ผลต่างระหว่างรุ่นของ "ทอกอนโทโมร์ ข่าน"

เนื้อหาที่ลบ เนื้อหาที่เพิ่ม
Phyblas (คุย | ส่วนร่วม)
Phyblas ย้ายหน้า จักรพรรดิยฺเหวียนฮุ่ยจง ไปยัง จักรพรรดิหยวนฮุ่ยจง ทับหน้าเปลี่ยนทาง
Phyblas (คุย | ส่วนร่วม)
ไม่มีความย่อการแก้ไข
บรรทัด 1:
{{issues|ปรับภาษา=yes|ต้องการอ้างอิง=yes}}
{{Infobox royalty
| name=สมเด็จพระจักรพรรดิยฺเหวียนฮุ่ยจงหยวนฮุ่ยจง<br>ถั่วฺฮวันถั่วฮวัน เทียมู่เอ่อร์
| title=[[จักรพรรดิ]]แห่ง[[ราชวงศ์หยวน]]<br>[[ข่าน]]แห่ง[[จักรวรรดิมองโกล]]
| image= Toghon.jpg
| caption= สาทิสลักษณ์ของจักรพรรดิยฺเหวียนฮุ่ยจงหยวนฮุ่ยจง
| reign=19 กรกฎาคม ค.ศ. 1333 – 23 พฤษภาคม ค.ศ. 1370
| coronation=19 กรกฎาคม ค.ศ. 1333
บรรทัด 13:
| posthumous name=
| era dates=Zhishun (至順 Zhìshùn) 1333<br>Yuantong (元統 Yuántǒng) 1333–1335<br>Zhiyuan (至元 Zhìyuán) 1335–1340<br>Zhizheng (至正 Zhìzhèng) 1341–1370
| predecessor=[[จักรพรรดิยฺเหวียนหนิงจงหยวนหนิงจง|ยฺเหวียนหนิงจงหยวนหนิงจง]]
| successor=[[จักรพรรดิยฺเหวียนเจาจงหยวนเจาจง|ยฺเหวียนเจาจงหยวนเจาจง]]
| heir= [[จักรพรรดิยฺเหวียนเจาจงหยวนเจาจง|ยฺเหวียนเจาจงหยวนเจาจง]]
| queen=[[ต๋าน่าชือหลี่]], [[จักรพรรดินีคี|คี]]
| spouse=
| spouse-type=
| house=[[เป่ย์เอ๋อร์จื่อจิน]]
| dynasty = [[ราชวงศ์หยวน|หยวน]] (ยฺเหวียนหยวน)
| house-type= ราชสกุล
| royal anthem=There is only god in heaven and only one lord Chingis khaan on earth.
| father=[[จักรพรรดิยฺเหวียนหมิงจงหยวนหมิงจง|ยฺเหวียนหมิงจงหยวนหมิงจง]]
| mother=นางไม่ไหลตี๋แห่ง[[เผ่าคาร์ลุก]]
| birth_date=25 พฤษภาคม ค.ศ. 1320
บรรทัด 31:
}}
 
'''ยฺเหวียนฮุ่ยจงหยวนฮุ่ยจง''' ({{zh|c=元惠宗|p=Yuán Huìzōng}}; 25 พฤษภาคม ค.ศ. 1320 – 23 พฤษภาคม ค.ศ. 1370) หรือ '''ถั่วฮฺวัน เทียมู่เอ่อร์''' ({{zh|c=妥懽貼睦爾|p=Tuǒhuān Tiēmùěr}}; {{lang-roman|Toghon Temür}}) หรือ '''ทอกอนโทโมร์ ข่าน''' (Тогоонтөмөр хаан) เสด็จสวรรคตแล้วจึงได้พระนามว่า '''ยฺเหวียนชุ่นตี้หยวนซุ่นตี้''' ({{zh|c=元順帝|p=Yuán Shùndì}}) เป็นจักรพรรดิจีนแห่ง[[ราชวงศ์หยวน]] (ยฺเหวียน)
 
