ผลต่างระหว่างรุ่นของ "วิกิพีเดีย:การตรวจสอบผู้ใช้"

ในวิกิพีเดีย เครื่องมือ '''ตรวจสอบผู้ใช้''' (CheckUser) เป็นเครื่องมือสำหรับผู้ใช้ที่ได้รับอนุญาต ในการตรวจสอบข้อมูลไอพี และบันทึกของเซิร์ฟเวอร์ที่เกี่ยวข้องกับการแก้ไขของผู้ใช้ เพื่อประโยชน์ในการป้องกันวิกิพีเดียจากการก่อกวนหรือการแก้ไขอันไม่พึงประสงค์ เครื่องมือตรวจสอบผู้ใช้มิใช่เครื่องมือที่จะใช้ตรวจสอบตัวผู้ใช้ในตัวของมันเอง มันเพียงแต่ให้ข้อมูลที่บันทึกไว้ในเซิร์ฟเวอร์ระหว่างการแก้ไขเพื่อการตรวจสอบเท่านั้น จึงอาจต้องใช้ประสบการณ์และทักษะเฉพาะตัวควบคู่กันไปด้วย เพื่อให้การตรวจสอบผู้ใช้ประสบผลสำเร็จมากที่สุด

 

* เครื่องมือตรวจสอบผู้ใช้ให้ใช้ในการตรวจสอบเพื่อป้องกัน จำกัดและรับมือกับการก่อกวน เพื่อตรวจสอบพฤติกรรมหุ่นเชิด หรือเพื่อลดการแก้ไขบางประการอันไม่พึงประสงค์ มิใช่เครื่องมือที่ใช้เพื่อควบคุมผู้ใช้ เพื่อสร้างแรงกดดันให้แก่ผู้ใช้ หรือใช้เครื่องมือในการโจมตีหรือคุกคามผู้ใช้อื่น ไม่ว่าจะเป็นในกรณีธรรมดาหรือกรณีที่มีเนื้อหาขัดแย้งกันไม่ก็ตาม

* ไม่ตรวจสอบการใช้บัญชีผู้ใช้มากกว่าหนึ่งบัญชีที่ไม่ละเมิดนโยบาย ได้แก่ บัญชีผู้ใช้ซึ่งแบ่งแยกการแก้ไขในแต่ละโครงการที่สนใจออกจากกัน บัญชีผู้ใช้ที่สร้างใหม่แทนบัญชีผู้ใช้เดิมที่มีปัญหาและมิได้นำไปใช้ในการก่อกวนหรือละเมิดนโยบาย เช่น บัญชีผู้ใช้ที่นำไปใช้ในการโหวดสนับสนุนตนเองเพื่อรับตำแหน่งใดตำแหน่งหนึ่ง (เช่น [[WP:ADMIN|ผู้ดูแลระบบ]]) เป็นต้น

* คำขอตรวจสอบผู้ใช้จะต้องกระทำโดยผ่านทางระบบวิกิพีเดียเท่านั้น เช่น ผ่านทางหน้าพูดคุยของผู้ตรวจสอบ ผ่านทางผู้ดูแลระบบจากหน้า[[WP:AN|แจ้งผู้ดูแลระบบ]] หรือผ่านทางฟังก์ชันส่งอีเมลหาผู้ใช้

 

เนื่องจากเครื่องมือตรวจสอบผู้ใช้อนุญาตให้ผู้ใช้ที่มีสิทธิ์เข้าถึงข้อมูลส่วนบุคคลได้ และมูลนิธิวิกิมีเดียถือสิทธิส่วนบุคคลของผู้แก้ไขเป็นสิ่งสำคัญมาก จึงอาจมีข้อขัดแย้งระหว่างการคุ้มครองสิทธิส่วนบุคคลของผู้ใช้ แม้จะเป็นผู้ใช้ที่สร้างปัญหามากก็ตาม กับการป้องกันการก่อกวนและการแก้ไขที่ไม่สร้างสรรค์ ประเด็นความขัดแย้งนี้เป็นประเด็นที่ละเอียดอ่อนและยังไม่มีหลักปฏิบัติที่เหมาะสม หลักปฏิบัติต่อไปนี้เป็นหลักทั่วไปที่ปฏิบัติในวิกิพีเดียภาษาไทย หากมีข้อสงสัย กรุณาติดต่อผู้ตรวจสอบผู้ใช้ที่มีประสบการณ์

