เล่าเสี้ยน

	เล่าเสี้ยน
อักษรจีนตัวเต็ม	劉禪
อักษรจีนตัวย่อ	刘禅
การถอดเสียง
ภาษาจีนกลางมาตรฐาน
ฮั่นยฺหวี่พินอิน	Líu Shàn
เวด-ไจลส์	Liu Sh'an

พระนามเต็ม
	ชื่อสกุล: หลิว/เล่า (劉) ; ชื่อตัว: ส้าน/เสี้ยน (禪) ; ชื่อรอง: กงสื้อ (公嗣)
รัชศก
	เจี้ยนซิง (建興; ค.ศ. 223–237); เหยียนซี (延熙; ค.ศ. 238–257); จิ่งเอี้ยว (景耀; ค.ศ. 258–263); เหยียนซิง (炎興; ค.ศ. 263);
พระนามหลังสิ้น
	อันเล่อซือกง (安樂思公); จักรพรรดิเซี่ยวหวย (孝懷皇帝);

เล่าเสี้ยน (หลิวส้าน)
劉禪
เล่าเสี้ยน (หลิวส้าน); 劉禪
	จักรพรรดิจีน
	ภาพวาดเล่าเสี้ยนในสมัยราชวงศ์ชิง
จักรพรรดิแห่งจ๊กก๊ก
ครองราชย์	มิถุนายน ค.ศ. 223 – ธันวาคม ค.ศ. 263
ก่อนหน้า	ฮั่นเจาเลี่ย
ผู้สำเร็จราชการ	จูกัดเหลียง; เจียวอ้วน; บิฮุย; เกียงอุย;
รัชทายาทแห่งจ๊กก๊ก
ดำรงตำแหน่ง	19 มิถุนายน ค.ศ. 221 – มิถุนายน ค.ศ. 223
ถัดไป	เล่ายอย
อันเล่อซือกง (安樂公)
ดำรงตำแหน่ง	ค.ศ. 264 - ค.ศ. 271
คู่อภิเษก	เตียวซี; เตียวซี (จักรพรรดินีองค์ที่ 2 ของพระเจ้าเล่าเสี้ยน); Lady Li; หวางกุ้ยเหริน;
พระราชบุตร; รายละเอียด	เล่ายอย; เล่าเอียว; เล่าจ้อง; เล่าจ้าน; เล่าขำ; เล่าสุน; เล่ากี๋;
พระนามเต็ม
	ชื่อสกุล: หลิว/เล่า (劉) ; ชื่อตัว: ส้าน/เสี้ยน (禪) ; ชื่อรอง: กงสื้อ (公嗣)
รัชศก
	เจี้ยนซิง (建興; ค.ศ. 223–237); เหยียนซี (延熙; ค.ศ. 238–257); จิ่งเอี้ยว (景耀; ค.ศ. 258–263); เหยียนซิง (炎興; ค.ศ. 263);
พระนามหลังสิ้น
	อันเล่อซือกง (安樂思公); จักรพรรดิเซี่ยวหวย (孝懷皇帝);
ราชวงศ์	ราชสกุลเล่า (หลิว)
พระราชบิดา	เล่าปี่
พระราชมารดา	กำฮูหยิน
ประสูติ	ค.ศ. 207; ซินเอี๋ย มณฑลเหอหนาน
สวรรคต	ค.ศ. 271 (อายุ 63–64); ลั่วหยาง มณฑลเหอหนาน
ช่วงเวลา

