ผลต่างระหว่างรุ่นของ "ฌาน"
เนื้อหาที่ลบ เนื้อหาที่เพิ่ม
12345678910ซศณ๊ |
ล สังคายนาวิกิพีเดียไทย ๒ +เก็บกวาด |
||
บรรทัด 1:
{{พุทธศาสนา}}
'''ฌาน''' (บาลี) หรือ '''ธยาน''' (สันสกฤต) หมายถึง การเพ่งอารมณ์จนใจแน่วแน่เป็นอัปปนาสมาธิ ภาวะจิตสงบประณีต ซึ่งมี[[สมาธิ]]เป็นองค์ธรรมหลัก
== ฌาน 2 ==
ฌานแบ่งออกเป็นสองประเภทใหญ่ๆ ได้แก่
#'''อารัมมณูปนิชฌาน''' การเพ่งอารมณ์ ได้แก่ สมาบัติ 8 คือ รูปฌาน 4 และอรูปฌาน 4▼
#'''ลักขณูปนิชฌาน''' การเพ่งลักษณะ ได้แก่ วิปัสสนา มรรค ผล▼
:*[[วิปัสสนา]] ชื่อว่า ลักขณูปนิชฌาน เพราะพินิจสังขารโดยไตรลักษณ์▼
:*[[มรรค]] ชื่อว่า ลักขณูปนิชฌาน เพราะยังกิจแห่งวิปัสสนานั้นให้สำเร็จ▼
:*ผล ชื่อว่า ลักขณูปนิชฌาน เพราะเพ่งนิพพาน อันมีลักษณะเป็น สุญญตะ อนิมิตตะ และอัปปณิหิตะ อย่างหนึ่ง และเพราะเห็นลักษณะอันเป็นสัจจภาวะของนิพพาน อย่างหนึ่ง▼
▲# '''อารัมมณูปนิชฌาน''' การเพ่งอารมณ์ ได้แก่ สมาบัติ 8 คือ รูปฌาน 4 และอรูปฌาน 4
==ฌาน 2 ประเภท==▼
▲# '''ลักขณูปนิชฌาน''' การเพ่งลักษณะ ได้แก่ วิปัสสนา มรรค ผล
▲
▲== ฌาน 2 ประเภท ==
แต่โดยทั่วไป เมื่อกล่าวถึงประเภทของฌาน มักแบ่งฌานออกเป็นสองประเภทใหญ่ๆ คือ
# '''[[รูปฌาน]]''' 4 ฌานมีรูปธรรมเป็นอารมณ์ ฌานที่เป็นรูปาวจร
# '''[[อรูปฌาน]]''' 4 ฌานมีอรูปธรรมเป็นอารมณ์ ฌานที่เป็นอรูปาวจร
เมื่อกล่าวสั้นๆ ว่า " ฌาน 4" จะหมายถึง รูปฌาน 4 และเมื่อกล่าวสั้นๆ ว่า "ฌาน 8" จะหมายถึง รูปฌาน 4 กับ อรูปฌาน 4
เส้น 24 ⟶ 20:
สิ่งที่ใช้เป็นอารมณ์ในการเพ่งจนได้ฌาน ได้มีการรวบรวมไว้เป็น [[กรรมฐาน]] 40 สิ่งที่ขวางกั้นจิต ไม่ให้เกิดฌาน คือ [[นิวรณ์]] 5
== ฌานสมาบัติ ==
'''สมาบัติ''' เป็นภาวะสงบประณีตซึ่งพึ่งเข้าถึง มีหลายอย่าง เช่น ฌานสมาบัติ ผลสมาบัติ เป็นต้น สมาบัติที่กล่าวถึงบ่อยคือ ฌานสมาบัติ กล่าวคือ สมาบัติ 8 อันได้แก่ ฌาน 8 (รูปฌาน 4 กับ อรูปฌาน 4)
ในบางกรณี รูปฌาน 4 อาจถูกจำแนกใหม่ในรูปแบบของ ปัญจมฌาน เป็นการจำแนกตามแบบพระอภิธรรม เรียกว่า ปัญจกนัย การจำแนกตามแบบพระสูตร เรียกว่า จตุกนัย ที่ต้องจำแนกเป็นปัญจมฌาน เนื่องจากฌานลาภี(ผู้ได้ฌาน)มี 2 ประเภท คือ ติกขบุคคล (ผู้รู้เร็ว) และ มันทบุคคล (ผู้รู้ช้า)
อนุปุพพวิหารสมาบัติ 9 หมายถึง สมาบัติ 8 กับ นิโรธสมาบัติ
== อ้างอิง ==
{{รายการอ้างอิง}}
{{เริ่มอ้างอิง}}
* พระธรรมปิฎก (ประยุทธ์ ปยุตฺโต). "พจนานุกรมพุทธศาสน์ ฉบับประมวลศัพท์".
* [http://84000.org/tipitaka/dic/ พระธรรมปิฎก (ประยุทธ์ ปยุตฺโต). "พจนานุกรมพุทธศาสน์ ฉบับประมวลธรรม".]
{{จบอ้างอิง}}
== ดูเพิ่ม ==
* [[เซน]] ลักษณะของฌานในวัฒนธรรมญี่ปุ่น
|