|
[[ไฟล์:Lilith (John Collier painting).jpg|thumb|275px|''ลิลิธ'' (พ.ศ. 2453) วาดโดย John Collier]]
'''ลิลิธ''' (Lilith) เป็นผู้หญิงที่พระเจ้าสร้างขึ้นก่อนหน้า'อีฟ' (EVE) อยู่ซึ่งไม่ปรากฎเนื้อหาเกี่ยวกับเธอในพระคัมภีร์ไบเบิ้ลฉบับ[[ไบเบิล]]ฉบับ [[พันธสัญญาเก่าธสัญญาเดิม]]ของชาว[[ยิว]]มากนัก พบว่ามีชื่อเธอปรากฎอยู่แค่ครั้งเดียวใน พระธรรมอิสยาห์ บทที่ 34 ข้อที่ 14 แต่กลับพบชื่อและเรื่องราวของเธออยู่มากมายในคัมภีร์อรรถกถา[[ทัลมุด]]แทน ทั้งจากในบท Erubin 18b และ Erubin 100b และ Nidda 24b และ Shab. 151b และ Baba Bathra 73a–b ซึ่งกล่าวในทำนอง[[ปกรณัม]]ว่า ลิลิธ คือผู้หญิงคนแรกจากการสร้างสรรค์ทรงสร้างของพระผู้เป็นเจ้า และเป็นภรรยาคนแรกของอดัม[[อาดัม]] ผู้ชายคนแรกก่อนหน้าที่ พระเจ้าจะสร้างอีฟ ลิลิธถูกพระเจ้าตัดสินให้ขับออกจากสวนสวรรค์แห่งอีเดนเป็นคนแรก เพราะการกระทำอันชั่วร้ายของเธอเอง จากนั้นก็ถูกเนรเทศไปอยู่ภายใต้เงามืด ณ ก้นบึ้ง ของโลกแห่งจิตใต้สำนึก
==เรื่องราวของลิลิธในตำนานต่างๆ==
==ลิลิธในไบเบิล==
"แล้วพระเจ้าก็ทรงสร้างผู้ชายขึ้นด้วยพระฉายาและ พระสิริของพระองค์ ท่านได้ทรงสร้างผู้หญิงขึ้นเป็นศักดิ์ศรี ของผู้ชาย"
--ในปฐมกาล (Genesis) บทที่ 1 ข้อที่ 27 ของพระคัมภีร์ไบเบิ้ลพูดถึงการถือกำเนิดของเผ่าพันธ์มนุษย์ ว่า พระเจ้ามิได้ทรงสร้างผู้ชายสำหรับผู้หญิง หากทรงสร้าง ผู้หญิงสำหรับผู้ชาย โดยสร้างมนุษย์สองเพศขึ้นมาพร้อมกัน ทว่า -ผู้หญิงคนแรกที่พระเจ้าสร้างขึ้นในบทแรก แห่งปฐมกาลนี้ มิใช่อีฟ ซึ่งเกิดมาทีหลังในปฐมกาลบทที่ 2 ข้อ 21-22 เมื่อพระยะโอวาห์นำกระดูกซี่โครงของอดัมออก มาขณะหลับไหล เพื่อบัลดาลคู่คนใหม่ให้แก่เขา
หากพระบรรดารับไบในศาสนายิว และพระในศาสนาคริสต์ต่างคัดค้าน การตีความเช่นนี้ โดย การอ้างว่า คำเรียกลิลิธไม่ได้มีความหมายบ่งชี้ถึงหญิงคนหนึ่งคนใด แต่อุปมา ▼แล้วใครกันเล่า คือหญิงสาวผู้ลึกลับคนก่อนหน้า เธอยังคงเป็นปริศนาในฐานะมารดาแห่งมนุษยชาติ รวมถึง ฐานะภรรยาคนแรกของอดัม แม้ในคัมภีร์ไบเบิ้ลไม่มีการ เอ่ยนามของเธอ แต่ลิลิธมีตัวตนจริ้งในตำนาน แม้ว่าชื่อลิลิธจะถูกลบออกไปจากพระธรรมคัมภีร์ ฉบับพันธสัญญาเก่าแล้วก็ตามที แต่นามนี้ยังสามารถอ่านพบ ได้ในบันทึกความเชื่อดั้งเดิมของชาวยิว ในการชำระพระคัมภีร์ ไบเบิ้ลฉบับพันธสัญญาเก่า เมื่อศตวรรษที่ 13 หรือที่รู้จักกันว่า การออกความเห็นของโชห์อาร์ (Zohar) เกี่ยวกับความลึกลับ เป็นปริศนาของห้าบทแรกแห่งพระคัมภีร์ไบเบิ้ล (หรือพระคัมภีร์โตราห์ Torah คำสอนของศาสนายิว) รวมทั้งพระคัมภีร์ฉบับอื่นๆ เราสามารถพบเธอแทรกอยู่เป็นส่วนหนึ่งในนั้น...