เล่าเสี้ยน (ค.ศ. 207 – 271)^[1]^[2] หรือชื่อในภาษาจีนกลางว่า หลิว ช่าน ( การออกเสียง (วิธีใช้·ข้อมูล) ; จีนตัวย่อ: 刘禅; จีนตัวเต็ม: 劉禪; พินอิน: Líu Shàn) มีชื่อรองว่า กงซื่อ (公嗣) เป็นจักรพรรดิพระองค์ที่สองและพระองค์สุดท้ายของรัฐจ๊กก๊กในยุคสามก๊ก เมื่อขึ้นครองราชย์ขณะพระชนมายุ 16 พรรษา ได้ทรงมอบหมายราชการแผ่นดินให้อยู่ในการดูแลของอัครมหาเสนาบดีจูกัดเหลียงและราชเลขานุการลิเงียม พระองค์ครองราชย์เป็๋นเวลา 40 ปีและถือเป็นจักรพรรดิที่ครองราชย์ยาวนานที่สุดในยุคสามก๊ก ในรัชสมัยของเล่าเสี้ยน มีการรบกับวุยก๊กที่เป็นรัฐข้าศึกหลายครั้ง ส่วนใหญ่บัญชาการรบด้วยจูกัดเหลียงและเกียงอุยผู้สืบทอดภารกิจ แต่ได้ผลเพียงเล็กน้อย ในที่สุดเล่าเสี้ยนยอมจำนนต่อวุยก๊กในปี ค.ศ. 263 หลังเตงงายโจมตีเซงโต๋เมืองหลวงของจ๊กก๊กโดยฉับพลัน เล่าเสี้ยนย้ายไปอยู่ที่ลกเอี๋ยงเมืองหลวงของวุยก๊ก ได่รับบรรดาศักดิ์เป็น "อ่านลกก๋ง" ใช้ชีวิตในช่วงบั้นปลายอย่างสงบสุขก่อนจะเสียชีวิตในปี ค.ศ. 271 อาจด้วยสาเหตุธรรมชาติ

ประวัติช่วงต้นแก้ไข

เล่าเสี้ยนเป็นบุตรชายคนโตของขุนศึกเล่าปี่ที่เกิดกับกำฮูหยินภรรยา ในปี ค.ศ. 208 โจโฉศัตรูของเล่าปี่ผู้ได้ครองอาณาเขตส่วนใหญ่ทางภาคเหนือของจีนได้นำทัพรุกรานมณฑลเกงจิ๋ว เล่าปี่อพยพหนีลงใต้ ระหว่างนั้นได้ถูกทัพทหารม้าฝีมือดีของโจโฉไล่ตามตีในยุทธการที่สะพานเตียงปันเกี้ยว เล่าปี่จำต้องทิ้งกำฮูหยินและเล่าเสี้ยนไว้เบื้องหลังเพื่อหนีต่อไป จูล่งขุนพลของเล่าปี่ประจำอยู่ด้านหลังเพื่อคุ้มครองครอบครัวของเล่าปี่ จูล่งอุ้มทารกเล่าเสี้ยนไว้ในอ้อมแขนและพาทั้งกำฮูหยินและเล่าเสี้ยนไปยังที่ปลอดภัย (คาดว่ากำฮูหยินน่าจะเสียชีวิตในช่วงเวลาหนึ่งก่อนปี ค.ศ. 209 เพราะเมื่อซุนฮูหยินภรรยาอีกคนของเล่าปี่หย่าร้างกับเล่าปี่ในปี ค.ศ. 211 เล่าเสี้ยนในเวลานั้นอยู่ในการดูแลของซุนฮูหยิน)

เรื่องราวอีกกระแสเกี่ยวกับประวัติช่วงต้นของเล่าเสี้ยนมีบันทึกในเว่ยเลฺว่ (ประวัติศาสตร์ย่อวุยก๊ก) ที่เขียนโดยยฺหวี ฮฺวั่น ระบุว่าเล่าเสี้ยนซึ่งตอนนั้นอายุหลายปีแล้วได้พลัดพรากจากเล่าปี่ระหว่างที่เล่าปี่ถูกโจโฉโจมที่เสียวพ่ายในปี ค.ศ. 200 เล่าเสี้ยนพลัดไปอยู่ที่เมืองฮันต๋งและถูกขายโดยพ่อค้าทาส เมื่อเล่าปี่สถาปนาตนเป็นจักรพรรดิในปี ค.ศ. 211 เล่าเสี้ยนได้กลับมาอยู่กับบิดาอีกครั้ง แต่เรื่องราวนี้ถูกคัดออกโดยเผย์ ซงจือผู้เขียนอรรถาธิบายประกอบจดหมายสามก๊กโดยคำนึงถึงบันทึกในแหล่งอื่น ๆ

