ผลต่างระหว่างรุ่นของ "มหาดเล็ก"
เนื้อหาที่ลบ เนื้อหาที่เพิ่ม
ไม่มีความย่อการแก้ไข ป้ายระบุ: ถูกย้อนกลับแล้ว การแก้ไขแบบเห็นภาพ |
ล ย้อนการแก้ไขที่ 10207362 สร้างโดย 2001:FB1:182:30B6:50A1:6ECB:5DAA:D1CA (พูดคุย) ป้ายระบุ: ทำกลับ แก้ไขจากอุปกรณ์เคลื่อนที่ แก้ไขจากเว็บสำหรับอุปกรณ์เคลื่อนที่ แก้ไขขั้นสูงด้วยอุปกรณ์เคลื่อนที่ |
||
บรรทัด 1:
{{สากล}}
'''มหาดเล็ก''' หมายถึง [[ข้าราชการ]]ใน[[พระราชสำนัก]] โดย[[พจนานุกรม]]ฉบับ[[ราชบัณฑิตยสถาน]] [[พ.ศ. 2542]] ให้ความหมายไว้ว่า “...... มีหน้าที่รับใช้พระเจ้าแผ่นดิน, ผู้รับใช้ประจำเจ้านาย หรือผู้ที่ถวายตัวเป็นผู้รับใช้เจ้านาย, เรียกทหารที่มีหน้าที่รักษาพระองค์ในพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวและสมเด็จพระบรมราชวงศ์ว่า ''ทหารมหาดเล็ก'', เรียกเต็มว่า ''ทหารมหาดเล็กรักษาพระองค์''” และให้ความหมายของคำว่า “''มหาดเล็กรายงาน''” ว่าเป็นคำโบราณ หมายถึง “.... มหาดเล็กซึ่งมีหน้าที่รายงานการสร้าง[[วัด]]หรือคนเจ็บป่วยเป็นต้น” และยังใช้หมายถึง “....ข้าราชการชั้นฝึกหัดในหัวเมือง” อีกด้วย นอกจากนี้ยังให้ความหมายของ “''มหาดเล็กหลวง''” ว่าหมายถึง “....ข้าราชการในราชสำนักมีหน้าที่รับใช้[[พระมหากษัตริย์]]”▼
▲“มีหน้าที่รับใช้พระเจ้าแผ่นดิน, ผู้รับใช้ประจำเจ้านาย หรือผู้ที่ถวายตัวเป็นผู้รับใช้เจ้านาย, เรียกทหารที่มีหน้าที่รักษาพระองค์ในพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวและสมเด็จพระบรมราชวงศ์ว่า ''ทหารมหาดเล็ก'', เรียกเต็มว่า ''ทหารมหาดเล็กรักษาพระองค์''” และให้ความหมายของคำว่า “''มหาดเล็กรายงาน''” ว่าเป็นคำโบราณ หมายถึง “ มหาดเล็กซึ่งมีหน้าที่รายงานการสร้าง[[วัด]]หรือคนเจ็บป่วยเป็นต้น” และยังใช้หมายถึง “ข้าราชการชั้นฝึกหัดในหัวเมือง” อีกด้วย นอกจากนี้ยังให้ความหมายของ “''มหาดเล็กหลวง''” ว่าหมายถึง “ข้าราชการในราชสำนักมีหน้าที่รับใช้[[พระมหากษัตริย์]]”
== การแบ่งประเภท ==
เส้น 11 ⟶ 9:
นายจ่าเรศ นายจ่ายง นายจ่ารง และนายจ่ายวด มีศักดินา 600
“''พระราชบัญญัติกรมมหาดเล็ก''” ซึ่งตราขึ้นโดย[[พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว]] เมื่อวันที่ [[6 กรกฎาคม]]
# '''มหาดเล็กบรรดาศักดิ์''' ได้แก่ บรรดามหาดเล็ก ที่ได้รับพระราชทาน[[สัญญาบัตร]] ไม่ว่าจะเข้าเวรรับราชการหรือมิได้เข้าเวรรับราชการก็ตาม
# '''มหาดเล็กวิเศษ''' ได้แก่ บรรดาบุตรข้าราชการที่ถวายตัวเป็นมหาดเล็ก
# '''มหาดเล็กคงกรม''' ได้แก่ บรรดามหาดเล็กจำพวกต่างๆ คือ ''[[หม่อมราชวงศ์]]'' ''ยามค่ำเดือนหมาย ห้องเครื่อง หอศาสตราคม อินทร์พรหม เกณฑ์จ่าย ช่าง ต่างภาษา พิณพาทย์'' และ ''คนจำพวกที่จางวางหัวหมื่นและนายเวรจัดขึ้นรับราชการ'' และ ''บรรดาคนที่ไม่ได้ถวายตัว''
# '''มหาดเล็กยาม''' ได้แก่มหาดเล็กที่จางวางคัดเลือกจากมหาดเล็กวิเศษ หรือมหาดเล็กคงกรมที่มีคุณวุฒิสมควรเข้ารับราชการได้ ยกขึ้นเป็นมหาดเล็กประจำการเข้าเวรรับราชการที่ได้รับพระราชทานเงินเดือน...”