# ผู้ตรวจสอบผู้ใช้มีวิจารณญาณในการตรวจสอบผู้ใช้ตามที่เห็นสมควรและเหมาะสม (ส่วนใหญ่จะเกี่ยวกับการลดหรือป้องกันการแก้ไขที่ไม่สร้างสรรค์และการก่อกวน)

# ผู้ตรวจสอบผู้ใช้จะรับเรื่องที่มีเหตุผลเฉพาะเจาะจงที่รับฟังได้เท่านั้น อย่างไรก็ดีผู้ตรวจสอบผู้ใช้อาจทำการตรวจสอบโดยไม่เปิดเผยเพื่อสกัดหรือป้องกันความเสียหายได้ ทั้งนี้ต้องสอดคล้องกับนโยบายการตรวจสอบผู้ใช้

# ผลการตรวจสอบผู้ใช้เป็นไปตามนโยบายสิทธิส่วนบุคคล ซึ่งจะไม่เปิดเผยข้อมูลที่ระบุตัวบุคคล เว้นแต่

 

โดยปกติการระบุว่าผู้ใช้ที่ต่างชื่อบัญชีกันจะใช้ไอพีหรือช่วงไอพีร่วมกัน ไม่ถือเป็นการละเมิดนโยบาย หากไม่มีข้อมูลเกี่ยวกับไอพีหรือช่วงไอพี หรือมีเพียงข้อมูลกว้าง ๆ เช่นประเทศ เครือข่าย ซึ่งไม่สามารถนำไปชี้ว่าเป็นบุคคลใดบุคคลหนึ่งได้ นอกจากนี้การลิงก์ไอพีกับบัญชีผู้เป็นสิ่งไม่สมควรอย่างยิ่ง เพราะไอพีนั้นมักจะลิงก์กับบุคคลใดบุคคลหนึ่งหากเป็นช่วงเล็ก ๆ หากเป็นช่วงกว้าง จะไม่สามารถระบุบุคคลใดบุคคลหนึ่งได้เลย

 

* ผู้ใช้ก่อกวนโดยใช้หลายบัญชีผู้ใช้ และอาจสร้างบัญชีผู้ใช้เพิ่มอีกเพื่อการก่อกวน จำเป็นต้องบล็อกช่วงไอพีที่ใช้โดยบัญชีนั้น ๆ

 

 

วิกิมีเดียตั้งโปรแกรมเพื่อเก็บข้อมูลสำหรับการตรวจสอบไว้เพียงระยะเวลาสั้น ๆ ระยะเวลาหนึ่ง เนื่องจากข้อมูลเก่าซึ่งยังเก็บอยู่ในฐานข้อมูลซึ่งแม้จะไม่มีประโยชน์แล้วก็ตาม แต่ก็ยังเป็นข้อมูลส่วนบุคคลอยู่ดี โดยทั่วไปแล้วหากกรณีการตรวจสอบไม่ได้กระทำอย่างทันท่วงที หรือไม่ใช่กรณีที่เกิดขึ้นในปัจจุบัน อาจไม่ได้รับการตอบสนองในการตรวจสอบได้

 

{{ดูเพิ่มที่|:m:CheckUser policy}}

แม้ผู้ใช้จะก่อกวนก็ตาม การไม่เปิดเผยข้อมูลส่วนบุคคลจะเป็นการดีที่สุด กล่าวคือ

หลักปฏิบัติเพิ่มเติมคือ หากมีการร้องขอให้ตรวจสอบข้อมูล กรุณาให้ผู้ขอตรวจสอบแสดงหลักฐานว่าการตรวจสอบนั้นจำเป็นและพึงกระทำได้ รวมถึงใช้เหตุผลของผู้ตรวจสอบเองเพื่อพิจารณาควบคู่ไปด้วย และต้องอธิบายเหตุผลของผู้ตรวจสอบเองหากจำเป็น อย่าอนุมานว่ากรณีนี้สามารถตรวจสอบได้ ไม่ว่าใครจะเป็นผู้ร้องขอให้ตรวจสอบก็ตาม

 

