ผลต่างระหว่างรุ่นของ "บานเย็น"

เนื้อหาที่ลบ เนื้อหาที่เพิ่ม
ไม่มีความย่อการแก้ไข
ป้ายระบุ: ผู้ใช้ใหม่เพิ่มลิงก์ไปยังเว็บอื่น
Saeng Petchchai (คุย | ส่วนร่วม)
ไม่มีความย่อการแก้ไข
บรรทัด 14:
| species = Mirabilis jalapa
}}
{{ขยายความ}}
'''บานเย็น''' (ชื่อวิทยาศาสตร์: ''Mirabilis jalapa'' L.; ชื่อสามัญ: Four-o’clocks; Marvel of Peru) เป็น[[พืชดอก]] ที่ขยายพันธุ์โดย[[การเพาะเมล็ด]]
 
'''บานเย็น (''' ({{ชื่อวิทยาศาสตร์|Mirabilis jalapa''}}L.; ชื่อสามัญ: Four-o’clocks; Marvel of Peru) เป็นไม้ดอกในสกุล ''Mirabilis'' ที่นิยมปลูกมากที่สุด มีสีดอกที่หลากหลาย กล่าวกันว่าบานเย็นถูกนำออกมาจากถิ่นกำเนิดในบริเวณเทือกเขาแอนดิส ในเปรู ช่วงปี ค.ศ. 1540 คำว่า ''Mirabilis'' ในภาษาละตินหมายถึง ยอดเยี่ยม, สวยงาม, มหัศจรรย์ ส่วนคำว่า Jalapa เป็นชื่อเมืองแห่งหนึ่งในประเทศเม็กซิโก
 
=== ดอกและสีดอก ===
ความน่าสนใจของบานเย็นคือ เป็นไม้ดอกที่สามารถมีดอกหลายสีอยู่บนต้นเดียวกันพร้อมๆ กันได้ นอกจากนี้ในแต่ละดอกอาจมีหลายสีปนกันอยู่ได้เช่นกัน จุดสนใจอีกประการหนึ่งคือการที่สีดอกจะเปลี่ยนไปเมื่อต้นบานเย็นมีอายุมากขึ้น เช่น บานเย็นพันธุ์ดอกเหลือง สีของดอกอาจค่อยๆ เปลี่ยนเป็นชมพูเข้ม หรือ พันธุ์ดอกขาวอาจจะเปลี่ยนเป็นม่วงอ่อนได้
 
ดอกบานเย็นจะบานในช่วงเวลาบ่ายแก่ๆ เป็นต้นไป จึงเป็นที่มาของชื่อไทยว่า "บานเย็น" หรือที่เรียกในภาษาอังกฤษว่า "ดอกสี่โมง" (four o'clock flower) เมื่อดอกบานจะมีกลิ่นหอมจัดแบบกลิ่นหอมหวานๆในประเทศจีน เรียกบานเย็นว่า "ดอกสายฝน" (shower flower) หรือ "ดอกหุงข้าว" (rice boiling flower) เพราะดอกบานเย็นจะบานในช่วงเวลานั้น ส่วนในฮ่องกง เรียกว่า "มะลิม่วง" (purple jasmine)
 
ในประเทศจีน เรียกบานเย็นว่า "ดอกสายฝน" (shower flower) หรือ "ดอกหุงข้าว" (rice boiling flower) เพราะดอกบานเย็นจะบานในช่วงเวลานั้น ส่วนในฮ่องกง เรียกว่า "มะลิม่วง" (purple jasmine)
 
ส่วนของกลีบดอกที่เห็นเป็นสีต่างๆ นั้น แท้จริงแล้วไม่ใช่กลีบดอกแท้ แต่เป็นส่วนกลีบเลี้ยง (calyx) ที่เปลี่ยนรูปไปจากปกติและมีเม็ดสี (pigments) การผสมเกสรเกิดโดยแมลงกลางคืนชนิดที่มีลิ้นยาวซึ่งถูกดึงดูดมาหาดอกบานเย็นโดยกลิ่นหอมที่ปล่อยออกมานั่นเอง
เส้น 37 ⟶ 33:
 
