นิธิ เอียวศรีวงศ์

นิธิ เอียวศรีวงศ์ (เกิด 23 พฤษภาคม พ.ศ. 2483) เป็นนักคิด นักเขียน และศาสตราจารย์ด้านประวัติศาสตร์ชาวไทย ได้รับรางวัลนักวิจัยดีเด่นจากสภาวิจัยแห่งชาติ, รางวัลฟูกูโอกะ และรางวัลศรีบูรพา อดีตอาจารย์ประจำภาควิชาประวัติศาสตร์ คณะมนุษยศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่

นิธิ เอียวศรีวงศ์
อาจารย์นิธิ เมื่อปี 2563
เกิด	23 พฤษภาคม พ.ศ. 2483 จังหวัดเชียงใหม่ ประเทศไทย
สัญชาติ	ไทย
อาชีพ	อาจารย์ นักวิจัย
มีชื่อเสียงจาก	นักประวัติศาสตร์, ผู้ได้รับรางวัลรางวัลศรีบูรพา

ประวัติ

ศาสตรา​จารย์ ดร.นิธิ เอียวศรีวงศ์ เกิดเมื่อวันที่ 23 พฤษภาคม พ.ศ. 2483 ที่เชียงใหม่ ในครอบครัวคนไทยเชื้อสายจีน ซึ่งเจ้าตัวมักเรียกตัวเองว่าเป็น เจ๊กปนลาว (จ.ป.ล.) (มาจากการที่เป็นคนจีนที่เกิดในเชียงใหม่ ซึ่งมีวัฒนธรรมร่วมกับลาว) จบการศึกษาระดับมัธยมศึกษาที่โรงเรียนอัสสัมชัญศรีราชา และสำเร็จการศึกษาสาขาวิชาประวัติศาสตร์ ระดับปริญญาตรีและปริญญาโทจากคณะอักษรศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

ต่อมาเข้ารับราชการในตำแหน่งอาจารย์ภาควิชาประวัติศาสตร์ คณะมนุษยศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ และได้ลาศึกษาต่อระดับปริญญาเอก ณ มหาวิทยาลัยมิชิแกน สหรัฐอเมริกา และสำเร็จการศึกษาในปี พ.ศ. 2519 กลับมารับราชการตามเดิม จนได้รับตำแหน่งศาสตราจารย์โดยวิธีพิเศษ เข้าโครงการลาเกษียณอายุราชการก่อนกำหนดในพ.ศ. 2543 หลังจากสิ้นภาระการสอนในระบบมหาวิทยาลัยปกติ ปัจจุบัน ยังคงเป็นผู้มีส่วนสำคัญในการแสดงความคิดสู่สังคมผ่านมหาวิทยาลัยเที่ยงคืน ซึ่งได้บุกเบิกมาก่อนหน้านี้แล้ว และผ่านรูปแบบบทความทางหนังสือพิมพ์ นิตยสารอยู่เป็นประจำ ในการลงประชามติรับร่างธรรมนูญปี พ.ศ. 2550 นิธิยังเป็นผู้หนึ่งที่ไม่เห็นด้วยกับร่างรัฐธรรมนูญฉบับดังกล่าว

การทำงานในคณะกรรมการปฏิรูปประเทศ

นิธิ ได้เข้ามารับหน้าที่เป็นคณะกรรมการปฏิรูปประเทศ ภายหลังการชุมนุมของกลุ่มคนเสื้อแดง พ.ศ. 2553 ยุติลง ในช่วงเดือนกรกฎาคม พ.ศ. 2553 โดยทำหน้าที่ยกร่างแผนปฏิบัติการที่สามารถนำไปปฏิบัติแก้ไขปัญหาความอยุติธรรมและความเหลื่อมล้ำที่เกิดขึ้น ซึ่งคณะกรรมการดังกล่าวประกอบด้วยคณะกรรมการ จำนวน 19 คน ทำงานคู่ขนานไปกับคณะกรรมการสมัชชาปฏิรูปประเทศ