คำว่า "ไม่มีหลักฐาน" (Fishing) หมายความว่าการตรวจสอบผู้ใช้โดยไม่มีหลักฐานสนับสนุนว่าผู้ใช้ที่ถูกตรวจสอบเป็นหุ่นเชิดของอีกคนหนึ่ง การตรวจสอบเช่นนี้ไม่เหมาะสม เว้นแต่จะมีหลักฐานที่แสดงได้ว่ามีการใช้หุ่นเชิดในทางที่ผิด การตรวจสอบผู้ใช้ที่เป็นหุ่นเชิดโดยไม่ทราบผู้เชิดหุ่น แต่มีเหตุผลสนับสนุนว่าจะมีการกระทำการเป็นหุ่นเชิด ไม่ใช่การตรวจสอบแบบไม่มีหลักฐาน เพราะในบางกรณีอาจไม่รู้ตัวผู้เชิดหุ่นจนกว่าจะตรวจสอบก็ได้ ทั้งนี้ แม้ผลการตรวจสอบชี้ว่าไม่ใช่ มิได้หมายความว่าการตรวจสอบนั้นเป็นการตรวจสอบที่ละเมิดนโยบายแต่อย่างใด

 

โดยทั่วไป ผู้ตรวจสอบผู้ใช้เป็นผู้ใช้ที่มีประสบการณ์ในการรับมือกับกรณีที่ละเอียดอ่อน กรณีเกี่ยวกับสิทธิส่วนบุคคล และกรณีอื่น ๆ ที่เกี่ยวกับผู้ใช้ หากต้องการให้มีการตรวจสอบผู้ใช้ กรุณาแจ้งเรื่องไว้ที่ [[WP:AN|หน้าแจ้งผู้ดูแลระบบ]] เพื่อให้ผู้ตรวจสอบดำเนินการต่อไป อย่างไรก็ดี กรณีที่เป็นเรื่องละเอียดอ่อนมาก ๆ อาจสามารถติดต่อกับผู้ตรวจสอบผู้ใช้ได้โดยใช้ช่องทางดังต่อไปนี้

* ติดต่อผู้ตรวจสอบเป็นรายคน ผู้ตรวจสอบอาจให้คำแนะนำ ช่วยจัดการกรณีดังกล่าว หรือส่งเรื่องไปพิจารณากับผู้ตรวจสอบคนอื่น

* สำหรับกรณีที่อาจเกี่ยวข้องกับโครงการอื่น เช่น มีการใช้หุ่นเชิดในการก่อกวน ข่มขู่ ละเมิดสิทธิส่วนบุคคล หรือกรณีที่อยู่นอกเหนืออำนาจของผู้ตรวจสอบในวิกิพีเดียภาษาไทย สามารถส่งอีเมลไปยังกลุ่มรวมของผู้ตรวจสอบผู้ใช้ทุกโครงการของวิกิมีเดียได้ แต่เนื่องจากอีเมลดังกล่าวไม่สามารถส่งจากผู้ใช้ทั่วไปไปยังกลุ่มรวมได้โดยตรง ผู้ที่ต้องการติดต่อกับผู้ตรวจสอบผู้ใช้รวมนั้นจึงต้องติดต่อกับคณะผู้ตรวจสอบรายคน แล้วขอให้ส่งอีเมลไปยังกลุ่มรวมของผู้ตรวจสอบ

 

การขอตรวจสอบผู้ใช้จะกระทำได้ต่อเมื่อผู้ใช้ทั่วไปหรือผู้ดูแลระบบมีหลักฐานที่บ่งชี้ว่ามีการใช้บัญชีผู้ใช้หลาย ๆ บัญชีในทางที่ผิดเท่านั้น สำหรับขั้นตอนตามกระบวนการปกติมีดังต่อไปนี้

# ให้ผู้ใช้แจ้งตรวจสอบผู้ใช้ในหน้าพูดคุยของผู้ตรวจสอบผู้ใช้ (ดูข้างล่างนี้) หรือแจ้งที่หน้า [[วิกิพีเดีย:แจ้งผู้ดูแลระบบ]] เพื่อให้การตรวจสอบเป็นไปอย่างเปิดเผย เว้นแต่กรณีเร่งด่วนหรือกรณีที่เกี่ยวกับการละเมิดสิทธิส่วนบุคคล อนุญาตให้ใช้การส่งอีเมลหาผู้ตรวจสอบผู้ใช้ได้โดยอนุโลม

