ผลต่างระหว่างรุ่นของ "ประมวลเรื่องปรัมปราโรมัน"

'''ตำนานเทพเจ้าโรมัน''' หรือ '''ตำนานเทพเจ้าละติน''' ({{lang-en|Roman mythology หรือ Latin mythology}}) หมายถึง[[ความเชื่อ]]เกี่ยวกับ[[ปรัมปราวิทยา|เทพเจ้า]]ของผู้ที่ตั้งถิ่นฐานอยู่ใน[[Latium|ลาติอุม]]และเมืองสำคัญๆ ใน[[คาบสมุทรอิตาลี]]ของ[[โรมันโบราณ]] ที่อาจจะแบ่งได้เป็นสองส่วน ส่วนหนึ่งที่เป็นความเชื่อสมัยต่อมาและความเชื่อทางวรรณกรรมที่ประกอบด้วยความเชื่อที่มาจาก[[ตำนานเทพเจ้ากรีก]] อีกส่วนหนึ่งเป็นความเชื่อเดิมที่เกิดขึ้นก่อนหน้าอิทธิพลกรีกที่มีลักษณะที่ค่อนข้างจะแตกต่างกับตำนานเทพเจ้ากรีกในสมัยต่อมา

 

โรมันไม่มีบทบรรยายเกี่ยวกับเทพเจ้าที่เทียบเท่ากับเรื่องราวของ “[[Titanomachy|สงครามไททัน]]” (Titanomachy) หรือ การล่อลวง[[ซูส]]โดย[[เทพีเฮรา]]เช่นเดียวกับของกรีก จนกระทั่งกวีโรมันเริ่มนำโครงสร้างของกรีกมาใช้ในตอนปลายสมัย[[สาธารณรัฐโรมัน]] แต่สิ่งที่โรมันมีคือ:

 

 

โครงสร้างของความเชื่อ การให้คำนิยาม และความคิที่เกี่ยวกับเทพเจ้าของโรมันค่อนข้างจะแตกต่างเป็นอันมากจากของกรีก ตัวอย่างเช่นถ้าถ้าถามชาวกรีกเกี่ยวกับ[[เทพีดีมีเทอร์]]ก็อาจจะได้รับคำตอบเป็นเรื่องราวที่เป็นที่รู้จักกันถึงความโศรกเศร้าของดีมีเทอร์ขสกการลักตัว[[เพอร์เซฟะนี]]โดย[[เฮดีส]] แต่ชาวโรมันโบราณจะเล่าว่า[[เทพีเซเรส]]มีนักบวชที่เรียกว่า[[Flamen|ฟลาเมน]]ผู้มีอาวุุโสน้อยกว่าฟลาเมนของ[[เทพจูปิเตอร์]], [[เทพมาร์ส]] และ [[Quirinus|เทพควิรินัส]] แต่อาวุุโสมากกว่าฟลาเมนของ[[เทพีฟลอรา]] และ [[Pomona|เทพีโพโมนา]] และอาจจะบอกต่อไปว่าเป็นเทพีหนึ่งในกลุ่มเทพีสามองค์ของการเกษตรกรรม และยิ่งกว่านั้นก็อาจจะสามารถลำดับกลุ่มเทพรองที่มีหน้าที่เฉพาะในการเป็นบริวารของ[[เทพีดีมีเทอร์]] ที่รวมทั้งซาร์ริทอร์ (ผู้กำจัดวัชพืช), เมสซอร์ (เทพแห่งการเก็บเกี่ยว), คอนเว็คเตอร์ (เทพแห่งการขนผลผลิตจากการเก็บเกี่ยว), คอนดิทอร์ (เทพแห่งการกักตุนเสบียง), อินซิทอร์ (เทพแห่งการหว่าน) และเทพอื่นๆ ในกลุ่มเดียวกันอีกเป็นอันมาก ซึ่งไม่ใช่การบรรยายเป็นเรื่องๆ เป็นราว แต่เป็นการลำดับเทพตามอันดับของความสัมพันธ์กันอย่างซับซ้อน และ ของความสัมพันธ์ระหว่างเทพกับมนุษย์