ผลงาน

หนังสือ

• อิสลามสมัยแรก (2511)
• ประวัติศาสตร์นิพนธ์ตะวันตก (2521?)
• การเมืองไทยสมัยพระนารายณ์ (2523)
• ประวัติศาสตร์รัตนโกสินทร์ในพระราชพงศาวดารอยุธยา (2523)
• วัฒนธรรมกระฎุมพีกับวรรณกรรมต้นรัตนโกสินทร์ (2525)
• หลักฐานประวัติศาสตร์ในประเทศไทย (ส021) / นิธิ เอียวศรีวงศ์ และอาคม พัฒิยะ (2525)
• ปากไก่และใบเรือ : รวมความเรียงว่าด้วยวรรณกรรม และประวัติศาสตร์ต้นรัตนโกสินทร์ (2527)
• ศรีรามเทพนคร : รวมความเรียงว่าด้วยประวัติศาสตร์อยุธยาตอนต้น / อาคม พัฒิยะ และนิธิ เอียวศรีวงศ์ (2527)
• สุนทรภู่ : มหากวีกระฎุมพี (2528)
• การเมืองไทยสมัยพระเจ้ากรุงธนบุรี (2529)
• สุนทรภู่ดูโลกและสังคม / นิธิ เอียวศรีวงศ์ และสมบัติ จันทรวงศ์ (2529)
• เกียวโต ใต้ชะเงื้อมดอยสุเทพ (2532)
• ท่องเที่ยวบุญบั้งไฟในอีสาน : บุญบั้งไฟต้องรับใช้ชาวยโสธรไม่ใช่ชาวยโสธรรับใช้บุญบั้งไฟ (2536)
• ลัทธิพิธีเสด็จพ่อ ร.5 (2536)
• วีรบุรุษในวัฒนธรรมไทย (2536)
• สภาพเศรษฐกิจสังคมไทยยุคใหม่ : จริยธรรมในการศึกษาสำหรับอนาคต (2536)
• สองหน้าสังคมไทย : บทวิพากษ์โครงสร้างอารยธรรมไทย (2539)
• การปฏิรูปพระพุทธศาสนาในประเทศไทย (2543)

รวมบทความ

• เชิงอรรถสังคมไทยในสายตานักวิเคราะห์ (2532)
• กรุงแตก, พระเจ้าตากฯ และประวัติศาสตร์ไทย : ว่าด้วยประวัติศาสตร์และประวัติศาสตร์นิพนธ์ (2538)
• โขน, คาราบาว, น้ำเน่า และหนังไทย : ว่าด้วยเพลง ภาษาและนานามหรสพ (2538)
• ชาติไทย เมืองไทย แบบเรียนและอนุสาวรีย์ : ว่าด้วยวัฒนธรรม, รัฐ และรูปการจิตสำนึก (2538)
• ผ้าขาวม้า ผ้าซิ่น กางเกงใน และฯลฯ : ว่าด้วยประเพณี ความเปลี่ยนแปลง และเรื่องสรรพสาระ (2538)
• สังคมไทยในกระแสการเปลี่ยนแปลง (2539)
• ยุคสมัยไม่เชื่ออย่าลบหลู่ (2541)
• วัฒนธรรมความจน (2541)
• เก็บที่โล่งแก่รากหญ้า : คัดสรรข้อเขียน 1 ทศวรรษว่าด้วยทรัพยากรดิน น้ำ ป่า และอื่นๆ (2543)
• คนจนกับนโยบายการทำให้จนของรัฐ : รวมบทความนิธิ เอียวศรีวงศ์ (2543)
• พุทธศาสนาในความเปลี่ยนแปลงของสังคมไทย (2543)
• ก่อนยุคพระศรีอาริย์ ว่าด้วย ศาสนา ความเชื่อ และศีลธรรม (2545)
• คำมีคม : ว่าด้วยภาษา วัฒนธรรมและอำนาจ (2545)
• ว่าด้วย "การเมือง" ของประวัติศาสตร์และความทรงจำ (2545)
• ว่าด้วย "เพศ" ความคิด ตัวตน และอคติทางเพศ ผู้หญิง เกย์ เพศศึกษา และกามารมณ์ (2545)
• (ต่าง) คิดในคอก (ตน) ว่าด้วยวัฒนธรรมและวิธีคิด (2546)
• นอกรั้วโรงเรียน (2546)
• ไฮเทคาถาปาฏิหาริย์ ว่าด้วยวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีในสังคมไทย (2546)
• บริโภค/โพสต์โมเดิร์น (2547)
• อ่านวัฒนธรรมการเมืองไทย (2547)
• ความยุ่งของการอยู่ (2548)
• ประวัติศาสตร์ ชาติ ปัญญาชน (2548)
• วัฒนธรรมคนอย่างทักษิณ (2549)
• รากหญ้าสร้างบ้าน ชนชั้นกลางสร้างเมือง (2552)
• ความไม่ไทยของคนไทย (2559)