ในขณะที่พระยะโฮวาห์ทรงสร้างอดัม พระองค์ทรง สร้างผู้หญิงนามว่า ลิลิธ ขึ้นมาพร้อมกันด้วย โดยทรงสร้างทั้งสอง ขึ้นจากฝุ่นดิน--พระเจ้าสร้างเธอเพื่อเป็นภรรยาของอดัม หาก ตำนานเล่าว่าได้เกิดการถกเถียงกันระหว่างมนุษย์คู่แรก ซึ่งนำมา สู่ข้อสรุปคำตัดสินอย่างลับๆ ครั้นเมื่อเธอเอ่ยนามต้องห้ามของ พระผู้เป็นเจ้า เธอก็อันตรธานหายไป กลายเป็นปริศนาลึกลับ ให้พวกเราสงสัยข้องใจ แล้วก็ต้องการคำตอบซึ่งค้างคา ลัทธิลึกลับในศตวรรษที่ 11 เองก็พยายามเหลือเกิน ที่จะไขกุญแจเพื่อเผยความลับนี้ โดยสรุปว่า ความขัดแย้ง เกิดขึ้นเมื่ออดัมยืนกราน ขณะที่กำลังดำเนินบทพิศวาส ลิลิธจะต้องอยู่เบื้องล่างเขาเท่านั้น -- นี่คือวิธีการที่เขาใช้ใน การแสดงอำนาจความเป็นผู้นำครอบครัว หากทว่าลิลิธเชื่อมั่น ในความเท่าเทียมระหว่างเธอกับอดัม เธอจึงปฏิเสธไม่ยอม ทำตามเขา การโต้เถียงขยายใหญ่โตไปเรื่อยๆ และจบลง ด้วยการต่อสู้ของผู้หญิงคนแรก
ย้อนกลับมาที่มุมมองของโซห์อาร์ ซึ่งได้กล่าวถึง ความอ่อนแอของผู้ชายอย่างอดัม...เขาคุกเข่าอ้อนวอนให้ คนรักกลับคืน พระเจ้าส่งทูตสวรรค์สามองค์ไปพาลิลิธกลับมา แต่เธอไม่ยอมทำตามคำขอร้องนั้น ในที่สุด ทูตสวรรค์จึงปล่อย ให้ลิลิธใช้ชีวิตอย่างที่เธอต้องการ ในข้อแม้ว่าจะต้องไม่เข้าไปยุ่ง เกี่ยวกับการเกิดของเผ่าพันธุ์มนุษย์ อีกทั้งนามของเธอก็จะไม่ หลงเหลือให้กล่าวขวัญอีกต่อไป
แล้วพระยะโฮวาห์ก็ได้มอบลิลิธให้เป็นของขวัญแก่ แซมมาเอล (ซาตาน) เธอคือภรรยาคนแรกในจำนวนทั้งหมด สี่คนของของจอมปิศาจ กระนั้น ในตำนานอื่นๆอีกหลายฉบับ เล่าถึงการ แต่งงานระหว่างลิลิธกับจอมปิศาจแตกต่างกันออกไป โดย ตำนานเหล่านั้นไม่ได้เล่าว่า เธอคือของขวัญจากพระเจ้า หากบอกว่า--ซาตานพบและตกหลุมรักลิลิธระหว่างที่เธอ กำลังร่อนเร่ไปอย่างไม่รู้ทิศทาง
แต่เรื่องหนึ่งที่ทุกตำนานเล่าเหมือนกันก็คือ ในการ สมรสครั้งใหม่ เธอได้รับบทพิศวาสอย่างที่ใจปรารถนา ไม่ว่าเธอหรือเขาล้วนมีสิทธิเท่าเทียมในการอยู่เบื้องบนหรือ เบื้องล่างของอีกฝ่ายหนึ่ง ซึ่งวัฒนธรรมการสับเปลี่ยนบทบาท ทางเพศนี้ สามารถอธิบายพาดพิงถึงความเชื่อในอีกตำนานหนึ่ง ที่ว่า ลิลิธมีฮอร์โมนของเพศชายอยู่ในตัวเธอด้วย
ในตำนานฉบับหนึ่งบรรยายว่า จริงๆแล้ว ลิลิธคือ มนุษย์คนแรกสุดที่พระยะโฮวาห์ทรงสร้างขึ้น โดยอยู่ใน ฐานะคนสองเพศในร่างเดียว เธอเป็นให้กำเนิดอดัม ผู้ชายคนแรก หลังจากนั้นจึงค่อยแต่งงานกับเขา ชื่อลิลิธปรากฏเพียงครั้งเดียวในพระคัมภีร์ไบเบิ้ล
ฉบับพีนธสีญญาเก่า (ที่ชำระแล้ว) ในอิสยาห์ (Isiah) บทที่ 34 ข้อ 14
"ชื่อสัตว์ร้ายแห่งทะเลทรายจะมาพบกับอสูรร้ายของแผ่นดิน
ผู้นำของคนบาปจะร่ำร้องต่อผู้ตามของเขา--ลิลิธจะรวมอยู่ในคนกลุ่มเหล่า
นั้น ณ ที่แห่งนั้นคือที่ที่เธอจะอาศัยอยู่ได้"
คณะกรรมการตีความพระคัมภีร์ไบเบิ้ลฉบับเยรูซาเล็ม ใส่ชื่อของเธอลงไปในโยบ (Job) บทที่ 18 ข้อ 14-15 ด้วย
"มนุษย์ผู้บาปหนา จะถูกลักพาจากที่อาศัย แล้วลากไป ณ
เบื้องหน้าราชาแห่งความน่าสะพรึงกลัว ลิลิธจะรวมอยู่ในคนกลุ่มนั้นด้วย
ลมหายใจของเธอปกคลุมเป็นส่วนหนึ่งในกลุ่มคนประเภทเดียวกับเธอ"
▲หากพระในศาสนายิวคัดค้านการตีความเช่นนี้ โดยอ้างว่า คำเรียกลิลิธไม่ได้มีความหมายบ่งชี้ถึงหญิงคนหนึ่งคนใด แต่อุปมา
เป็นคนซึ่งไม่เป็นที่ปรารถนาและพวกนอกรีต เช่นเดียวกับที่พวกคริสเตียนเชื่อว่า ลิลิธมิใช่คนหากแต่เป็นเครื่องล่อลวงใจมนุษย์ของจอมปิศาจ
| 