ผลต่างระหว่างรุ่นของ "ภาษาอีสาน"

เนื้อหาที่ลบ เนื้อหาที่เพิ่ม
AnuwatKhamsri (คุย | ส่วนร่วม)
เพิ่มตัวอย่างภาษาอีสานแปลเป็นภาษากลาง
ย้อนการแก้ไขที่ 10517946 สร้างโดย AnuwatKhamsri (พูดคุย)
ป้ายระบุ: ทำกลับ ถูกย้อนกลับแล้ว
บรรทัด 25:
|image=Isan_text.png|imagesize=280px|imagecaption=[[อักษรไทน้อย]]ใช้ในอดีต (บน)<br/>[[อักษรไทย]]ใช้ในปัจจุบันนี้ไม่เป็นมาตรฐาน (ล่าง)}}
 
'''ภาษาอีสาน'''<ref>{{cite news |title=กลุ่มชาติพันธุ์ : ลาวอีสาน |url=https://www.sac.or.th/databases/ethnic-groups/ethnicGroups/62 |accessdate=13 January 2022 |work=ศูนย์ข้อมูลมานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน)}}</ref> หรือ '''ภาษาลาวอีสาน'''<ref>{{Cite web|date=2020-04-19|title=ภาษาลาวอีสานที่ถูกกำกับโดยศูนย์กลางอำนาจส่วนกลาง|url=https://theisaanrecord.co/2020/04/19/central-thai-and-isaan-languages/|website=เดอะอีสานเรคคอร์ด|language=th}}</ref> หรือ '''ภาษาไทยถิ่นตะวันออกเฉียงเหนือ''' หรือที่นิยมกล่าวถึงในเอกสารราชการไทยว่า '''ภาษาไทยถิ่นอีสาน'''<ref>{{cite journal |first1=วิไลศักดิ์ |last1= กิ่งคำ |title=ภาษาไทยถิ่นอีสาน : มรดกวัฒนธรรมบ้านเกิด |journal=วารสารภาษาไทยและวัฒนธรรมไทย |date=2007 |volume=1 |issue=1 |pages=58-75 |url=https://kukr2.lib.ku.ac.th/kukr_es/kukr/search_detail/result/200055}}</ref> เป็นการพัฒนาในท้องถิ่นของ[[ภาษาลาว]]ในประเทศไทย ผู้พูดในท้องถิ่นยังคงคิดว่าเป็นภาษาลาว<ref name="Identity">Keyes, Charles F. (1966). "Ethnic Identity and Loyalty of Villagers in Northeastern Thailand". ''Asian Survey''.</ref> รัฐบาลไทยยอมรับภาษานี้เป็นสำเนียงภาษาไทย ทั้งชาวไทยและลาวมีความเข้าใจร่วมกันยาก เพราะแม้ว่าจะมีคำร่วมเชื้อสายในพจนานุกรมกว่าร้อยละ 80 ทั้งลาวและอีสานมีระดับเสียงวรรณยุกต์ที่ต่างกันมากและมักใช้คำจากภาษาไทย จึงทำให้เกิดการขัดขวางความเข้าใจระหว่างกันโดยไม่มีการเปิดรับก่อน<ref name="DraperJ2004">{{cite journal |last1 = Draper |first1 = John |year = 2004 |title = Isan: The planning context for language maintenance and revitalization |journal = Second Language Learning and Teaching |volume = 4 |url = http://www.apacall.org/member/sonjb/sllt/4/Draper04.html |url-status = dead |archive-url = https://web.archive.org/web/20140311070346/http://www.apacall.org/member/sonjb/sllt/4/Draper04.html |archive-date = 2014-03-11 }}</ref> เพราะฉะนั้นเพื่อลดความไม่เข้าใจอันดีซึ่งกันและกันจึงควรแบ่งปันภาษาไทอีสานที่คนทวาราวดีกลางควบกล้ำกระดกลิ้นราบลุ่มเจ้าพระยาท่าจีนแม่กลองยังไม่ได้ยืมไปใช้ในชีวิตประจำวันดังนี้
 
