พระพุทธรูปประจำพระชนมวาร

พระพุทธรูปประจำพระชนมวาร เป็นพระพุทธรูปที่พระมหากษัตริย์หรือพระบรมวงศานุวงศ์มีพระราชศรัทธาสร้างขึ้นประจำพระองค์หรือสร้างถวายพระบรมราชบุพการี ในวาระโอกาสสำคัญต่างๆ อาทิ การเฉลิมพระชนมพรรษา การฉลองพระประสูติการ ฯลฯ โดยพระพุทธรูปประจำพระชนมวารส่วนใหญ่ มักจะเป็นพระพุทธรูปประจำวันพระราชสมภพหรือวันประสูติของพระมหากษัตริย์หรือพระบรมวงศานุวงศ์พระองค์นั้นๆ ดังนี้

  • วันอาทิตย์ พระพุทธรูปประจำวันคือ พระปางถวายเนตร
  • วันจันทร์ พระพุทธรูปประจำวันคือ พระปางห้ามญาติ หรือ ปางห้ามสมุทร
  • วันอังคาร พระพุทธรูปประจำวันคือ พระปางไสยาสน์ หรือตามพระราชนิยมพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เป็นปางห้ามพระแก่นจันทน์
  • วันพุธ พระพุทธรูปประจำวันคือ พระปางอุ้มบาตร
  • วันพฤหัสบดี พระพุทธรูปประจำวันคือ พระปางสมาธิ หรือ ปางตรัสรู้
  • วันศุกร์ พระพุทธรูปประจำวันคือ พระปางรำพึง
  • วันเสาร์ พระพุทธรูปประจำวันคือ พระปางนาคปรก
พระพุทธรูปประจำพระชนมวารของรัชกาลที่ 5, รัชกาลที่ 6, รัชกาลที่ 7, สมเด็จพระพันปีหลวง, สมเด็จพระพันวัสสาอัยยิกาเจ้า, สมเด็จพระนางเจ้ารำไพพรรณีฯ, พระนางเจ้าสุวัทนาฯ และสมเด็จฯ เจ้าฟ้าเพชรรัตนราชสุดาฯ ในงานฉลองพระอัฐิ

การสร้างพระพุทธรูปประจำพระชนมวารในสมัยรัตนโกสินทร์ เริ่มมีมาตั้งแต่รัชสมัยพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว โดยทรงโปรดเกล้าฯ ให้สร้างพระพุทธรูปประจำพระชนมวารถวายพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช ผู้ทรงเป็นพระอัยกา และพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย ผู้ทรงเป็นพระบรมชนกนาถ

พระพุทธรูปประจำพระชนมวารของพระมหากษัตริย์ แก้

รัชกาล พระพุทธรูป พระนาม ปางพระพุทธรูป ผู้สร้าง ที่ประดิษฐาน
1   พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช
(รัชกาลที่ 1)
ปางอุ้มบาตร พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว หอพระสุราลัยพิมาน พระบรมมหาราชวัง
2   พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย
(รัชกาลที่ 2)
3   พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว
(รัชกาลที่ 3)
ปางห้ามสมุทร พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว
4   พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว
(รัชกาลที่ 4)
ปางสมาธิ พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว

สร้างโดยพระองค์เอง
หอพระ พระที่นั่งจักรีมหาปราสาท พระบรมมหาราชวัง
5   พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว
(รัชกาลที่ 5)
ปางห้ามพระแก่นจันทร์ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว

สร้างโดยพระองค์เอง
6   พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว
(รัชกาลที่ 6)
ปางนาคปรก พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว

สร้างโดยพระองค์เอง
7   พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว
(รัชกาลที่ 7)
ปางอุ้มบาตร พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว

สร้างโดยพระองค์เอง
8   พระบาทสมเด็จพระปรเมนทรมหาอานันทมหิดล พระอัฐมรามาธิบดินทร
(รัชกาลที่ 8)
ปางถวายเนตร พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร
9
 
ห้ามญาติ
พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร
(รัชกาลที่ 9)
ปางห้ามญาติ พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร

สร้างโดยพระองค์เอง


พระพุทธรูปประจำพระชนมวารของพระบรมราชินี(นาถ) พระบรมราชเทวี พระวรราชเทวี แก้

รัชกาล พระพุทธรูป พระนาม ปางพระพุทธรูป ผู้สร้าง ที่ประดิษฐาน
1   สมเด็จพระอมรินทราบรมราชินี ปางถวายเนตร พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว หอพระสุราลัยพิมาน พระบรมมหาราชวัง
2   สมเด็จพระศรีสุริเยนทราบรมราชินี ปางถวายเนตร
4   สมเด็จพระเทพศิรินทราบรมราชินี ปางมารวิชัย พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว หอพระ พระที่นั่งจักรีมหาปราสาท พระบรมมหาราชวัง
5   สมเด็จพระศรีพัชรินทราบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ปางรำพึง
  สมเด็จพระศรีสวรินทิราบรมราชเทวี พระพันวัสสาอัยยิกาเจ้า ปางอุ้มบาตร
6   พระนางเจ้าสุวัทนา พระวรราชเทวี ปางนาคปรก พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว หอพระสุราลัยพิมาน พระบรมมหาราชวัง
7   สมเด็จพระนางเจ้ารำไพพรรณี พระบรมราชินี ปางห้ามพระแก่นจันทร์ พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว หอพระ พระที่นั่งจักรีมหาปราสาท พระบรมมหาราชวัง
9   สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ปางรำพึง พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร หอพระสุราลัยพิมาน พระบรมมหาราชวัง

พระพุทธรูปประจำพระชนมวารของพระราชวงศ์ แก้

พระพุทธรูป พระนาม ปางพระพุทธรูป ผู้สร้าง ที่ประดิษฐาน
  สมเด็จพระบรมราชปิตุลาธิบดี เจ้าฟ้ามหาวชิรุณหิศ ปางสมาธิ สมเด็จพระศรีสวรินทิราบรมราชเทวี พระพันวัสสาอัยยิกาเจ้า อนุสรณ์สถานรังษีวัฒนา สุสานหลวง วัดราชบพิธสถิตมหาสีมารามราชวรวิหาร
  สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าจันทรมณฑล โสภณภควดี กรมหลวงวิสุทธิกระษัตริย์ ปางห้ามสมุทร พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว วัดเทพศิรินทราวาสราชวรวิหาร
  สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าวิจิตรจิรประภา อดุลยาดิเรกรัตน ขัตติยราชกุมารี ปางอุ้มบาตร สมเด็จพระศรีสวรินทิราบรมราชเทวี พระพันวัสสาอัยยิกาเจ้า อนุสรณ์สถานรังษีวัฒนา สุสานหลวง วัดราชบพิธสถิตมหาสีมารามราชวรวิหาร
  สมเด็จพระราชปิตุจฉา เจ้าฟ้าวไลยอลงกรณ์ กรมหลวงเพชรบุรีราชสิรินธร ปางสมาธิ
  สมเด็จพระมหิตลาธิเบศร อดุลยเดชวิกรม พระบรมราชชนก ปางรำพึง พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร หอพระ พระที่นั่งจักรีมหาปราสาท พระบรมมหาราชวัง
  สมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี ปางถวายเนตร
  สมเด็จพระเจ้าภคินีเธอ เจ้าฟ้าเพชรรัตนราชสุดา สิริโสภาพัณณวดี ปางไสยาสน์ พระองค์เอง
  สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์ ปางถวายเนตร พระองค์เอง

บรรณานุกรม แก้