ปรัตยังคิรา (สันสกฤต: प्रत्यङ्गिरा, Pratyaṅgirā) คำไวพจน์เรียกอีกนามว่า อาถรรพณะ ภัทรกาลี, นรสิงหิ, สิงหมุกขี และ นิกุมภา เป็นเจ้าแม่ในศาสนาฮินดูที่เกี่ยวข้องอย่างยิ่งกับนิกายศักติ พระนางถูกกล่าวถึงในฐานะพลังเป็นพละกำลังอำนาจและชายาของพระนรสิงห์[2][3] ตามคัมภีร์ตรีปุระรักษยะ พระนางคือพละกำลังอำนาจและเป็นภาคโกรธดุร้ายของพระแม่ตริปุรสุนทรี สำหรับในพระเวท, นางคือภาคหนึ่งของอาถรรพณะ ภัทรกาลี, เทวีแห่งอาถรรพ์เวท และ เวทมนตร์กลพระคาถาทั้งหลาย[4]พระนางเป็นหนึ่งในกลุ่มคณะเทวีสัปตมาตฤกาเทพมารดร

ปรัตยังคิรา
(กุมภนิยาเทวี)
นรสิงหีประทับบนปรัตยคิรา
ชื่ออื่นนรสิงหิ, อาถรรพณะ, ภัทรกาลี, ปรัตยังกิรา , สิงหมุกขี
ชื่อในสันสกฤตप्रत्यङ्गिरा
ส่วนเกี่ยวข้องมหาเทวี, จัณฑี, ทุรคา, เกาศิกี, มหาลักษมี, ลลิตา, กาลี
อาวุธตรีศูล (อาวุธสามง่าม), บัณเฑาะว์ (กลองฑมรุ), กปาละ, ปาศะ (เชือก/เชือกขด)
พาหนะสิงห์
คัมภีร์เทวีภควัตปุราณะ
กาลิกา ปุราณะ
อาถรรพ์พระเวท
คู่ครองพระวิษณุ หรือ นรสิงห์[1]

ในมหากาพย์ฮินดู แก้

เจ้าแม่ปรัตยังคิรา มีบทบาทสำคัญอย่างยิ่งอันถูกกล่าวถึงในมหากาพย์ฮินดูรามายณะ อินทรชิต ซึ่งประกอบพิธี "นิกุมภิลายัญ" (พิธีการสักการะบูชาบวงสรวงสังเวยพลีกรรมอุทิศถวายแด่ จ้าวแม่นิกุมภิลา, อันเป็นคำไวพจน์เรียกอีกนามของเจ้าแม่ปรัทยังกีร่า)[5] ในขณะที่พระรามและทหารยุทธโยธาของพระองค์กำลังทำการรบรณรงค์สงครามอยู่ในสนามรบนครลังกา หนุมานได้มาทำลายพิธีกรรมนี้ของอินทรชิต,ด้วยเหตุที่ว่าหากอินทรชิตประกอบพิธีสำเร็จครบถ้วนตามตำราขนบประเพณีจะกลายเป็นอมตะและไม่มีผู้ใดหยุดยั้งเขาไว้ได้ และโดยทั่วไปพระนางถือว่าเป็นกุลเทวดา (เทพบรรพชน) ผู้รักษาตระกูลของทศกัณฐ์และนครลงกา[6] ส่วนในรามเกียรติ์และโขนของไทยและเรียมเกร์ละโคนโขลของกัมพูชาปรากฏนามของพระนางในนามของ กุมภนิยาอันเป็นพิธีกรรมบูชายัญของอินทรชิตแต่ไม่ปรากฏบทบาทของพระนางในรามเกียรติ์และโขนของไทยและเรียมเกร์ละโคนโขลของกัมพูชาเช่นรามายณะต้นฉบับ แต่ยกบทบาทของเทพเจ้าฮินดูที่อินทรชิตทำพิธีการสักการะบูชาบูชายัญครั้งให้แก่ท้าวมหาพรหมธาดาอันเป็นมเหศักดิ์เทวราชแทน[7][8]

ดูเพิ่ม แก้

อ้างอิง แก้

  1. Kindler, Babaji Bob (4 July 1996). Twenty-Four Aspects of Mother Kali. ISBN 9781891893179.
  2. Nagar, Shanti Lal (1989). The Universal Mother (ภาษาอังกฤษ). Atma Ram & Sons. p. 71. ISBN 978-81-7043-113-8.
  3. Punja, Shobita (1996). Daughters of the Ocean: Discovering the Goddess Within (ภาษาอังกฤษ). Viking. p. 120. ISBN 978-0-670-87053-0.
  4. Dr Ramamurthy, Sri Maha Pratyangira Devi: Holy Divine Mother in Ferocious Form[1]
  5. "Sri Maha Pratyangira Devi: The Goddess to Counter Black Magic". Indiadivine.org. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2015-03-19. สืบค้นเมื่อ 2014-06-14.
  6. https://dharmyaatra.in/meghnath-kis-devi-ki-puja-karta-tha-and-lakshman-destroyed-nikumbala-yagya/
  7. https://www.sac.or.th/databases/thailitdir/character-detail.php?n_id=154
  8. https://www.wordyguru.com/a/%E0%B8%9E%E0%B8%88%E0%B8%99%E0%B8%B2%E0%B8%99%E0%B8%B8%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%A1%E0%B9%84%E0%B8%97%E0%B8%A2/q/%E0%B8%81%E0%B8%B8%E0%B8%A1%E0%B8%A0%E0%B8%99%E0%B8%B4%E0%B8%A2%E0%B8%B2

แหล่งข้อมูลอื่น แก้