ไผ (Pai)                           ใคร
 
นัว(nua)                           กลมกล่อม
 
แซ่บ(xap)                         อร่อย/หรอยแรง
 
อีหยัง(i-yang).                  อะไร/หวาพรือ
 
หมายค่วมหยัง                   แปลว่าอะไร
 
เจ้าซื่อหยัง                         คุณชื่ออะไร
 
ฮุ่ง(hung).                         อรุณรุ่ง
 
ฮู้(Hoo).                            รู้
 
ฮ้อง(Hong)                       ร้อง
 
ฮัก(hag).                          รัก
 
ฮาก(Hag)                         ราก
 
แก่น(Kaen)                       กระพี้    
 
หนาน(nhan).                    แปลง
 
ฮ่าน(han).                         ร้าน
 
แม่นบ่/แม่นก่                     จริงรึเปล่า    
 
เด้อ/เน้อ                            ขอรับ ครับ
 
โฮม                                  รวม ประกอบ
 
แฮก(haeg)                       แรก ประเดิม
 
แฮกนา                              จรดพระนังคัลแรกนาขวัญ
 
เฮียง(hiang).                     ขนาน เรียง
 
ฮีต(heed)/คอง(kong).       ขนบ จารีต
 
ฟ่าว(fao).                          รีบ
 
ฟ่าวฟั่ง(fao fang)              กระวีกระวาด
 
ฟ่าง(fang)                        กระเหี้ยนกระหือรือ ขะมักเขม้น
 
ฟ่ง(fong).                         กระเด็น กระดอน
 
เฟียด(fiad).                       กระฉอก
 
ปี้น(pin).                           กระดก
 
ขีน(kheen).                       กระด้างกระเดื่อง(ขัดขืน)
 
ถั่ง(tang).                          กระทุ้ง
 
หัว(hua)                            กบาล
 
เหลิ่น(lirn)                         ถลอก
 
เลิก(lirg) /ฮื้อ(hue)             ถลก
 
ม่าง(mang)                       ถล่ม ทลาย(ทำลาย)
 
แพง(pang).                       ถนอม สงวน
 
งาม.                                  สง่า สวย
 
เกี้ยง                                 สะอาด
 
เมียง(miang)                     กรุง
 
เวียง(wiang).                     พระนคร
 
เวียงพิงค์เวียงจันทน์            เชียงใหม่เวียงจันทน์
 
แปน(pan).                        สะอาดสะอ้าน เรียบราบคาบ
 
ดู๋(du)                                ขยัน
 
ตีง(teeng)                         ขยับเคลื่อน เขยื้อน  
 
เหย้า/ยเฮ่า                         ขย่ม
 
หย่อง                                ขยี้
 
ซูด(xood).                         เขยิบ    
 
ดั๋ง(dang).                         จมูก
 
ฮุงเฮียง(hueng).                จรัส
 
ยไฮ่(Yhaiเสียงนาสิก)         เจริญ
 
เมียงยไฮ่                           เจริญกรุง
 
ยไฮ่ไวๆเด้อ/เน้อ                 ทรงพระเจริญ
 
เด้อ/เน้อ                            ขอรับ
 
จู๋(Ju).                               จรด ประกบ ขนาบ
 
แจบ(jaeb).                       สนิท สนม
 
เทียว(tiao).                       เสด็จ
 
เสี่ยว(xiao).                      สหาย(ทับศัพท์ใช้ในความหมายดูหมิ่น)
 
อ้าย(ai).                           ทับศัพท์,ถูกนำไปใช้แบบกร่อนเสียงไ-้
 
เฮ่า                                   เรา
 
เล่า,ล่าว                            คนที่อาวุโสกว่า
 
เจ้า(joa).                            กมรเตง(แผลงเป็นพระปะแดง)
 