หลังเล่าปี่สถาปนาตนเป็นจักรพรรดิแห่งจ๊กก๊กในปี ค.ศ. 221 เล่าเสี้ยนได้รับการสถาปนาเป็นองค์รัชทายาท ปีถัดมาเล่าปี่ออกจากเมืองหลวงเซงโต๋เพื่อไปรบกับซุนกวนผู้ที่ให้ลิบองไปบุกยึดมณฑลเกงจิ๋วจากเล่าปี่ในปี ค.ศ. 219 เล่าปี่พ่ายแพ้ในยุทธการที่อิเหลงและถอยหนีไปยังเมืองเป๊กเต้ ในที่สุดจึงเสียชีวิตในปี ค.ศ. 223 ก่อนเสียชีวิตเล่าปี่ได้ฝากฝังเล่าเสี้ยนให้อยู่ในการดูแลของอัครมหาเสนาบดี จูกัดเหลียง เล่าปี่ยังบอกจูกัดเหลียงให้ยึดบัลลังก์มาครองไว้เองถ้าเห็นว่าเล่าเสี้ยนไร้ความสามารถ

การครองราชย์แก้ไข

สมัยจูกัดเหลียงเป็นผู้สำเร็จราชการแก้ไข

เมื่อเล่าเสี้ยนได้ขึ้นครองราชย์ เป็นฮ่องเต้ที่ทรงเปี่ยมล้นไปด้วยความเมตตา และกตัญญูต่อขงเบ้งผู้มีพระคุณ โดยเชื่อฟังขงเบ้งประดุจพระราชบิดา ทรงเชื่อทุกคำแนะนำของขงเบ้ง เมื่อสิ้นขงเบ้งไป ได้ให้คนไปถามว่า แล้วจะให้ใครทำหน้าที่แทนที่ขงเบ้ง

สมัยเจียวอ้วนเป็นผู้สำเร็จราขการแก้ไข

สมัยบิฮุยเป็นผู้สำเร็จราขการแก้ไข

สมัยเกียงอุยเป็นกึ่งผู้สำเร็จราขการแก้ไข

จ๊กก๊กล่มสลายแก้ไข

ในบั้นปลายของอาณาจักรจ๊กก๊ก เมื่อกองทัพของวุยก๊กยกมา 2 ทาง พระเจ้าเล่าเสี้ยนเอาแต่หลงไสยศาสตร์ ท้ายที่สุดก็ยอมแพ้ต่อเตงงาย แม่ทัพวุยก๊กอย่างสิ้นเชิง โดยที่ยังมิได้ต่อสู้ ซึ่งทำให้ เล่าขำ บุตรชายคนโตของพระเจ้าเล่าเสี้ยนฆ่าตัวตายไปพร้อมกับบุตรและภรรยาที่ศาลพระเจ้าเล่าปี่ เนื่องจากไม่อาจรักษาบ้านเมืองไว้ได้ และในที่สุดจ๊กก๊กก็เสียแก่วุยก๊ก พระเจ้าเล่าเสี้ยนจึงถือเป็นฮ่องเต้องค์สุดท้ายของราชวงศ์ฮั่น

ประวัติหลังการล่มสลายของจ๊กก๊กแก้ไข

เมื่อถูกออกจากราชบัลลังก์แล้ว สุมาเจียวได้สถาปนาเล่าเสี้ยนให้เป็นอ่านลกก๋ง และให้อยู่ที่เสฉวนต่อไป เพื่อซื้อใจราษฎร แต่อยู่ได้ไม่นานก็เรียกตัวเข้าลกเอี๋ยง เนื่องจากยังไม่วางใจ และเมื่อไปอยู่ที่ลกเอี๋ยง ครั้งหนึ่ง สุมาเจียวได้จัดงานเลี้ยง ระหว่างนั้นกำลังดูระบำเสฉวน สุมาเจียวคิดลองใจเลยแสร้งถามไปว่า "อ่านลกก๋ง คิดถึงเสฉวนไหม" เล่าเสี้ยน ตอบว่า

