พระยาสิงห์เสนี (สอาด สิงหเสนี)

นายพลตรี พระยาสิงห์เสนี นามเดิม สอาด สกุลสิงหเสนี เป็นขุนนางชาวสยาม ผู้ดำรงตำแหน่งสำคัญหลายตำแหน่ง เช่น องคมนตรี อัครราชทูต เจ้ากรมคลังแสงสรรพาวุธ เป็นต้น

พระยาสิงห์เสนี (สอาด สิงหเสนี)
อัครราชทูตสยาม ณ กรุงลอนดอน
ดำรงตำแหน่ง พ.ศ. 2442 – พ.ศ. 2445
กษัตริย์	พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว
ก่อนหน้า	เจ้าพระยาพระเสด็จสุเรนทราธิบดี (หม่อมราชวงศ์เปีย มาลากุล)
ถัดไป	พระยาวิสูตรโกษา (ฟัก สาณะเสน)
ข้อมูลส่วนบุคคล
เกิด	7 ตุลาคม พ.ศ. 2402
เสียชีวิต	16 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2474 (71 ปี 132 วัน)
ศาสนา	พุทธ
คู่สมรส	คุณหญิงหงษ์ สิงหเสนี
บุพการี	พระยาเพ็ชรชฎา (ดิศ สิงหเสนี) (บิดา) คุณหญิงนุ่ม (มารดา)
ยศที่ได้รับการแต่งตั้ง
สังกัด	กองทัพบกไทย
ยศ	พลตรี
บังคับบัญชา	กองทัพบก

ประวัติ

พระยาสิงห์เสนี มีนามเดิมว่าสอาด เกิดเมื่อวันศุกร์ขึ้น 11 ค่ำ เดือน 11 ปีมะแม ตรงกับวันที่ 7 ตุลาคม พ.ศ. 2402 เป็นบุตรคนที่ 4 ของพระยาเพ็ชรชฎา (ดิศ สิงหเสนี) กับคุณหญิงนุ่ม ถึงปี พ.ศ. 2411 พระอินทรเทพ (ทับ ทรรพนันทน์) ขณะมีบรรดาศักดิ์เป็นหลวงสิทธิ์นายเวร ได้พาไปถวายตัวเป็นมหาดเล็กไล่กา

พ.ศ. 2423 ได้ลาอุปสมบท ณ วัดโสมนัสราชวรวิหาร โดยมีสมเด็จพระวันรัตน์ (ทับ พุทฺธสิริ) เป็นพระอุปัชฌาย์ พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าพระอรุณนิภาคุณากร และสมเด็จพระพุฒาจารย์ (เขียว จนฺทสิริ) เป็นคู่พระกรรมวาจาจารย์ บวชอยู่ 9 เดือนจึงลาสิกขาบท แล้วกลับไปรับราชการ

เดือนสิงหาคม พ.ศ. 2426 ย้ายไปดำรงตำแหน่งผู้ช่วยทูตฝ่ายทหารเหล่าทัพประจำกรุงปารีส ต่อมาได้เยือนหลายประเทศและเข้าเฝ้าประมุขรัฐหลายท่าน เช่น สมเด็จพระราชินีนาถวิกตอเรียในระหว่างพระราชพิธีกาญจนาภิเษก สมเด็จพระเจ้าออสการ์ที่ 2 แห่งสวีเดน ประธานาธิบดีโกรเวอร์ คลีฟแลนด์ และจักรพรรดิเมจิ

เมื่อกลับมารับราชการในสยาม ท่านได้รับแต่งตั้งเป็นข้าหลวงเทศาภิบาลมณฑลนครราชสีมา ได้ถวายบังคมลาไปรับราชการในวันที่ 30 เมษายน พ.ศ. 2437

วันที่ 9 มกราคม พ.ศ. 2439 ได้รับแต่งตั้งเป็นองคมนตรี พ.ศ. 2442-2445 ไปดำรงตำแหน่งอัครราชทูตประจำกรุงลอนดอน พ.ศ. 2443-พ.ศ. 2444 เป็นอัครราชทูตประจำกรุงวอชิงตัน ดี.ซี. แล้วกลับสยามในปี พ.ศ. 2445