ใน ค.ศ. 1370 [[จักรพรรดิหงอู่|จู ยฺเหวียนจางหยวนจาง]] ({{zh|c=朱元璋|p=}}) ผู้นำ[[กบฏโพกผ้าแดง]] (Red Turban Rebellion) นำทัพเข้าบุกยึดนครต้าตูหรือ[[ปักกิ่ง]]อันเป็นราชธานีของราชวงศ์หยวน เป็นเหตุให้ยฺเหวียนฮุ่ยหยวนฮุ่ยจงต้องทรงหลบหนีออกจากเมือง เป็นการสิ้นสุดราชวงศ์หยวนที่ปกครองประเทศจีนมาเป็นเวลากว่า 90 ปี
 
== วัยเยาว์ ==
ใน ค.ศ. 1316 เจ้าชายคูซาลา (Kuśala) เจ้าชายแห่งราชวงศ์หยวน หลบหนีภายทางการเมืองมายัง[[จักรวรรดิข่านจักกาไท]] (Chagatai Khanate) อันเป็นอาณาจักรของชนชาติมองโกลในภูมิภาคเอเชียกลาง ซึ่งเจ้าชายคูซาลาได้พบกับนางไมไลตีไมไลที (Mailaiti) บุตรสาวของหัวหน้าเผ่าคาร์ลุก (Karluks) และได้ให้กำเนิดพระโอรสพระนามว่า '''เจ้าชายถั่วฺฮวันถั่วฮวัน เทียมู่เอ่อร์ ''' (Toghon Temür) ใน ค.ศ. 1320 หลังจากให้กำเนิดเจ้าชายถั่วฺฮวันถั่วฮวัน เทียมู่เอ่อร์ เพียงไม่นานนางไมไลตีทีก็เสียชีวิต
 
เหตุการณ์ทางฝ่ายเมืองต้าตู ใน ค.ศ. 1328 เจ้าชายถั่วฺฮวันถั่วฮวัน เทียมู่เอ่อร์ (Tugh Temür) ผู้เป็นพระอนุชาของเจ้าชายคูซาลา สามารถเข้ายึดบัลลังก์ราชวงศ์หยวนได้ด้วยการสนับสนุนของขุนพลเอลเตมูร์ (El Temür) และบายันแห่งเมอร์กิต (Bayan of the Merkit) เจ้าชายทูคเตมือร์ขึ้นครองราชสมบัติเป็น[[จักรพรรดิยฺเหวียนหยวนเหวินจง]] และอัญเชิญพระเชษฐาเจ้าชายกูซาลาเสด็จนิวัตินครต้าตู เจ้าชายคูซาลาจึงเสด็จกลับต้าตูพร้อมกับเจ้าชายถั่วฺฮวันถั่วฮวัน เทียมู่เอ่อร์ พระโอรส แต่ได้นำกองทัพจากอาณาจักรจักกาไทมาด้วย เจ้าชายคูซาลานำทัพเข้ายึดนครต้าตูจากพระอนุชาใน ค.ศ. 1329 และขึ้นครองราชสมบัติแทนเป็น[[จักรพรรดิยฺเหวียนหมิงจงหยวนหมิงจง]] จักรพรรดิยฺเหวียนหยวนหมิงจงอยู่ในราชสมบัติได้เพียงแปดเดือนก็ถูกเอลเตมือร์วางยาพิษปลงพระชนม์สวรรคต จักรพรรดิเหวินจงทูคเตมูร์พระอนุชาได้ราชบัลลังก์กลับคืนมาอีกครั้ง ส่งผลให้เจ้าชายถั่วฺฮวันถั่วฮวัน เทียมู่เอ่อร์ พระชนมายุเพียงเก้าพระชันษาต้องถูกเนรเทศไปยัง[[อาณาจักรโครยอ]] (Goryeo) และต่อมาก็ถูกโยกย้ายไปยัง[[มณฑลกวางสี]]
 