"อยู่ที่นี่สนุกดี ไม่คิดถึงเสฉวนเลย" (此間樂，不思蜀)

คำตอบของเล่าเสี้ยนนั้นกลายมาเป็นที่มาของสำนวนจีนว่า "สุขจนลืมจ๊ก" (乐不思蜀 , lè bù sī shǔ) ซึ่งหมายถึงผู้ที่มีความสุขจนลืมรากเหง้าของตนเอง^[3] ขับเจ้ง ขุนนางของจ๊กก๊กที่อยู่ที่นั่นด้วยจึงกระซิบบอกว่า "เขาถามพระองค์เพื่อลองใจ ถ้าพระองค์ตอบว่า ศพของเสด็จพ่ออยู่ที่เสฉวน คิดถึงเสฉวนทุกวัน เขาก็จะปล่อยเรากลับไปเสฉวน" สุมาเจียวได้ยินดังนั้น จึงถามย้ำอีกครั้งว่า "คิดถึงเสฉวนไหม" เล่าเสี้ยนตอบอย่างที่ขับเจ้งสอน พร้อมกับร้องไห้พร้อมกับขุนนางของตนทั้งหมด สุมาเจียวจึงถามว่า "ทำไม ท่านถึงตอบเหมือนที่ขับเจ้งบอกเลยล่ะ" เล่าเสี้ยนก็ตอบไปอย่างซื่อว่า "ใช่ ขับเจ้งบอกข้าพเจ้าเอง" สุมาเจียวและเหล่าบรรดาขุนนางฝ่ายวุยจึงหัวเราะเยาะและวางใจได้ว่า เล่าเสี้ยนจะไม่คิดทรยศแน่นอน

นักประวัติศาสตร์บางคนได้ทั้งข้อสังเกตว่า แท้จริงนั้นการตอบของเล่าเสี้ยนนั้นเป็นการตอบอย่างฉลาดหลักแหลม โดยแสดงให้เห็นถึงความไม่ทะเยอทะยานเพื่อให้สุมาเจียวเชื่อ

เล่าเสี้ยนสวรรคตในปีที่ 7 ของฮ่องเต้สุมาเอี๋ยนครองราชย์ ตรงกับปี พ.ศ. 815

อ้างอิงแก้ไข

↑ de Crespigny, Rafe (2007). A biographical dictionary of Later Han to the Three Kingdoms (23–220 AD). Brill. p. 541. ISBN 978-90-04-15605-0.
↑ Liu Shan's name is commonly mispronounced as "Liu Chan". See 阿斗的大名怎样读 (How to read Adou's name) by Lü Youren (吕友仁), published in Zhonghua Shuju Wenshi Zhishi (中华书局《文史知识》), 11th issue, 1988, retrieved November 30, 2006. เก็บถาวร พฤศจิกายน 29, 2006 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
↑ https://www.samkok911.com/2013/09/le-bu-si-shu.html

ก่อนหน้า		เล่าเสี้ยน		ถัดไป
จักรพรรดิฮั่นเจาเลี่ยตี้ (พระเจ้าเล่าปี่)		จักรพรรดิจีน จ๊กก๊ก (พ.ศ. 766 - พ.ศ. 806)		จ๊กก๊กล่มสลาย โจฮวน วุยก๊ก

[1] Crespigny, Rafe (2007). A biographical dictionary of Later Han to the Three Kingdoms (23–220 AD). Brill. p. 541. ISBN 978-90-04-15605-0.

[2] Liu Shan's name is commonly mispronounced as "Liu Chan". See 阿斗的大名怎样读 (How to read Adou's name) by Lü Youren (吕友仁), published in Zhonghua Shuju Wenshi Zhishi (中华书局《文史知识》), 11th issue, 1988, retrieved November 30, 2006. เก็บถาวร พฤศจิกายน 29, 2006 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน

[3] ttps://www.samkok911.com/2013/09/le-bu-si-shu.html

[1]

[2]

[3]