ในปี พ.ศ. 2446 ได้ดำรงตำแหน่งปลัดทูลฉลองกระทรวงกลาโหม เมื่อพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวเสด็จสวรรคต ท่านได้เข้าพิธีถือน้ำและรับแต่งตั้งเป็นองคมนตรี ณ พระอุโบสถวัดพระศรีรัตนศาสดาราม ในวันที่ 24 ตุลาคม พ.ศ. 2453 พ.ศ. 2453 เป็นเจ้ากรมคลังแสงสรรพาวุธ และในปี พ.ศ. 2455 เป็นผู้ช่วยสมุหราชองครักษ์ ถึง พ.ศ. 2456 จึงเกษียณจากราชการ

ลำดับบรรดาศักดิ์

• 10 พฤศจิกายน พ.ศ. 2430 ได้รับพระราชทานสัญญาบัตรเป็น หลวงสาสตราธิกรณฤทธิ์ ถือศักดินา 800
• 5 กันยายน พ.ศ. 2434 เลื่อนเป็น พระประสิทธิ์ศัลการ ถือศักดินา 1000
• 4 เมษายน พ.ศ. 2437 เลื่อนเป็น พระยาประสิทธิ์ศัลการ ถือศักดินา 1,500
• 2 มกราคม พ.ศ. 2460 เลื่อนเป็น พระยาสิงห์เสนี ศรีสยาเมนทรสวามิภักดิ์ ถือศักดินา 1,500

ยศ

• 16 มิถุนายน พ.ศ. 2432 พันตรี

ตำแหน่ง

• 11 ตุลาคม 2455 – ราชองครักษ์เวร
• 6 กุมภาพันธ์ 2455 – ผู้ช่วยสมุหราชองครักษ์
• 11 มกราคม 2456 – ออกจากประจำการ

ครอบครัว

พระยาสิงห์เสนี มีบุตรธิดา 3 คนกับคุณหญิงหงษ์ สิงหเสนี (ธิดาของพระยาประชาชีพบริบาล (เหม สิงหเสนี) กับคุณหญิงเกด) ได้แก่

1. พระยานครราชเสนี (สหัด สิงหเสนี)
2. คุณหญิงเนื่อง บุรีนวราษฐ์ ภริยาพระยาบุรีนวราษฐ์ (ชวน สิงหเสนี)
3. นางสาวสนิท สิงหเสนี (หม่อมสนิท กาญจนวิชัย ณ อยุธยา) หม่อมในหม่อมเจ้ารัตโนภาษ กาญจนวิชัย พระโอรสในพระราชวรวงศ์เธอ กรมหมื่นชาญไชยบวรยศ

และมีบุตรธิดากับอนุภรรยาอีกหลายคน ได้แก่

1. หลวงศรีสิงหนาท (วาด สิงหเสนี)
2. หลวงวิเศษพจนการ (เตี้ยม สิงหเสนี)
3. นายนิน สิงหเสนี
4. นายโชติ สิงหเสนี
5. เด็กหญิงสุภาพ สิงหเสนี
6. เด็กหญิงปิ๋ว สิงหเสนี

อนิจกรรม

พระยาสิงห์เสนี ป่วยด้วยโรคไข้หวัดใหญ่และปอดอักเสบมาตั้งแต่วันที่ 8 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2474 นายแพทย์ หลวงประกิตเวชศักดิ์ และนายแพทย์ พระสุนทโรสถ จากโรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์ ช่วยกันรักษา แต่อาการยังทรุดลงเนื่องจากท่านชราภาพ จนถึงแก่อนิจกรรมเมื่อวันที่ 16 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2474 ได้รับพระราชทานโกศโถประกอบศพ ชั้นรองโกศ 2 ชั้น ฉัตรเบญจาตั้ง 4 คัน เป็นเกียรติยศ และได้รับพระราชทานเพลิงศพเมื่อวันที่ 11 เมษายน พ.ศ. 2475 เวลา 17:30 น. ณ วัดเทพศิรินทราวาสราชวรวิหาร