วิทยานิพนธ์

• การปราบฮ่อและการเสียดินแดน พ.ศ. 2431 (Suppression of the Haw uprisings and loss of Thai territories in 1888) (วิทยานิพนธ์ (อ.ม.) จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, 2509)
• Fiction as history : a study of pre-war Indonesian novels and novelists (1920-1942) (Thesis (Ph.D.) University of Michigan, 1976) (2519)

หนังสือแปล

• ประวัติศาสตร์เยอรมัน (2511) / ฮูแบร์ตุส เลอเวนสไตน์ เขียน; นิธิ เอียวศรีวงศ์, แปล
• พุทธศาสนา : สาระและพัฒนาการ (2514) (Buddhism, its essence and development, by Edward Conze)

เครื่องราชอิสริยาภรณ์

• พ.ศ. 2555 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นที่เชิดชูยิ่งช้างเผือก ชั้นสูงสุด มหาปรมาภรณ์ช้างเผือก (ม.ป.ช.)
• พ.ศ. 2539 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันมีเกียรติยศยิ่งมงกุฎไทย ชั้นสูงสุด มหาวชิรมงกุฎ (ม.ว.ม.)
• พ.ศ. 2546 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นที่สรรเสริญยิ่งดิเรกคุณาภรณ์ ชั้นที่ 4 จตุตถดิเรกคุณาภรณ์ (จ.ภ.)
• พ.ศ. 2534 – เหรียญจักรพรรดิมาลา (ร.จ.พ.)

แหล่งข้อมูลอื่น

เว็บไซต์

• รวมบทความนิธิ เอียวศรีวงศ์ เก็บถาวร 2010-06-11 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน (ถึงปี 2551)

หนังสือและบทความ

• ธนภาษ เดชพาวุฒิกุล. (2546). ปรัชญาประวัติศาสตร์ของนิธิ เอียวศรีวงศ์. วารสารประวัติศาสตร์. น. 139-65.
• ธิกานต์ ศรีนารา. (2557, ม.ค.-มิ.ย.). ความคิดว่าด้วยรัฐและกษัตริย์ในสมัยศักดินาของ นิธิ เอียวศรีวงศ์ กับความเปลี่ยนแปลงทางภูมิปัญญาของปัญญาชนฝ่ายค้านไทยในช่วงทศวรรษ 2520. มนุษยศาสตร์สาร. 15(1): 62-105. เก็บถาวร 2019-10-27 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
• วรวรรณ อินทะรังสี. (2562 ส.ค.-2563 ก.ค.). การเคลื่อนไหวทางความคิดของนักวิชาการในนิตยสารข่าวรายสัปดาห์ต่อวิกฤตการณ์การเมืองไทย ระหว่างปี พ.ศ. 2543-2553. วารสารประวัติศาสตร์ มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ 44, น. 92-107.