# ผู้ขอตรวจสอบต้องแสดงหลักฐานให้เป็นที่ชัดเจนว่ามีการใช้บัญชีผู้ใช้ในทางที่ผิด เช่น แสดงลิงก์การแก้ไขแต่ละรุ่นที่แสดงว่าผู้ใช้มีความเกี่ยวข้องกัน แสดงลักษณะการแก้ไขที่คล้ายคลึงกัน เป็นต้น

# ผลการตรวจสอบของผู้ตรวจสอบจะไม่เปิดเผยไอพี ไม่ว่ากรณีใด ๆ ทั้งสิ้น

ผู้ใช้ที่ได้สิทธิ์ในการตรวจสอบผู้ใช้สามารถเข้าถึงเครื่องมือได้จาก [[พิเศษ:หน้าพิเศษ]] เลือก "ตรวจสอบผู้ใช้" หรือเข้าโดยตรงได้จาก [[พิเศษ:ตรวจสอบผู้ใช้]] ทั้งนี้ มีข้อแนะนำสำหรับการตรวจสอบผู้ใช้ดังนี้

* เครื่องมือตรวจสอบผู้ใช้เป็นเครื่องมือทางเทคนิค ซึ่งต้องการผู้ใช้ที่คุ้นเคยกับไอพี ช่วงไอพี และข้อมูลทั่วไปอื่น ๆ เพื่อนำข้อมูลไปใช้ได้อย่างถูกต้อง

* มีกลุ่มจดหมายข่าว (checkuser-l@lists.wikimedia.org) และไออาร์ซีของผู้ตรวจสอบผู้ใช้โดยเฉพาะ (#wikimedia-checkuser) ซึ่งใช้สำหรับโครงการวิกิมีเดียทั้งหมด สำหรับการหารือว่าด้วยข้อปฎิบัติหรือคำแนะนำในการตีความข้อมูลและการตรวจสอบข้อมูล โดยเฉพาะในกรณีการก่อกวนที่ซับซ้อน อย่างไรก็ดี การเข้าใช้ไออาร์ซีจะเข้าใช้ได้ก็ต่อเมื่อได้รับคำเชิญให้เข้าเท่านั้น นอกจากนี้กลุ่มจดหมายข่าวไม่รับจดหมายที่ไม่ได้มาจากสมาชิก หากผู้ใดต้องการความช่วยเหลือจากผู้ตรวจสอบผู้ใช้ ให้ติดต่อกับผู้ตรวจสอบผู้ใช้ตามวิธีที่กล่าวมาข้างต้น

* ผู้ตรวจสอบผู้ใช้ต้องมีเหตุผลที่สอดคล้องกับนโยบายตรวจสอบผู้ใช้ หากมีการตรวจสอบผู้ใช้ การยืนยันข้อมูล และการบล็อก และต้องพร้อมที่จะอภิปรายโดยเปิดเผยถึงเหตุผลดังกล่าวหากจำเป็น

ผู้ดูแลระบบที่มีสิทธิ์ในการตรวจสอบผู้ใช้ อาจบล็อกผู้ใช้โดยใช้ข้อมูลที่ได้จากการตรวจสอบผู้ใช้ได้ โดยถือว่าการกระทำดังกล่าวอยู่ในอำนาจหน้าที่ของผู้ซ่อนข้อมูล (Oversight) หรือผู้ตรวจสอบผู้ใช้ การบล็อกดังกล่าวต้องมีการตรวจสอบโดยคณะกรรมการอนุญาโตตุลาการ และผู้ดูแลระบบต้องไม่เลิกบล็อกการบล็อกตามอำนาจหน้าที่ของผู้ตรวจสอบผู้ใช้ โดยไม่อภิปรายกับผู้ตรวจสอบผู้ใช้ก่อน

บันทึกการตรวจสอบผู้ใช้จะถูกบันทึกไว้ที่หน้า [[พิเศษ:ตรวจสอบผู้ใช้]] ซึ่งสามารถดูได้เฉพาะผู้ตรวจสอบผู้ใช้เท่านั้น โดยจะเก็บรายละเอียดว่ามีการตรวจสอบใคร เมื่อไร และบันทึกการตรวจสอบ แต่จะไม่เก็บผลการตรวจสอบและไอพีของผู้ใช้ไว้แต่อย่างใด