สำหรับ “'''มหาดเล็กไล่กา'''” ไม่จัดเข้าประเภทดังข้างต้น แต่เป็นทหารเด็กที่แต่เดิมเป็นเด็กผู้ชายที่เข้าไปอยู่ในวังกับญาติตั้งแต่ยังเล็ก ซึ่ง[[สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ]]ทรงมีลายพระหัตถ์ลงวันที่ [[21 พฤศจิกายน]] [[พ.ศ. 2485]] ทูล[[สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอกรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์]]ดังปรากฏในหนังสือ “[[สาส์น
== หน้าที่ ==
เส้น 27 ⟶ 25:
== ลำดับศักดิ์ ==
[[สารานุกรม]]ไทยฉบับ[[ราชบัณฑิตยสถาน]]อธิบายว่า “''มหาดเล็กบรรดาศักดิ์''" เป็นมหาดเล็กที่สูงสุดเพราะได้รับพระราชทาน[[สัญญาบัตร]] ส่วน “''มหาดเล็กวิเศษ''" หมายถึงบุตรข้าราชการที่ถวายตัวซึ่งค่อนข้างเป็นผู้ดี “''มหาดเล็กจงกรม''” มีความหมายกว้าง ส่วน “''มหาดเล็กยาม''” หมายถึงมหาดเล็กที่จางวางคัดตัวจากมหาดเล็กวิเศษและมหาดเล็กจงกรมที่มีคุณวุฒิยกเป็นมหาดเล็กประการรับราชการได้ และได้รับพระราชทานเงินเดือน และว่ามหาดเล็กที่มีคุณภาพจริงๆ คือ “''มหาดเล็กบรรดาศักดิ์''” และ “''มหาดเล็กยาม''” ตำแหน่งต่างๆ ในกรมมหาดเล็กมี 7 ชั้น ดังนี้▼
▲“''มหาดเล็กยาม''” หมายถึงมหาดเล็กที่จางวางคัดตัวจากมหาดเล็กวิเศษและมหาดเล็กจงกรมที่มีคุณวุฒิยกเป็นมหาดเล็กประการรับราชการได้ และได้รับพระราชทานเงินเดือน และว่ามหาดเล็กที่มีคุณภาพจริงๆ คือ “''มหาดเล็กบรรดาศักดิ์''” และ “''มหาดเล็กยาม''” ตำแหน่งต่างๆ ในกรมมหาดเล็กมี 7 ชั้น ดังนี้
# ผู้บัญชาการกรมมหาดเล็ก
# จางวาง หัวหมื่น
เส้น 97 ⟶ 87:
พระบาทสมเด็จพระพุทธเจ้าหลวง จึงไม่โปรดฯ ตั้งพระราชโอรสพระองค์ใดเป็นผู้บัญชาการกรมมหาดเล็กอีก ว่ากันว่าทรงมีพระราชปรารภถึง [[สมเด็จพระบรมโอรสาธิราช เจ้าฟ้ามหาวชิรุณหิศ]] ว่าเมื่อโปรดเกล้าฯ ให้ทรงดำรงตำแหน่งผู้บัญชาการกรมทหารมหาดเล็กได้ไม่นานก็สวรรคต
พระชันษาเพียง ๑๗ ครั้นทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ตั้งสมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้าฯ กรมขุนศรีธรรมราชธำรงฤทธิ์ได้ไม่ทันไรก็สิ้นพระชนม์อีก ทำให้ทรงพระราชดำริว่า ตำแหน่งนี้อาจมีอาถรรพ์ จึงไม่โปรดฯ ตั้งพระราชโอรสพระองค์ใดอีก คงว่างอยู่ตลอดรัชกาล
สมัย[[รัชกาลที่ 6]] ผู้บัญชาการได้แก่ พลเอก จางวางเอก มหาเสวกเอก [[เจ้าพระยารามราฆพ
ยศมหาดเล็กเมื่อเทียบยศทหารจะได้ดังนี้
::จางวางเอก
::จางวางโท
::จางวางตรี
::หัวหมื่น
::รองหัวหมื่น
::จ่า
::หุ้มแพร
::รองหุ้มแพร
::มหาดเล็กวิเศษ
::มหาดเล็กสำรอง
== มหาดเล็กหลังเปลี่ยนแปลงการปกครอง ==
เมื่อ[[พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว]]เสด็จเถลิงถวัลยราชสมบัติได้โปรดเกล้าฯ ให้ยุบตำแหน่งมหาดเล็กบางตำแหน่ง แต่เมื่อภายหลังเปลี่ยนแปลงการปกครองเมื่อ [[พ.ศ. 2475]] [[คณะราษฎร]]ได้ลดฐานะกรมมหาดเล็กลงมาเป็นเพียง “กองมหาดเล็ก” สังกัด[[สำนักพระราชวัง]] และให้ข้าราชการมหาดเล็กมีฐานะเป็น[[ข้าราชการพลเรือน]] ให้มีเลขาธิการและรองเลขาธิการสำนักพระราชวังเป็นผู้บังคับบัญชา
กระทั่ง พ.ศ. 2560 ได้มีการยกฐานะกองมหาดเล็กขึ้นเป็น [[กรมมหาดเล็ก]] ในสังกัดสำนักพระราชวังมีอธิบดีกรมมหาดเล็กเป็นผู้บังคับบัญชาและให้มหาดเล็กมีฐานะเป็น [[ข้าราชการพลเรือนในพระองค์]]
== อ้างอิง ==
| |||