ผลต่างระหว่างรุ่นของ "ศิลปะไทย"

“กำมะลอ”สำหรับช่างเขียนไทย คือ “งานเขียนสีผสมน้ำรัก”

ช่างไทยโบราณถือว่า งาน “ลายกำมะลอ” เกิดจากการนำลาย มาวาดผูกกันให้เกิดเป็นรูปภาพ ดังนั้นคำว่า “ลายกำมะลอ” จึงหมายถึง “ภาพเขียนผูกขึ้น ด้วยลายระบายด้วยสีกำมะลอ

ประเทศจีนเป็นต้นกำเนิดของลายกำมะลอ ชาวจีนใช้ลายกำมะลอเขียนตกแต่งเครื่องเรือนชนิดต่างๆเช่น ลับแล ฝาตู้ ฉากพับ เป็นต้น ส่วนในประเทศไทยลายกำมะลอปรากฏขึ้นในสมัยกรุงศรีอยุธยาตอนปลาย โดยสันนิษฐานว่าพ่อค้าชาวจีนนำเข้ามาโดยบรรทุกเครื่องเรือนมากับเรือสำเภาเข้ามาค้าขายในกรุงศรีอยุธยา คนไทยได้พบเห็นลายกำมะลอ เกิดความพึงพอใจ แต่ไม่สามารถเขียนขึ้นได้เพราะไม่รู้วิธีผสมสีผสมน้ำยา ต่อมาช่างไม้ชาวจีนเข้ามาตั้งรับจ้างต่อเครื่องเรือนขายในกรุงศรีอยุธยา ช่างจีนพวกนี้ได้เขียนลวดลายกำมะลอ คนไทยผ่านมาพบเห็นจึงจดจำและนำไปทำตาม จึงได้มีการเขียนลายกำมะลอที่งดงาม ตกแต่งประดับอยู่ตามฝาตู้ ฝาหีบเป็นจำนวนมากในสมัยอยุธยาตอนปลาย

การระบายสีในลายกำมะลอ เป็นการระบายสีโดย ใช้สีฝุ่นต่าง ๆ ผสมยางรัก ยางรักมีคุณสมบัติยึดสีให้จับติดกับพื้นที่ทาไว้ด้วย ยางรักมีสีดำ สีฝุ่นที่ใช้เมื่อผสมกับยางรักสีดำก็กลายเป็นสีที่หม่นทุกสี สีผสมยางรักนี้เมื่อนำมาเขียนระบายเป็นรูปภาพขึ้นบนพื้นที่ทายาง รักสีดำขึ้นไว้แต่แรกก็จะเป็นรูปภาพ ช่วยให้เด่นเห็นชัดเจนขึ้น ลายกำมะลอที่เขียนขึ้นจะมีเอกลักษณ์เฉพาะเด่นชัดคือ พื้นสีดำ ลวดลายหรือรูปภาพมีสีสันต่าง ๆที่หม่น ส่วนที่เห็นชัดขึ้นมาจากพื้นที่เป็นสีหม่น คือสีทองของเส้นที่แสดงรายละเอียดต่าง ๆ ของลวดลายหรือรูปภาพ ลายกำมะลอ เป็นงานตกแต่งซึ่งทำขึ้นบนบานประตู บานหน้าต่าง ฝาตู้ ฝาหีบ ฉาก ลับแล หน้าใบ ประกับคัมภีร์ แผงข้าง เป็นต้น

1.ร่างแบบ ในงานร่างภาพ หรือ ลวดลาย ขึ้นเป็นแบบลงบนพื้นที่ได้ทารักรองพื้นไว้ เพื่อจะระบายสีลงเป็นรูปภาพ หรือ ลวดลายต่อไปนั้น ได้แก่

1.1 ใช้ดินสอขาวเหลา มีปลายเรียวแหลมเขียนเส้น ร่างลงบนพื้นที่รัก แต่พอเป็นเค้ารอยรูปภาพ หรือ ลวดลายตามที่คิดจะให้เป็น เรียกว่า “กระทบเส้น”วิธีนี้ใช้สำหรับช่างเขียนที่ฝีมือดี

2.การระบายสี ใช้สีระบายรูปภาพเล็กน้อยไม่นิยมไล่น้ำหนักสี

3.การเขียน ลงเส้นทอง ที่เป็นรายละเอียดในรูปภาพ ลวดลายให้เป็นรูปภาพ รูปลักษณ์ให้มีความชัดเจน ได้แก่ การเขียนลงเส้นโรยฝุ่นทอง และการเขียนลงเส้นปิดทองคำเปลว

งานเขียนลายกำมะลอ ที่ได้ทำขึ้นใหม่ในสมัยรัชกาลที่ 3 มีทั้งงานขนาดย่อมและงานขนาดใหญ่ ซึ่งส่วนมากเป็นประณีตศิลป์ที่ทำขึ้นเพื่อเป็นพุทธบูชา

งานเขียนลายกำมะลอขนาดย่อม ได้แก่ประเภทไม้ประกับหน้าผูกคัมภีร์ หีบไม้ใส่สมุดพระมาลัย เป็นต้น