เจ้าของ                              ตัวเอง,ตั๋วเก่า,เธอ
 
เว้า                                    ตรัส พูด
 
ซื่อ                                     ตรง
 
บางซื่อ-ฟังดูไทบ้านบ่ค่อยหรูหราบาลีทวาราวดีกลางเท่าใดนัก
 
เว้าม่วนเว้าหวาน                พูดจาไพเราะเสนาะหู
 
ลาวเวียง'''โพธารามกำแพงแสนบางกอกน้อยปักธงชัย'''ไตลาวไตลื้อยุคหลัง'''อนุวงศ์-เสนาอามาตย์มอญขอมเจ๊กรัตนโกสินตร์(หลายท่านปราณีและใจกว้าง)เมตตาให้เก็บกระดูกเพิ่นไว้ใต้บันไดวัดอรุณที่กรุงเทพกรุงทวาราวดีกลางควบกล้ำกระดกลิ้นราบลุ่มเจ้าพระยาท่าจีนแม่กลองพระโขนงพระประแดงพระนครไตรตึงษ์สทึงเจราเจริญกรุงจรัญสนิทวงศ์สราญรมย์ผดุงกรุงเกษมเปรมประชากรประจวบคีรีขันธ์ประจันตคีรีเขต'''
 
'''สมเด็จพระเจ้า'''มอญเจ็กแต้จิ๋วธนบุรี(ตากสิน)ใช้กำลังเอา'''ของสงวน'''เวียงพิงค์เวียงจันทน์ อนุวงศ์จึงโตที่บางยี่ขันคุ้มเจ้ากรุงเวียงจันทน์'''จรัญสนิทวงศ์'''เขตบางพลัดฝั่งธนบุรี
 
เป็นตาแซ่บ(Pen Ta Xap)  น่าอเหร็ดอร่อย น่ารับประทาน
 
ออนซอน(on-xon).        ประทับใจปลาบปลื้มตราตรึงกำซาบทรวง
 
เป็นตาอ่อนซอน(on-xon)   น่าประทับใจตราตรึงกำซาบทรวง
 
เป็นตาฮัก(Hag).               น่ารัก
 
มัก(mag).                        โปรดปราน
 
หมึน(mün)                       กริ้ว
 
ผ้อ(pau)                           ประจบเจอประจวบประจัน
 
ก๋า(ga).                            ประมาณ
 
เอ้(e)                                ประดับประดา
 
เส็ง(seng)                        ประชัน
 
โซ(xo).                            ประชวร
 
ซ่วน(xuan).                      ประคอง รับภาระ ทำหน้าที่แทน
 
ค้ำ(kam).                         ประกัน
 
กิ๋น(Gin)                           เสวย รับประทาน
 
ทาน(than)                        สละ /มอบให้ด้วยความบริสุทธิ์ใจ    
 
ถ่อง(thong).                     คล่องแคล่ว ชำนิชำนาญ
 
ถั่ง(Tang).                         กระทุ้ง
 
ซ่วง(xuang).                     สบาย เกษม ผ่อนคลาย
 
คำ(Kham)                        สุวรรณ สุพรรณ กนกกาญจนา(ทอง)
 
