พระยาเพ็ชรรัตน์ (โมรา)

พระยาเพ็ชรรัตน์ (โมรา) (18 กรกฎาคม 2378-11 มกราคม 2445)^[1]ขุนนางชาวไทย จางวางกรมพระตำรวจซ้ายฝ่ายพระราชวังบวร จางวางกรมล้อมพระราชวังฝ่ายพระราชวังบวร ปลัดกรมพระตำรวจใหญ่ซ้ายฝ่ายพระราชวังบวร

เกิดเมื่อวันเสาร์ เดือน ๘ แรม ๘ ค่ำ ปีมะแม สัปตศก จุลศักราช ๑๑๙๗ ตรงกับวันที่ 18 กรกฎาคม พ.ศ. 2378 เป็นบุตรชายของ หลวงเดชนายเวร (สุด) ส่วนมารดาชื่อ ฉิม เมื่ออายุประมาณ 7-8 ปีได้เข้าไปอยู่ใน พระบรมมหาราชวัง โดยไปอาศัยอยู่กับ เจ้าจอมอรุณ ในรัชกาลที่ 3 ผู้เป็นพี่สาวร่วมมารดาและได้ถวายตัวเป็นมหาดเล็กไล่กาในรัชกาลที่ 3 รับพระราชทานเบี้ยหวัดปีละ 5 ตำลึง จากนั้นได้เรียนหนังสือกับครูสุวรรณ์ ซึ่งสอนอยู่ที่ พระที่นั่งราชกิจวินิจฉัย ท่าราชวรดิษฐ์

ต่อมาจึงได้ย้ายมาเรียนหนังสือที่ วัดอัปสรสวรรค์ และบรรพชาเป็นสามเณรที่ วัดราชาธิวาส ก่อนจะสึกออกมาเป็นฆราวาสระยะหนึ่งและได้กลับมาอุปสมบทเป็นพระภิกษุที่ วัดกัลยาณมิตรวรมหาวิหาร เมื่ออายุประมาณ 23-24 ปีจากนั้นจึงได้ย้ายมาจำพรรษาที่วัดราชสิทธารามราชวรวิหาร ก่อนจะลาสิกขาบทกลับเข้ารับราชการตามเดิม

ชีวิตส่วนตัว

พระยาเพ็ชรรัตน์มีภรรยาที่มีบุตรด้วยกันทั้งสิ้น 3 คน

ภรรยาเอกชื่อ แสง เป็นหลานตา พระยาดำรงราชพลขันธ์ (จุ้ย คชเสนี) มีบุตรชาย 2 คนคือ
- นายเอี่ยม (ต่อมาคือ หลวงอัฏมัทยานุยุตร์)
- จมื่นศักดิ์บริบาล (สวน) (ต่อมาคือ พระยาจรรยายุตกฤตย์)
ภรรยาชื่อ ขลิบ เป็นบุตรสาวของ เจ้าพระยายมราช (แก้ว สิงหเสนี)และหลานปู่ของเจ้าพระยาบดินทรเดชา (สิงห์ สิงหเสนี) มีบุตรสาวชื่อ สังวาล
ภรรยาชื่อ ตาล มีบุตร 3 คนคือ
- เจ้าพระยามหิธร (ลออ ไกรฤกษ์)
- นายอู๋ (ต่อมาคือ พระยาจักรปาณีศรีศิลวิสุทธิ์)
- จำเริญ (ต่อมาคือ คุณหญิงจำเริญ ภริยาของ พระยาประเสริฐศุภกิจ)

บรรดาศักดิ์

พ.ศ. 2405 จ่าแกว่นประกวดงาน กรมตำรวจสนมซ้าย ถือศักดินา ๓๐๐
พ.ศ. 2409 จมื่นศักดิ์แสนยากร ปลัดกรมพระตำรวจใหญ่ซ้าย ถือศักดินา ๔๐๐
พ.ศ. 2412 พระณรงค์วิชิต เจ้ากรมพระตำรวจนอกขวา ถือศักดินา ๘๐๐
พ.ศ. 2422 พระอินทร์ธิบาล เจ้ากรมพระตำรวจในซ้าย ถือศักดินา ๑๐๐๐
พ.ศ. 2429 พระยาบริรักษราชา จางวางกรมพระตำรวจซ้ายฝ่ายพระราชวังบวร ถือศักดินา ๒๐๐๐^[2]
4 พฤษภาคม พ.ศ. 2436 พระยาเพ็ชรรัตน์ ถือศักดินา ๒๕๐๐^[3]

ถึงแก่กรรม

พระยาเพ็ชรรัตน์ถึงแก่กรรมเมื่อวันที่ 11 มกราคม พ.ศ. 2445 เวลา 13.00 น. ในการนี้โปรดเกล้าฯ พระราชทานน้ำหลวงอาบศพและหีบทองทึบ และได้จัดงานพระราชทานเพลิงศพ ที่ปรำ วัดจักรวรรดิราชาวาสวรมหาวิหาร เมื่อวันที่ 23 เมษายน พ.ศ. 2446 เวลา 17.00 น.