พระจักรพรรดิเหวินจงทูคเตมูร์สวรรคตใน ค.ศ. 1332 ก่อนจะสวรรคตจักรพรรดิเหวินจงทรงรู้สึกผิดต่อพระเชษฐาจักรพรรดิหมิงจงคูซาลา จึงมีพระราชโองการให้พระโอรสของจักรพรรดิหมิงจงสืบทอดราชบัลลังก์ต่อจากพระองค์ (แม้ว่าจักรพรรดิเหวินจงจะทรงมีพระโอรสอยู่แล้วคือ เจ้าชายเอลเตกูส (El Tegus) ) ซึ่งเป็นที่คัดค้านของเอลเตมือร์เนื่องจากตนเป็นผู้ปลงพระชนม์ชีพพระจักรพรรดิหมิงจง เกรงว่าถ้าพระโอรสของจักรพรรดิหมิงจงได้ขึ้นครองราชย์แล้วตนเองจะถูกลงโทษ อย่างไรก็ตามด้วยการสนับสนุนของไทเฮาพุดาชีรี (Budashiri) พระจักรพรรดินีในจักรพรรดิเหวินจง และเนื่องจากเจ้าชายถั่วฺฮวันถั่วฮวัน เทียมู่เอ่อร์ ทรงถูกเนรเทศอยู๋ในดินแดนห่างไกล ราชสำนักจึงยกเจ้าชายรินชินบาล (Rinchinbal) พระอนุชาต่างมารดาของเจ้าชายถั่วฺฮวันถั่วฮวัน เทียมู่เอ่อร์ พระชนมายุเพียงหกพระชันษาขึ้นครองราชสมบัติเป็น [[จักรพรรดิยฺเหวียนหนิงจงหยวนหนิงจง]] (แต่ทว่าพระจักรพรรดิหนิงจงรินชินบาลอยู๋ในราชสมบัติได้เพียงสองเดือนก็ประชวรสวรรคต ไทเฮาพุดาชีรีจึงมีพระราชเสาวนีย์ให้เจ้าชายถั่วฺฮวันถั่วฮวัน เทียมู่เอ่อร์ ทรงกลับมาครองราชย์เป็น '''พระจักรพรรดิถั่วฺฮวันถั่วฮวัน เทียมู่เอ่อร์''' ในที่สุดใน ค.ศ. 1332
 
== รัชสมัย ==
พระจักรพรรดิถั่วฺฮวันถั่วฮวัน เทียมู่เอ่อร์ ขึ้นครองราชสมบัติด้วยพระชนมายุเพียงสิบสามพระชันษา จึงจำต้องมีผู้สำเร็จราชการแทนคือไทเฮาพูดาชีรีและเอลเตมือร์ ในฐานะผู้สำเร็จราชการแทนเอลเตมือร์มีอำนาจมากมายล้นฟ้า จักรพรรดิถั่วฺฮวันถั่วฮวัน เทียมู่เอ่อร์ ทรงอภิเษกกับพระจักรพรรดินีทานาชีรี (Danashiri) ซึ่งเป็นธิดาของเอลเตมือร์ และเนื่องจากจักรพรรดิยังทรงไม่มีพระโอรส เอลเตมือร์จึงพลักดันให้พระจักรพรรดิถั่วฺฮวันถั่วฮวัน เทียมู่เอ่อร์ ทรงแต่งตั้งเจ้าชายเอลเตกูส พระโอรสของพระจักรพรรดิเหวินจงทูคเตมูร์ เป็น''ไท่จื่อ''หรือเจ้าชายรัชทายาท ในปีต่อมา ค.ศ. 1333 เอลเตมูร์ถึงแก่อสัญกรรม อำนาจจึงถูกถ่ายทอดให้แก่ทังกีช (Tangkish) ผู้เป็นบุตรชาย ใน ค.ศ. 1335 ทังกีชก่อการกบฏหมายจะยึดราชบัลลังก์มาให้แก่เจ้าชายรัชทายาทเอลเตกูส แต่ขุนพลบายันแห่งเมอร์กิตได้ให้การสนับสนุนจักรพรรดิถั่วฺฮวันถั่วฮวัน เทียมู่เอ่อร์ และยกทัพเจ้าปราบกบฏของทังกีชได้สำเร็จ ทังกีชถูกประหารชีวิตและจักรพรรดินีทานาชีรีถูกปลดจากตำแหน่งและเนรเทศ ต่อมาภายหลังบายันแห่งเมอร์กิตได้ส่งคนไปลอบวางยาพิษปลงพระชนม์อดีตพระจักรพรรดินีทานาชีรีสิ้นพระชนม์
 