คำ(Kham)                         ทง่/ទង់/ ထဝ်/ถว์/đồng/ด่ง/
 
หอคำ                                สถานที่ประทับ พระราชตำหนัก
 
หอคำเชียงทอง                   พระราชวังหลวงพระบาง
 
คำแพง                              สุดที่รัก แก้วตาดวงใจ ถนอมสงวน
 
'''คำแว่น เจียงคำ ดวงคำ''' อุ่นคำ ปางคำ ยอดคำ(ทิพย์) เทพคำข่าย
 
'''  สมัยหนึ่งพญามอญขอมเจ๊กรัตนโกสินทร์(มหากษัตริย์ศึก)หลงรักรูปโฉมกิริยามารยาทชาติเชื้อเจ้านางคำแว่นทั้งที่ตนเองมีเมียอยู่แล้วคือนางนาค มอญอัมพวา เมื่อครั้งรับคำสั่งจากสมเด็จพระเจ้ามอญเจ๊กแต้จิ๋วซัวเถาธนบุรี(ตากสิน)อดีตทหารในพญาขอมโยเดียองค์สุดท้าย(สุริยาศน์อัมรินทร์)ผู้หนีรอดจากการเสียกรุงโยเดียครั้งที่สองมาตั้งราชวงศ์ธนบุรี ทรงขยายกรุงธนบุรีรับสั่งให้มหากษัตริย์ศึกไปกวาดต้อนเอาชาวไตลาวไตลื้อมาจากดินแดนทางทิศตะวันออกเฉียงเหนือก่อนถึงสิบสองจุไท เมื่อการศึกสำเร็จได้แก้วแหวนเงินทองของสงวนกลับธนบุรีแล้วได้สำเร็จโทษสมเด็จพระเจ้ามอญเจ๊กธนบุรี(ตากสิน)และแก่งแย่งกันเอาของสงวนเวียงพิงค์เวียงจันทน์จากวัดอรุณฝั่งธนบุรีมาตั้งที่ใหม่กรุงเทพทวาราวดีกลางควบกล้ำกระดกลิ้นราบลุ่มเจ้าพระยาท่าจีนแม่กลอง'''  
 
ภาคอีสานมีบริเวณทางการเกษตรเป็นจำนวนมากและเป็นหนึ่งในภาคที่ยากจนและพัฒนาช้าที่สุดในประเทศไทย ด้วยชาวภาคอีสานหลายที่คนที่ไม่ค่อยมีการศึกษามักไปทำงานที่กรุงเทพหรือเมืองอื่นและแม้แต่ต่างประเทศในฐานะคนงาน, คนทำอาหาร, คนขับแท็กซี, คนงานก่อสร้าง และอื่น ๆ รวมกับอคติทางประวัติศาสตร์อย่างเปิดเผยต่อชาวภาคอีสานและภาษาของพวกเขา ได้เป็นเชื้อเพลิงของความเข้าใจในแง่ลบในภาษานี้ ตั้งแต่กลางศตวรรษที่ 20 ตัวภาษาได้เปลี่ยนภาษาไปเป็นภาษาไทยอย่างช้า ๆ ส่งผลถึงความอยู่รอดของภาษา<ref>Simpson, A. & Thammasathien, N. (2007). "Thailand and Laos", Simpson, A. (ed.) in ''Language and National Identity in Asia''. Oxford: Oxford University Press. (p. 401).</ref><ref>Chanthao, R. (2002). ''Code-mixing between Central Thai and Northeastern Thai of the Students in Khon Kaen Province''. Bangkok: Mahidol University.</ref> อย่างไรก็ตาม ด้วยมุมมองที่ผ่อนคลายลงในช่วงปลายศตวรรษที่ 20 เป็นต้นมา ทางนักวิชาการไทยในมหาวิทยาลัยในภาคอีสานได้ดำเนินงานวิจัยเกี่ยวกับภาษานี้ โดยบางส่วนได้เริ่มมีผลในการช่วยรักษาภาษาที่กำลังหายไป อุปถัมภ์ด้วยการเติบโตในด้านการรับรู้และชื่นชมวัฒนธรรม, วรรณกรรม และประวัติศาสตร์ท้องถิ่น<ref name="Toad">Phra Ariyuwat. (1996). ''Phya Khankhaak, the Toad King: A Translation of an Isan Fertility Myth in Verse .'' Wajuppa Tossa (translator). (pp. 27–34). Lewisburg, PA: Bucknell University Press.</ref><ref name="DraperJ2004"/>