=== การใช้ประโยชน์ ===
* ดอกบานเย็น ใช้ทำสีผสมอาหารสีแดงเข้ม ซึ่งมักใช้แต่งสีเค้กและเจลลี่<ref name='pfaf'>http://www.pfaf.org/user/Plant.aspx?LatinName=Mirabilis%20jalapa</ref>
* ใบ กินสุกได้ แต่ควรกินเมื่อจำเป็นเท่านั้น<ref name='pfaf'/>
ในทางสมุนไพร* ส่วนต่างๆ ของต้นบานเย็นนำไปใช้ในยาขับปัสสาวะ ยาระบาย และรักษาแผล ส่วนรากเชื่อว่ามีสรรพคุณเพิ่มสมรรถนะทางเพศ และออกฤทธิ์ขับปัสสาวะและระบายท้อง รวมถึงมีการใช้เพื่อรักษาอาการบวมน้ำ
 
ในทางสมุนไพร ส่วนต่างๆ ของต้นบานเย็นนำไปใช้ในยาขับปัสสาวะ ยาระบาย และรักษาแผล ส่วนรากเชื่อว่ามีสรรพคุณเพิ่มสมรรถนะทางเพศ และออกฤทธิ์ขับปัสสาวะและระบายท้อง รวมถึงมีการใช้เพื่อรักษาอาการบวมน้ำ
* ใบ ใช้ลดอาการอักเสบ น้ำคั้นใบตำละเอียดและต้มแล้วใช้รักษาฝีหนอง
* เมล็ดของบานเย็นบางพันธุ์ เมื่อบดละเอียดเป็นผงใช้ผสมในเครื่องสำอางและสีย้อม<ref name='pfaf'/> แต่เมล็ดบานเย็นส่วนใหญ่ถือว่ามีพิษ<ref>http://www.bbc.co.uk/dna/h2g2/A774704</ref>
==อ้างอิง==
 
{{รายการอ้างอิง}}
ข้อมูลภาษาไทย แปลจากหน้าภาษาอังกฤษ [http://en.wikipedia.org/wiki/Mirabilis_jalapa Mirabilis jalapa]
== ดูเพิ่ม==
 
*Correns, C. Vererbungsversuche mit blass (gelb) grünen und buntblättrigen Sippen bei Mirabilis, Urtica und Lunaria. ZIAV 1, 291–329 (1909)
*Pierce, B. ''Genetics: A Conceptual Approach'', 2nd ed. (New York, Freeman, 2005)
[[หมวดหมู่:ไม้ดอกไม้ประดับ]]
[[หมวดหมู่:พืชมีพิษ]]
{{โครงพืช}}
 
[[bn:সন্ধ্যামালতী]]
[[de:Wunderblumen]]
[[enca:MirabilisFlor de nit (plantplanta)]]
[[de:Wunderblume]]
[[esen:Mirabilis (planta)jalapa ]]
[[hsb:Dźiwnička]]
[[ites:Mirabilis (botanica)jalapa]]
[[plfr:DziwaczekMirabilis jalapa]]
[[ptko:Mirabilis분꽃]]
[[hsb:Wšědna dźiwnička]]
[[sv:Underblomssläktet]]
[[id:Bunga pukul empat]]
[[it:Mirabilis jalapa]]
[[ka:გულისაბა]]
[[ht:Zèb katre]]
[[ml:നാലുമണിച്ചെടി]]
[[mr:गुलबक्षी]]
[[my:မဉ္ဇူပန်းပင်]]
[[ja:オシロイバナ]]
[[pl:Dziwaczek Jalapa]]
[[pt:Maravilha (planta)]]
[[si:හෙන්දිරික්කා මල්]]
[[fi:Ihmekukka]]
[[sv:Underblomma]]
[[te:చంద్రకాంత పుష్పం]]
[[tr:Akşamsefası]]
[[vi:Bông phấn]]
[[zh:紫茉莉]]