ผลงานการปราบกบฏของทังกีชในค.ศ. 1335 โดยขุนพลบายันแห่งเมอร์กิต ทำให้บายันขึ้นมามีอำนาจสูงสุดในราชสำนักยฺเหวียนหยวน ช่วงเวลาแห่งการปกครองของบายันนั้นเป็นช่วงเวลาแห่งการกดขี่สำหรับชาวจีน ด้วยเหตุที่บายันมีความเห็นว่าราชสำนักยฺเหวียนหยวนในขณะนั้นถูกอิทธิพลของวัฒนธรรมจีนเข้าครอบงำและกำลังจะสูญเสียวิถีชีวิตอย่างชาวมองโกลไป บายันแห่งเมอร์กิตจึงมีนโยบายลดบทบาทของวัฒนธรรมจีนลง โดยการยกเลิกการสอบ[[จอหงวน]] (ซึ่งได้รับการฟื้นฟูขึ้นมาในสมัยของ[[จักรพรรดิยฺเหวียนหยวนเหรินจง]]) นโยบายแบ่งแยกชนชาติระหว่างชาวมองโกลและชาวจีน โดยการห้ามชาวจีนเรียนรู้ภาษามองโกล และห้ามชาวมองโกลเรียนรู้ภาษาจีน จนถึงขั้นมีการเสนอให้สังหารชาวจีนห้าแซ่ ได้แก่ แซ่จาง แซ่หวัง แซ่หลิว แซ่หลี่ และแซ่เจ้า ไปทั้งหมดเพื่อป้องกันการกบฏ แม้ว่านโยบายนี้จักรพรรดิถั่วฺฮวันถั่วฮวัน เทียมู่เอ่อร์ จะทรงไม่เห็นด้วยก็ตาม ค.ศ. 1339 บายันได้รับการแต่งตั้งเป็นอัครเสนาบดี มีอำนาจล้นฟ้าอีกเช่นกัน พระจักรพรรดิถั่วฺฮวันถั่วฮวัน เทียมู่เอ่อร์ เกรงว่าบายันจะเป็นภัยต่อพระองค์เอง จึงทรงสมคบคิดกับ[[ทอคตอ]] (Toghto) ผู้เป็นหลานชายของบายัน ทำการยึดอำนาจมาจากบายันและสังหารบายันไปในค.ศ. 1340
 
=== การปกครองของทอคตอ ===
เนื่องจากจักรพรรดิถั่วฺฮวันถั่วฮวัน เทียมู่เอ่อร์ ทรงไม่ใส่พระทัยในกิจการบ้านเมืองเท่าใดนัก อำนาจการปกครองทั้งหลายจึงตกอยู่แก่ทอคตอ ทอคตอมีนโยบายที่ตรงข้างกับบายันแห่งเมอร์กิต คือมีนโยบายส่งเสริมวัฒนธรรมจีนโดยการรวบรวมหนังสือเกี่ยวกับประวัติศาสตร์และวรรณกรรมจีน รวมทั้งหลักปรัชญา[[ขงจื้อ]]
 
ใน ค.ศ. 1340 พระจักรพรรดิถั่วฺฮวันถั่วฮวัน เทียมู่เอ่อร์ มีพระชนมายุมากเพียงพอที่จะว่าราชการได้โดยที่ไม่จำเป็นต้องมีผู้สำเร็จราชการแทน จักรพรรดิถั่วฺฮวันถั่วฮวัน เทียมู่เอ่อร์ จึงทรงเริ่มทำการแก้แค้นให้แก่พระบิดาคือจักรพรรดิหมิงจงกูซาลา โดยการปลดป้ายพระวิญญาณของจักรพรรดิเหวินจงทูคเตมูร์พระปิตุลาออกจากศาลบรรพกษัตริย์ ปลดไทเฮาพูดาชีรีออกจากตำแหน่งและเนรเทศออกจากพระราชวัง ซึ่งต่อมาไม่นานอดีตไทเฮาก็สิ้นพระชนม์ รวมทั้งปลดเจ้าชายเอลเตกูสออกจากตำแหน่งรัชทายาทและเนรเทศออกจากพระราชวังเช่นกัน ระหว่างที่เสด็จเนรเทศออกไปนั้นพระจักรพรรดิก็ทรงส่งคนไปทำการปลงพระชนม์อดีตเจ้าชายรัชทายาทเอลเทกูสสิ้นพระชนม์
 