โดยทั่วไปผู้ใช้ที่จำเป็นต้องใช้เครื่องมือตรวจสอบผู้ใช้จะเป็นสมาชิกและอดีตสมาชิกในคณะกรรมการอนุญาโตตุลาการ แต่หากผู้ใช้ทั่วไปต้องการได้สิทธิ์นี้ จะต้องได้รับการคัดเลือกจากชุมชนเช่นเดียวกับการเสนอชื่อผู้ดูแลระบบ โดยต้องแสดงเหตุผลและความจำเป็นต่อชุมชนและกรรมการตามสมควร และได้เสียงสนับสนุนจากชุมชนตามจำนวนที่กำหนด โดยถือว่าเป็นการได้รับเลือกจากคณะกรรมการอนุญาโตตุลาการโดยอนุโลม โดยกรรมการจะนำเรื่องให้ผู้ดูแลโครงการแต่งตั้งให้เป็นผู้ตรวจสอบผู้ใช้ต่อไป ทั้งนี้ผู้ใช้จะต้องยืนยันตัวบุคคลตามช่องทางที่มูลนิธิวิกิมีเดียกำหนดด้วย

 

ผู้ตรวจสอบผู้ใช้สามารถถูกถอดถอนได้ หากชุมชนหรือคณะกรรมการอนุญาโตตุลาการเห็นว่าผู้ตรวจสอบผู้ใช้ได้ใช้เครื่องมือตรวจสอบผู้ใช้ในทางที่ผิด เช่น ตรวจสอบในทางที่ผิด หรือเปิดเผยข้อมูลส่วนบุคคลโดยไม่จำเป็น ชุมชนอาจเสนอชื่อให้ถอดถอนผู้ตรวจสอบนั้นหรือคณะกรรมการอาจนำเรื่องให้ผู้ดูแลโครงการถอนสถานะผู้ตรวจสอบได้ ไม่ว่าจะเป็นทางอีเมล คำขอส่วนบุคคล หรือการขอถอนสถานะตามกระบวนการทั่วไปในเมตาวิกิ ทั้งนี้หากมีกรณีเร่งด่วน ผู้ดูแลโครงการอาจถอดถอนสถานะผู้ตรวจสอบผู้ใช้เป็นการชั่วคราว เพื่อรอการตัดสินจากคณะกรรมการอนุญาโตตุลาการได้ ทั้งนี้ต้องเป็นการชั่วคราวและมีเหตุผลรองรับเท่านั้น

 

{{บทความหลัก|m:CheckUser_policy#Removal_of_access}}

นโยบายของมูลนิธิวิกิมีเดียเกี่ยวกับการถอดถอนสถานะตรวจสอบผู้ใช้ มีดังนี้

* ผู้ใช้ที่ได้รับสถานะตรวจสอบผู้ใช้ ที่ขาดความเคลื่อนไหวเป็นเวลานานกว่า 1 ปี จะถูกถอนสถานะโดยปริยาย

* หากมีการใช้เครื่องมือตรวจสอบผู้ใช้ในทางที่ผิด เช่น มีการตรวจสอบผู้ใช้โดยไม่มีเหตุผลอันสมควรเป็นเวลาบ่อยครั้ง ผู้ตรวจสอบจะถูกถอนสถานะทันที

* สามารถส่งข้อร้องเรียนเกี่ยวกับการใช้เครื่องมือในทางที่ผิด หรือการละเมิดสิทธิส่วนบุคคลไปที่คณะกรรมการผู้ตรวจการวิกิมีเดีย (Ombudsman committee) ได้เช่นกัน หากเป็นกรณีอื่น ๆ สามารถส่งให้คณะกรรมการอนุญาโตตุลาการเป็นผู้พิจารณาได้

 

* [http://th.wikipedia.org/w/index.php?title=%E0%B8%9E%E0%B8%B4%E0%B9%80%E0%B8%A8%E0%B8%A9:%E0%B8%A3%E0%B8%B2%E0%B8%A2%E0%B8%8A%E0%B8%B7%E0%B9%88%E0%B8%AD%E0%B8%9C%E0%B8%B9%E0%B9%89%E0%B9%83%E0%B8%8A%E0%B9%89&group=checkuser รายชื่อผู้ตรวจสอบผู้ใช้]

; ตรวจสอบผู้ใช้

; เทคนิค

* [[mw:CheckUser]] ให้รายละเอียดการทำงาน และการติดตั้งลงในวิกิของตนเอง

 

[[en:Wikipedia:CheckUser]]