เกียรติยศ

เครื่องยศ

พระยาสิงห์เสนี (สอาด สิงหเสนี) ได้รับพระราชทานเครื่องยศ ดังนี้

• โต๊ะทอง
• กาทอง
• พานทองคำ
• คนโฑทองคำ
• กระโถนทองคำ

เครื่องราชอิสริยาภรณ์

พระยาสิงห์เสนี (สอาด สิงหเสนี) ได้รับพระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์ทั้งสยามและต่างประเทศ ดังนี้

เครื่องราชอิสริยาภรณ์สยาม

• พ.ศ. 2456 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันมีเกียรติยศยิ่งมงกุฎไทย ชั้นที่ 1 ประถมาภรณ์มงกุฎไทย (ป.ม.)
• พ.ศ. 2440 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า ชั้นที่ 2 ทุติยจุลจอมเกล้าวิเศษ (ท.จ.ว.) (ฝ่ายหน้า)
• พ.ศ. 2453 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นที่เชิดชูยิ่งช้างเผือก ชั้นที่ 2 ทวีติยาภรณ์ช้างเผือก (ท.ช.)
• พ.ศ. 2441 – เหรียญปราบฮ่อ (ร.ป.ฮ.)
• พ.ศ. 2437 – เหรียญจักรมาลา (ร.จ.ม.)
• พ.ศ. 2454 – เหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลที่ 6 ชั้นที่ 3 (ว.ป.ร.3)
• พ.ศ. 2437 – เหรียญรัชฎาภิเศกมาลา (ร.ศ.)
• พ.ศ. 2441 – เหรียญประพาสมาลา (ร.ป.ม.)
• พ.ศ. 2441 – เหรียญราชินี (ส.ผ.)
• พ.ศ. 2446 – เหรียญทวีธาภิเศก (ท.ศ.)
• พ.ศ. 2450 – เหรียญรัชมงคล (ร.ร.ม.)
• พ.ศ. 2451 – เหรียญรัชมังคลาภิเศก รัชกาลที่ 5 (ร.ม.ศ.5)
• พ.ศ. 2454 – เหรียญบรมราชาภิเษก รัชกาลที่ 6 (ร.ร.ศ.6)

เครื่องราชอิสริยาภรณ์ต่างประเทศ

• บริเตนใหญ่ :
  • พ.ศ. 2430 – เหรียญกาญจนาภิเษกสมเด็จพระราชินีนาถวิกตอเรีย
  • พ.ศ. 2445 – เหรียญราชาภิเษกสมเด็จพระเจ้าเอ็ดเวิร์ดที่ 7
• ญี่ปุ่น :
  • พ.ศ. 2430 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อาทิตย์อุทัย ชั้นที่ 5
• สหราชอาณาจักรสวีเดนและนอร์เวย์ :
  • พ.ศ. 2430 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์วาซา ชั้นที่ 5
• ฝรั่งเศส :
  • พ.ศ. 2432 – เครื่องอิสริยาภรณ์เลฌียงดอเนอร์ ชั้นที่ 5
• เนเธอร์แลนด์ :
  • พ.ศ. 2444 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์ออเรนจ์-นัสเซา ชั้นที่ 1

อ้างอิง

เชิงอรรถ

บรรณานุกรม

• คำให้การเรื่องทัพญวนในรัชกาลที่ 3. กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์สยามบรรณกิจ, 2460. 91 หน้า. หน้า (1)-(16). [พิมพ์ในงานพระราชทานเพลิงศพ นายพลตรี พระยาสิงหเสนี (สอาด สิงหเสนี)]
• สายสกุลสิงหเสนี. กรุงเทพฯ : ประยูรวงศ์พริ้นท์ติ้ง, 2541. หน้า 141-150. [วัดเทพลีลา พิมพ์เป็นบรรณาการในงานพระราชทานเพลิงศพนางสาวจวงจันทร์ สิงหเสนี]