ใน ค.ศ. 1340 เช่นกัน พระสนมชาวเกาหลีตระกูลคี ซึ่งเป็นพระสนมองค์โปรด ได้ประสูติพระโอรสพระองค์แรก พระนามว่าเจ้าชาย[[อ้ายโหยวฉือหลี่ต๋าล่า]] (Ayurshiridar) ทำให้พระจักรพรรดิถั่วฺฮวันถั่วฮวัน เทียมู่เอ่อร์ ทรงโปรดปรานพระสนมแซ่คีมากขึ้นไปอีก จนมีการแต่งตั้งให้พระสนมคีเป็น พระจักรพรรดินีโอลเจย์คูตูค (Öljei Khutugh) หรือ [[จักรพรรดินีคี]] ([[ภาษาจีน]]: 奇皇后; [[ภาษาเกาหลี]]:기황후) แม้ว่าจักรพรรดิถั่วฺฮวันถั่วฮวัน เทียมู่เอ่อร์ จะทรงมีจักรพรรดินีอยู่แล้วก็ตาม ทำให้ในขณะนั้นราชวงศ์หยวนจึงมีพระจักรพรรดินีพร้อมกันสองพระองค์
 
กลุ่มของชาวจีนผู้เลื่อมใสใน[[ลัทธิบัวขาว]]และมีแนวคิดต่อต้านการปกครองของชาวมองโกล รวมตัวกันขึ้นเป็นกบฏโพกผ้าแดง ซึ่งปะทุขึ้นครั้งแรกที่เมืองอิงโจว มีผู้นำได้แก่ ฮั่นหัน หลินเอ๋อร์ (韓林兒) และหลิว ฝูทง (劉福通) ใน ค.ศ. 1351 จากนั้นกบฏโพกผ้าแดงจึงขยายตัวขึ้นมีชาวจีนเข้าร่วมมากมายตลอดจนทั้งภูมิภาคจีนตอนเหนือ ทอคตอจึงนำกองทัพเข้าปราบกบฏในช่วง ค.ศ. 1352–1354 ใช้เวลาถึงสามปีในการปราบกบฏโพกผ้าแดงจนหมดสิ้นไป แต่ยังคงหลงเหลือกลุ่มกบฏโพกผ้าแดงในทางตอนใต้ของจีนซึ่งคอยหาทางโจมตีนครต้าตูจากทางทะเลอยู่เสมอ
 
=== การชิงบัลลังก์ของเจ้าชายอ้ายโหยวฉือหลี่ต๋าล่า ===
ค.ศ. 1353 พระจักรพรรดินีตระกูลคีได้ร่วมมือกับขุนนางมองโกลชื่อว่า ฮามา (Hama) ทำการโน้มน้าวให้พระจักรพรรดิถั่วฺฮวันถั่วฮวัน เทียมู่เอ่อร์ ทรงแต่งตั้งเจ้าชายอ้ายโหยวฉือหลี่ต๋าล่าให้เป็น''ไท่จื่อ''หรือเจ้าชายรัชทายาท แต่ถูกคัดค้านโดยอัครเสนาบดีทอคตอ ทำให้จักรพรรดินีคีทรงพิโรธและสมคบคิดกันกับฮามาสร้างข้อกล่าวหาการทุจริตฉ้อราชย์บังหลวงให้แก่ทอคตอ เป็นเหตุให้ทอคตอถูกปลดจากตำแหน่งอัครเสนาบดีและถูกเนรเทศไป[[มณฑลยูนนาน]]ใน[[ค.ศ. 1354]] และเจ้าชายอ้ายโหยวฉือหลี่ต๋าล่าได้รับการแต่งตั้งให้เป็นเจ้าชายรัชทายาทในที่สุด โดยมีฮามาเป็นผู้กุมอำนาจในราชสำนักยฺเหวียนคนใหม่ ฮามาวางแผนการก่อกบฏปลดพระจักรพรรดิถั่วฺฮวันถั่วฮวัน เทียมู่เอ่อร์ และยกเจ้าชายรัชทายาทอ้ายโหยวฉือหลี่ต๋าล่าเป็นพระจักรพรรดิองค์ใหม่ใน ค.ศ. 1356 แต่ไม่สำเร็จ ฮามาถึงถูกเนรเทศออกจากราชสำนักไปในที่สุด
 