ศาสนาดั้งเดิมของโรมันในสมัยแรกๆ ได้รับการขยายพัฒนาต่อมาโดยการเพิ่มเติมความเชื่ออีกมากมายที่บางครั้งก็ขัดแย้งกันเอง และโดยการผสาน[[ตำนานเทพเจ้ากรีก]]เข้ามาเป็นอันมาก ความรู้เกี่ยวกับศาสนาของโรมันโบราณเท่าที่ยังหลงเหลืออยู่มิได้มาจากนักเขียนร่วมสมัยแต่เป็นความรู้ที่ได้มาจากนักเขียนในสมัยต่อมาที่พยายามแสวงหาประเพณีโบราณสิ่งที่สูญหายไป เช่นจากนักปราชญ์[[Marcus Terentius Varro|มาร์คัส เทอเรนเชียส วาร์โร]]ในคริสต์ศตวรรษที่ 1 นักเขียนคลาสสิคผู้อื่นเช่นกวี[[โอวิด]] ใน “[[Fasti|ปฏิทิน]]” (Fasti) ได้รับอิทธิพลเป็นอันมากจากโครงสร้างของ[[อารยธรรมเฮเลนนิสติค]] ที่มักจะใช้ความเชื่อของกรีกในการปิดช่องว่างที่มีอยู่ของความเชื่อโรมันในงานเขียนของตนเอง

 

ตรงกันข้ามกับการบรรยายเรื่องราวเกี่ยวกับเทพต่างๆ โรมันจะมีตำนานมากมายที่เกี่ยวกับการก่อตั้งและความรุ่งเรืองของเมืองต่างๆ นอกไปจากเรื่องราวที่เล่าขานกันตามท้องถิ่น ก็มีการเพิ่มเติมตำนานวีรบุรุษของกรีกที่ปะติดปะต่อกับตำนานพื้นบ้านโรมันมาตั้งแต่สมัยแรก ตัวอย่างเช่น[[อีเนียส]]ของโรมันก็ถูกดึงไปเป็นสามีของ[[Lavinia|ลาวิเนีย]]พระราชธิดาของกษัตริย์[[Latinus|ลาตินัส]]ผู้เป็นบรรพบุรุษของ[[ภาษาละติน|ชนละติน]] ฉะนั้นจึงเป็นบรรพบุรุษของ[[รอมิวลุส และรีมุส]] ฉะนั้นตำนานเกี่ยวกับโทรจันจึงกลายเป็นตำนานลึกลับเกี่ยวกับบรรบุรุษของชาวโรมัน ซึ่งเป็นสาเหตุให้ทหารม้าโรมันแต่งเครื่องแบบที่มาจากภาพวาดของ[[ทรอย|โทรจัน]] กวีนิพนธ์ “[[Aeneid|เอนิอิด]]” (Aeneid) และ หนังสือสองสามเล่มแรกโดยนักประวัติศาสตร์โรมัน[[Livy|ลิวี]]” (Livy) เป็นแหล่งข้อมูลที่ดีที่สุดเกี่ยวกับปรำปราวิทยาของมนุษย์ดังกล่าว

 

ในกลุ่มเทพของสมัยแรกก็มีไตรเทพ (triad) ที่สำคัญคือ [[เทพจูปิเตอร์]], [[เทพมาร์ส]] และ [[Quirinus|เทพควิรินัส]] เทพในสมัยแรกมักจะไม่มีลักษณะที่เป็นเอกลักษณ์ของตนเองที่สำคัญ และประวัติก็ไม่มีเรื่องราวของการสมรสหรือบรรพบุรุษ ซึ่งไม่เหมือนกับเทพเจ้ากรีกเพราะจะไม่เข้ามายุ่งเกี่ยวกับชีวิตของมนุษย์เดินดิน ฉะนั้นจึงแทบจะไม่มีเรื่องราวของกิจการที่กระทำ

 

เมื่อจักรวรรดิโรมันขยายตัวออกไปก็นำเอาประเพณีความเชื่อเกี่ยวกับเทพเจ้าของบ้างเมืองต่างๆ เข้ามาผสมผสานกับเทพเจ้าของโรมันเอง ชาวโรมันที่ไปทำการพิชิตดินแดนต่างๆ ก็มักจะให้เกียรติแก่เทพเจ้าของท้องถิ่นที่ทำการพิชิตได้ในระดับเดียวกับเทพเจ้าเดิมของโรมันเอง และในบางกรณีชาวโรมันก็จะอัญเชิญเทพเจ้าจากต่างแดนเข้ามาพำนักในเทวสถานในกรุงโรมที่จัดตั้งให้

 

* Lexicon Iconographicum Mythologiae Classicae (LIMC) (1981-1999) Artemis-Verlag, 9 volumes.

 

* [[เทพเจ้ากรีก]]

 

 

{{เรียงลำดับ|ตำนานเทพเจ้าโรมัน}}

[[หมวดหมู่:เทพเจ้าโรมัน|*]]

 

[[et:Vanarooma mütoloogia]]

[[eu:Erromatar mitologia]]

[[fi:Roomalainen mytologia]]

[[fr:Mythologie romaine]]