonetic Values of Khitai Large Script  and Khitai Small Script ) |author=愛新覚羅烏拉熙春 (Aisin-Gioro Ulhicun) |accessdate=February 4, 2012|}}</ref> หรือเป็นที่รู้จักกันในชื่อ '''จักรวรรดิไคต่าน''' หรือภาษาจีนว่า '''ชี่ตัน''' ({{lang-en|Khitan Empire}}; [[Khitan language|ชี่ตัน]]: Mos diau-d kitai huldʒi gur; [[Mongolian language|มองโกล]]: Хятан (Khyatan) Гүрэн, Кидан (Kidan) Гүрэн; {{zh|s=契丹国|t=契丹國|p=Qìdān Guó}})<ref>{{cite web |url=http://www.apu.ac.jp/~yoshim/B2.pdf|title=契丹文dan gur與「東丹國」國號:兼評劉浦江「再談“東丹國”國号問題」 (Original Meaning of Dan gur in the Khitai Scripts: with a Discussion of the State Name of the Dongdanguo) |author=愛新覚羅烏拉熙春 (Aisin-Gioro Ulhicun) |accessdate=February 4, 2012}}</ref> เป็นชื่อจักรวรรดิหนึ่งในเอเชียตะวันออก มีอำนาจใน[[มองโกเลีย]] ภาคตะวันออกไกลบางส่วนของ[[รัสเซีย]] [[เกาหลีเหนือ]] และภาคเหนือของ[[China proper|จีนส่วนใน]]ตั้งแต่ปี 907 ถึง 1125 พระเจ้า[[Emperor Taizu of Liao|ไท่จู่]] (Taizu) ข่านแห่งชาวชี่ตัน สถาปนาจักรวรรดินี้ขึ้นหลังจาก[[ราชวงศ์ถัง]]ของประเทศจีนล่มสลาย และไม่ช้าไม่นานหลังก่อตั้งขึ้น ราชวงศ์เหลียวก็เริ่มขยายดินแดน โดยพระเจ้าไท่จู่ทรงเอาชัยเหนือพวก[[อาณาจักรพัลแฮ|พัลแฮ]] (Balhae) เป็นผลสำเร็จ พระเจ้าแผ่นดินองค์ถัด ๆ มายังทรงได้[[Sixteen Prefectures|สิบหกมณฑล]]ของจีนไว้โดยใช้วิธียุแยงให้รัฐที่สามส่งการก่อกวนเข้ามา แล้วราชวงศ์เหลียวจึงคอยตีกิน ทำให้ราชวงศ์ถังอวสานลง และ[[ราชวงศ์โครยอ]] (Goryeo) แห่งเกาหลี กับ[[ราชวงศ์ซ่ง]] (Song) แห่งจีน ตกเป็น[[รัฐบรรณาการ|เมืองออก]]ของราชวงศ์เหลียวในที่สุด คำว่า "เหลียว" นี้ในภาษาจีนหมายความว่า ห่าง หรือไกล
 
จุดเด่นของราชวงศ์เหลียว คือ ความตึงเครียดระหว่างจารีตประเพณีทางสังคมและการเมืองแบบชี่ตันกับแบบจีนซึ่งนำไปสู่วิกฤติการณ์ทางการสืบสันตติวงศ์ เพราะพระเจ้าแผ่นดินเหลียวฝักใฝ่คติ[[primogeniture|บุตรหัวปีเป็นใหญ่]]ตามแบบจีน แต่ผู้ลากมากดีชาวชี่ตันส่วนใหญ่นิยมประเพณีที่ให้ผู้แข็งแกร่งที่สุดสืบเชื้อสาย ความแตกต่างกันระหว่างจารีตประเพณีชี่ตันและจีนนี้ยังเป็นเหตุให้พระเจ้าไท่จู่แห่งราชวงศ์เหลียวทรงตั้งการปกครองสองแบบขนานกัน ภาคเหนือซึ่งเป็นอาณาเขตชี่ตันให้ปกครองตามประเพณีชี่ตัน ภาคใต้ซึ่งประชากรส่วนใหญ่ไม่ใช่ชี่ตันให้ปกครองตามประเพณีจีน ความแตกต่างทางสังคมแบบชี่ตันกับแบบจีนยังได้แก่ บทบาทของบุคคลแต่ละเพศและยุทธวิธี ชาวชี่ตันเห็นว่า บุคคลเสมอภาคกันไม่ว่าเพศใด ขณะที่ประเพณีทางวัฒนธรรมจีนถือว่า สตรีต้องอยู่ในโอวาทบุรุษ ฉะนั้น หญิงชี่ตันจึงเล่าเรียนการรบ ทั้งยังจัดการทรัพย์สินครัวเรือน และดำรงตำแหน่งทางทหาร ทั้งยังไม่มีการคลุมถุงชน ตลอดจนสตรีไม่จำต้องครองความบริสุทธิ์ทางเพศไว้จนถึงการสมรสครั้งแรก กับมีสิทธิที่จะหย่าและสมรสใหม่ด้วย