ใน ค.ศ. 1364 เจ้าชายรัชทายาทอ้ายโหยวฉือหลี่ต๋าล่าทรงวางแผนก่อการกบฏล้มราชบัลลังก์ของพระบิดา แต่ทว่าพอดลัดเตมูร์บอลัดเตมูร์ (Bolad Temür) ขุนนางผู้จงรักภัคดีต่อพระจักรพรรดิถั่วฺฮวันถั่วฮวัน เทียมู่เอ่อร์ ได้ยกทัพเข้าต่อต้านเจ้าชายรัชทายาทอ้ายโหยวฉือหลี่ต๋าล่าและยึดนครต้าตูไว้ เจ้าชายอ้ายโหยวฉือหลี่ต๋าล่าทรงหลบหนีไปยัง[[มณฑลเหอหนาน]]เพื่อขอความช่วยเหลือจากขุนพลโคเกเตมูร์โฮฮ์โทโมร์ (Köke TemürХөхтөмөр) เคอเกเตมือร์ยกทัพเข้ายึดนครต้าตูคืนให้แก่เจ้าชายอ้ายโหยวฉือหลี่ต๋าล่า จักรพรรดิถั่วฺฮวันถั่วฮวัน เทียมู่เอ่อร์ ส่งคนไปทำการลอบสังหารพอดลัดเตมูร์บอลัดเตมูร์เป็นเหตุให้โคเกเตมือร์มีชัยชนะเข้ายึดเมืองต้าตูได้ เจ้าชายอ้ายโหยวฉือหลี่ต๋าล่าทรงบังคับให้จักรพรรดิถั่วฺฮวันถั่วฮวัน เทียมู่เอ่อร์ พระบิดาสละราชบัลลังก์ ซึ่งจักรพรรดิถั่วฺฮวันถั่วฮวัน เทียมู่เอ่อร์ ทรงไม่ยอมแต่มอบตำแหน่งทางทหารให้แก่พระโอรสจนเป็นที่พอพระทัยทั้งสองฝ่าย
 
== การสิ้นสุดของราชวงศ์หยวน ==
ใน ค.ศ. 1368 ขุนพลชาวจีนชื่อว่า [[จู ยฺเหวียนจางหยวนจาง]] ได้ก้าวขึ้นมาเป็นผู้นำของกลุ่มกบฏโพกผ้าแดงและรวบรวมดินแดนบริเวณลุ่ม[[แม่น้ำแยงซี]]เข้ามาในอาณัตของตนแล้วนั้น ได้ทำการปราบดาภิเษกก่อตั้ง[[ราชวงศ์หมิง]] ขึ้นที่เมือง[[นานกิง]]อันเป็นฐานที่มั่นของจู ยฺเหวียนจางหยวนจาง โดยมีพระนามว่า พระจักรพรรดิหงอู่ จากนั้นในปีเดียวกันได้ยกทัพเข้ายึดนครต้าตูอันเป็นราชธานีของราชวงศ์หยวนได้สำเร็จ พระจักรพรรดิถั่วฺฮวันถั่วฮวัน เทียมู่เอ่อร์ พร้อมด้วยพระโอรสเจ้าชายอ้ายโหยวฉือหลี่ต๋าล่าเสด็จหลบหนีไปยังเมืองช่างตู (上都) ราชธานีฝ่ายเหนือของราชวงศ์หยวน ใน ค.ศ. 1370 กองทัพราชวงศ์หมิงเข้ายึดเมืองช่างตู ทำให้จักรพรรดิถั่วฺฮวันถั่วฮวัน เทียมู่เอ่อร์ ต้องเสด็จหนีอีกครั้งพร้อมกับพระโอรสไปยังเมืองอิงชาง (應昌 Yingchang; อยู่ในเขต[[มองโกเลียใน]]ในปัจจุบัน) ซึ่งในปีนั้นเองพระจักรพรรดิถั่วฺฮวันถั่วฮวัน เทียมู่เอ่อร์ ประชวรสวรรคตที่เมืองอิงชาง พระชนมายุห้าสิบชันษา
 
ตลอด 37 ปีแห่งการครองราชย์ทรงได้รับการต่อต้านอย่างหนักจาก[[ชาวจีน]] เนื่องจากเศรษฐกิจของจีนในยุคนั้นตกต่ำอย่างหนัก และชาวจีนเห็นว่าชาว[[มองโกล]]เป็นชาวต่างชาติ ประกอบกับราชสำนักเริ่มอ่อนแอลง ชาวจีนจึงก่อการกบฏไปทั่วโดยเฉพาะ[[มณฑล]]ทางใต้
 
