พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้ามณฑา
พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้ามณฑา หรือออกพระนามว่า มณฑาใหญ่[1] (พ.ศ. 2333 – 18 กรกฎาคม พ.ศ. 2404) เป็นพระราชธิดาพระองค์ที่ 24 ในพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช และเป็นพระองค์เดียวที่ประสูติแต่เจ้าจอมมารดานิ่ม เมื่อปี พ.ศ. 2333[2]
| พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้ามณฑา | |
|---|---|
| พระเจ้าบรมวงศ์เธอ ชั้น 1 พระองค์เจ้าชั้นเอก | |
| ประสูติ | พ.ศ. 2333 |
| สิ้นพระชนม์ | 18 กรกฎาคม พ.ศ. 2404 |
| ราชวงศ์ | จักรี |
| พระบิดา | พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช |
| พระมารดา | เจ้าจอมมารดานิ่ม ในรัชกาลที่ 1 |
พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้ามณฑา ทรงรอบรู้หนังสือทั้งไทยและขอม จนได้เป็นพระอาจารย์ถวายการสอนพระราชโอรสและพระราชธิดาในพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย, พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว และพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว หลายพระองค์[3]
พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้ามณฑาทรงร่วมกับพระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอุบล พระขนิษฐาต่างมารดา นิพนธ์เรื่อง กุมารคำฉันท์ ตีพิมพ์เมื่อปี พ.ศ. 2466[4]
พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้ามณฑาประชวรพระโรคหืดและพระโรคชรา[2] สิ้นพระชนม์เมื่อวันที่ 18 กรกฎาคม พ.ศ. 2404 สิริพระชันษา 71 ปี พระราชทานเพลิงพระศพ ณ วัดบวรนิเวศราชวรวิหาร เมื่อวันที่ 25 สิงหาคม พ.ศ. 2404[3]
พระอิสริยยศ แก้
| ธรรมเนียมพระยศของ พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้ามณฑา | |
|---|---|
| การทูล | ใต้ฝ่าพระบาท |
| การแทนตน | ข้าพระพุทธเจ้า |
| การขานรับ | พ่ะย่ะค่ะ/เพคะ |
- พระเจ้าลูกเธอ พระองค์เจ้ามณฑา (พ.ศ. 2333 – 7 กันยายน พ.ศ. 2352)
- พระเจ้าน้องนางเธอ พระองค์เจ้ามณฑา (7 กันยายน พ.ศ. 2352 – 21 กรกฎาคม พ.ศ. 2367)
- พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้ามณฑา (21 กรกฎาคม พ.ศ. 2367 – 18 กรกฎาคม พ.ศ. 2404)
พงศาวลี แก้
| พงศาวลีของพระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้ามณฑา | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
อ้างอิง แก้
- ↑ สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาปวเรศวริยาลงกรณ์. จดหมายเหตุบัญชีน้ำฝน เล่ม 2. พระนคร : ราชบัณฑิตยสภา. 2471, หน้า 15
- ↑ 2.0 2.1 ส.พลายน้อย. พระบรมราชินีและเจ้าจอมมารดาแห่งราชสำนักสยาม. พิมพ์ครั้งที่ 5. กรุงเทพฯ:ฐานบุ๊คส์. 2554, หน้า 246
- ↑ 3.0 3.1 กรมศิลปากร. สำนักวรรณกรรมและประวัติศาสตร์ (2554). ราชสกุลวงศ์ (PDF). กรุงเทพฯ: สำนักวรรณกรรมและประวัติศาสตร์ กรมศิลปากร. p. 15. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2017-02-02. สืบค้นเมื่อ 2013-12-30.
- ↑ เอนก นาวิกมูล. หญิงชาวสยาม. พิมพ์ครั้งที่ 2. กรุงเทพฯ : แสงดาว, 2547, หน้า 29-30