ปปัญจสูทนี
ปปัญจสูทนี คือ คัมภีร์อรรถกถาที่อธิบายความในมัชฌิมนิกายแห่งพระสุตตันตปิฎก พระพุทธโฆสะเป็นผู้เรียบเรียงขึ้นจากอรรถกถาภาษาสิงหฬ เมื่อราว พ.ศ. 1000[1] โดยอาศัยอรรกถาเก่าภาษาสิงหลที่แปลมาจากภาษมคธหรือภาษาบาลีมาแต่เดิม แต่ต่อมาต้นฉบับสูญหายไปพระพุทธโฆษาจารย์จึงเดินทางไปยังลังกาทวีปเพื่อแปลอรรกถาเหล่านี้กลับคืนเป็นภาษาบาลีอีกครั้ง ทั้งนี้ ชื่อคัมภีร์ "ปปัญจสูทนี" มีหมายความว่า การไขความกระจ่างแก่อุปสรรคแก่ความก้าวหน้าทางจิต[2][3]
ที่มา
แก้พระพุทธโฆษาจารย์ หรือพระพุทธโฆสะ ได้รจนาคัมภีร์นี้ขึ้นตามคำอาราธนาของพระพุทธมิตตะเถระ[4] เริ่มต้นคัมภีร์ พระพุทธโฆษาจารย์ได้เกริ่นถึงที่มาที่ไปของการรจนาปปัญจสูทนี กล่าวคือ เป็นการแปลจากอรรถกาเดิมที่พระอรหันต์ผู้เชี่ยวชาญ 500 องค์สังคายนาเป็นภาษามคธ หรือภาษาบาลีไว้ตอนปฐมสังคายนา รวมถึงที่พระสังคีติกาจารย์ทั้งหลายสังคายนาเพิ่มเติมในเวลาต่อมา เพื่อเนื้อความแห่งพระสูตร มัชฌิมนิกาย ต่อมาพระมหินทเถระได้นำอรรถกถาเหล่านี้มาเผยแผ่ที่ลังกาทวีป แล้วแปลเป็นภาษาสิงหล เพื่อยังประโยชน์แก่ชาวลังกา ในเวลาต่อมาอรรถกาเดิมในภาษามคธสูญหายไป พระพุทธโฆษาจารย์จึงเดินทางมาลังกาเพื่อแปลอรรถกาต่าง ๆ รวมถึงอรรถกถาที่อธิบายมัชฌิมนิกาย กลับเป็นภาษาบาลีอีกครั้ง นอกจากนี้ ในการแปลครั้งนี้ พระพุทธโฆษาจารย์ยังประกาศว่า อรรถกาเนื้อความมีความสอดคล้องกับคำสอนของพระเถระคณะวัดมหาวิหาร ซึ่งรักษาคำสอนตามแนวทางพุทธศาสนาฝ่ายเถรวาทไว้อย่างครบถ้วน [5]
เนื้อหา
แก้ปปัญจสูทนี มีลักษณะเดียวกับคัมภีร์อรรถกถาอื่น ๆ กล่าวคือ ผู้รจนา จะกล่าวถึงเบื้องหลังที่มีการแสดงพระสูตรนั้น มีการอธิบายคำศัพท์สำคัญในพระสูตร และมีการอธิบายเพิ่มเติม ซึ่งรายละเอียดของข้อธรรมซึ่งองค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงแสดงในพระสูตรนั้น ๆ โดยในที่นี้จะมีการแบ่งเนื้อหาโดยสรุปของปปัญจสูทนี ตามลักษณะการแบ่งหมวดหมู่ของมัชฌิมนิกาย ดังนี้
- ปปัญจสูทนี อรรถกามัชฌิมนิกาย หมวดมูลปัณณาสก์
- อรรถกถามูลปริยายวรรค (10 สูตร)
- อรรถกถาสีหนาทวรรค (10 สูตร)
- อรรถกถาโอปัมมวรรค (10 สูตร)
- อรรถกถามหายมกวรรค (10 สูตร)
- อรรถกถาจูฬยมกวรรค (10 สูตร)
- ปปัญจสูทนี อรรถกามัชฌิมนิกาย หมวดมัชฌิมปัณณาสก์
- อรรถกถาคหปติวรรค (10 สูตร)
- อรรถกถาภิกขุวรรค (10 สูตร)
- อรรถกถาปริพพาชกวรรค (10 สูตร)
- อรรถกถาราชวรรค (10 สูตร)
- อรรถกถาพราหมณวรรค (10 สูตร)
- ปปัญจสูทนี อรรถกามัชฌิมนิกาย หมวดอุปริปัณณาสก์
- อรรถกถาเทวทหวรรค (10 สูตร)
- อรรถกถาอนุปทวรรค (10 สูตร)
- อรรถกถาสุญญตวรรค (10 สูตร)
- อรรถกถาวิภังควรรค (10 สูตร)
- อรรถกถาสฬายตนวรรค (10 สูตร)
อ้างอิง
แก้บรรณานุกรม
แก้- พระพรหมคุณาภรณ์ (ประยุทธ์ ปยุตฺโต). (2550). พจนานุกรมพุทธศาสน์ฉบับประมวลศัพท์. กรุงเทพมหานคร.
- Jayarava Attwood. (2012). Proliferation : An exploration of the concept of papanca in the Pali Suttas with translations of relevant texts.
- พระไตรปิฎกมหามกุฏราชวิทยาลัย. ปปัญจสูทนี. อรรถกถา พระสุตตันตปิฎก มัชฌิมนิกาย
- สุชีพ ปุญญานุภาพ. (2550). พระไตรปิฎกฉบับประชาชน. กรุงเทพมหานคร. กรมการศาสนา กระทรวงวัฒนธรรม.
- พระศรีปริยัติโมลี. (2542). เก็บเพชรจากคัมภีร์พระไตรปิฎก. กรุงเทพมหานคร. โรงพิมพ์มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย หน้า 129 - 144
- Bimala Charan Law. (1923). The Life and Work of Buddhaghosa. Calcutta : Thacker, Spink & Co.