หลังจากที่พระจักรพรรดิถั่วฺฮวันถั่วฮวัน เทียมู่เอ่อร์ สวรรคตได้ไม่นานในปีเดียวกันเมืองอิงชางก็ตกเป็นของราชวงศ์หมิง เจ้าชายอ้ายโหยวฉือหลี่ต๋าล่าพระโอรสเสด็จหนีไปยังเมือง[[คาราโครุม]] (Karakorum) ก่อตั้ง[[ราชวงศ์หยวนเหนือ]] พระจักรพรรดิหงหวู่ถวายพระนามแด่พระจักรพรรดิถั่วฺฮวันถั่วฮวัน เทียมู่เอ่อร์ ว่า '''ชุ่นตี้''' ในขณะที่ราชสำนักหยวนเหนือถวายพระนามว่า '''ฮุ่ยจง'''
 
== พระบรมวงศานุวงศ์ ==
* พระบรมราชชนก: สมเด็จพระ[[จักรพรรดิยฺเหวียนหมิงจงหยวนหมิงจง]] ([[ภาษาจีน]]: 明宗 Mingzong) คูซาลา ([[ภาษามองโกล]]: Kuśala)
* พระบรมราชชนนี: นางไม่ไหลตี๋ (邁來迪; Mailaiti) แห่งเผ่าคาร์ลุก (Karluk) เสียชีวิต ค.ศ. 1320
* พระราชอนุชา: สมเด็จพระ[[จักรพรรดิยฺเหวียนหนิงจงหยวนหนิงจง]] ([[ภาษาจีน]]: 寧宗 Ningzong) รินชินบาล ([[ภาษามองโกล]]: Rinchinbal)
* สมเด็จพระจักรพรรดินี:
** สมเด็จพระจักรพรรดินีทานาชีรี ([[ภาษาจีน]]: 答納失里; [[ภาษามองโกล]]: Danashiri) แห่งเผ่าคิปชัก (Kipchak) ธิดาของเอลเตมูร์ (El Temür) อภิเษกเมื่อ ค.ศ. 1333 ถูกปลดจากตำแหน่งและปลงพระชนม์เมื่อ ค.ศ. 1335
** สมเด็จพระจักรพรรดินีบายันคูตูค ([[ภาษาจีน]]: 伯顏忽都; [[ภาษามองโกล]]: Bayan Khutugh; ค.ศ. 1324 - 1365) แห่งเผ่าคุงกีรัต (Khunggirad) ธิดาของพอดลัดเตมูร์บอลัดเตมูร์ (Bolad Temür)
** สมเด็จพระ[[จักรพรรดินีคี]] ([[ภาษาจีน]]: 奇皇后; [[ภาษาเกาหลี]]:기황후) หรือ สมเด็จพระจักรพรรดินีโอลเจย์คูตูค ([[ภาษาจีน]]: 完者忽都; [[ภาษามองโกล]]: Öljei Khutugh; ค.ศ. 1315 - 1369) ชาวเกาหลี
* พระราชโอรส:
** สมเด็จพระจักรพรรดิยฺเหวียนเจ้าจงหยวนเจ้าจง ([[ภาษาจีน]]: 昭宗 Zhaozong) อ้ายโหยวฉือหลี่ต๋าล่า ([[ภาษามองโกล]]: Ayurshiridar; ค.ศ. 1340 - 1379) แห่งราชวงศ์หยวนเหนือ พระราชโอรสในสมเด็จพระจักรพรรดินีคี
** สมเด็จพระจักรพรรดิยฺเหวียนเทียนยฺเหวียนตี้หยวนเทียนหยวนตี้ ([[ภาษาจีน]]: 天元帝 Tianyuandi) โทกูสเตมูร์ ([[ภาษามองโกล]]: Tögüs Temür; ค.ศ. 1342 - 1388) แห่งราชวงศ์หยวนเหนือ ไม่ทราบพระนามพระบรมราชชนนี
 
== อ้างอิง ==
บรรทัด 85:
{{เริ่มกล่อง}}
{{สืบตำแหน่ง
| ก่อนหน้า = [[จักรพรรดิยฺเหวียนหนิงจงหยวนหนิงจง]]‎
| ตำแหน่ง = [[จักรพรรดิจีน]]
| ราชวงศ์ = ราชวงศ์หยวน