วิกิพีเดีย

ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 21

ทางหลวงแผ่นดินในจังหวัดสระบุรี ลพบุรี เพชรบูรณ์ และจังหวัดเลย

ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 21 สายสามแยกพุแค–เลย เป็นทางหลวงแผ่นดินสายประธานแนวเหนือ-ใต้ ที่เชื่อมต่อระหว่างจังหวัดในภาคกลางของประเทศไทยสู่จังหวัดเพชรบูรณ์ และจังหวัดเลย สายทางเริ่มต้นที่ทางแยกพุแค อำเภอเฉลิมพระเกียรติ จังหวัดสระบุรี และสิ้นสุดที่อำเภอเมืองเลย จังหวัดเลย มีระยะทางตลอดทั้งสายรวม 412.874 กิโลเมตร[1]

ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 21
ถนนสระบุรี–หล่มสัก, ถนนคชเสนีย์, ถนนสามัคคีชัย, ถนนหล่มสัก–เลย
ข้อมูลของเส้นทาง
ความยาว412.874 กิโลเมตร (256.548 ไมล์)
มีขึ้นเมื่อพ.ศ. 2511 (ปรับปรุง)–ปัจจุบัน
ทางแยกที่สำคัญ
ปลายทางทิศใต้ ถ.พหลโยธิน ใน อ.เฉลิมพระเกียรติ จ.สระบุรี
 
ปลายทางทิศเหนือ ถนนสีคิ้ว-เชียงคาน ใน อ.เมือง จ.เลย
ตำแหน่งที่ตั้ง
ประเทศไทย
ระบบทางหลวง

ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 21 อยู่ในความรับผิดชอบของสำนักงานทางหลวงที่ 6 (เพชรบูรณ์) ระยะทางประมาณ 325 กิโลเมตร[2] และอยู่ในความรับผิดชอบของสำนักงานทางหลวงที่ 11 (ลพบุรี) ระยะทางประมาณ 87 กิโลเมตร[3] มีทางเลี่ยงเมือง 2 จุด ได้แก่ ทางเลี่ยงเมืองเพชรบูรณ์ (ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 234) และทางเลี่ยงเมืองหล่มสัก (ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 21)

รายละเอียดของเส้นทาง แก้

ความยาว
  ไมล์ กิโลเมตร
จังหวัดสระบุรี 7.07 11.38
จังหวัดลพบุรี 47.03 75.68
จังหวัดเพชรบูรณ์ 132.92 213.92
จังหวัดเลย 69.53 111.89
รวม 256.55 412.87

จังหวัดสระบุรีและจังหวัดลพบุรี แก้

 
ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 21 ฝั่งขึ้นเหนือ บริเวณช่องเขาขาด จังหวัดสระบุรี

ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 21 เป็นถนนที่แยกจากถนนพหลโยธินบริเวณสามแยกพุแค ที่หลักกิโลเมตรที่ 123 อำเภอเฉลิมพระเกียรติ จังหวัดสระบุรี เป็นทางคู่ขนาด 4 ช่องจราจร เส้นทางมุ่งหน้าไปทางทิศเหนือ ผ่านท้องที่อำเภอเฉลิมพระเกียรติ ผ่านช่องเขาขาดบริเวณกิโลเมตรที่ 8 เข้าเขตอำเภอพระพุทธบาทเป็นอำเภอสุดท้ายของจังหวัดสระบุรี ระยะทางในจังหวัดสระบุรี 11.38 กิโลเมตร จากนั้นเส้นทางเข้าสู่จังหวัดลพบุรี ผ่านท้องที่อำเภอพัฒนานิคม และผ่านเทศบาลตำบลลำนารายณ์ ในอำเภอชัยบาดาล ชื่อถนนในตั้งแต่ตัวเมืองชัยบาดาลจะมีชื่อว่า ถนนคชเสนีย์ หลังจากนั้นข้ามสะพานห้วยมะกรูดเข้าเขตจังหวัดเพชรบูรณ์ โดยมีระยะทางของเส้นทางในจังหวัดลพบุรี 75.68 กิโลเมตร[3]

จังหวัดเพชรบูรณ์ แก้

 
ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 21 ช่วงเข้าเขตจังหวัดเพชรบูรณ์

เมื่อเข้าสู่จังหวัดเพชรบูรณ์ ถนนจะผ่านอำเภอศรีเทพเป็นอำเภอแรก จากนั้นข้ามสะพานห้วยลำตะค้อเข้าเขตอำเภอวิเชียรบุรี ข้ามสะพานคลองจังหันเข้าเขตอำเภอบึงสามพัน แล้วตัดกับทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 225 ที่แยกราหุล ในอำเภอบึงสามพัน จากนั้นมุ่งหน้าไปยังอำเภอหนองไผ่ แล้วเข้าอำเภอเมืองเพชรบูรณ์ ตัดกับทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 113 ที่บ้านสามแยกวังชมภู ซึ่งเป็นจุดสิ้นสุดของถนนคชเสนีย์ และเป็นจุดเริ่มต้นของ ถนนสามัคคีชัย[4] จากนั้นมุ่งหน้าไปทางทิศเหนือ มีแยกทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 234 หรือถนนเลี่ยงเมืองเพชรบูรณ์ ซึ่งแยกออกไปทางทิศตะวันตก ก่อนที่เส้นทางจะมุ่งเข้าสู่ตัวเมืองเพชรบูรณ์ ตัดกับถนนหลายสายในตัวเมืองเพชรบูรณ์ แล้วออกจากตัวเมืองบรรจบกับทางเลี่ยงเมือง เข้าเขตอำเภอหล่มสัก เมื่อถึงสามแยกบริเวณกิโลเมตรที่ 258 ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 21 จะแยกออกไปทางซ้ายซึ่งเป็นทางเลี่ยงเมือง ซึ่งถ้าขับตรงไปจะเป็นทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 2466 เพื่อเข้าตัวเมืองหล่มสัก เมื่อเข้าสู่ถนนเลี่ยงเมืองหล่มสัก จะตัดกับทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 12 จากนั้นกลับมาบรรจบกับทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 2466 มุ่งหน้าไปทางทิศเหนือ ผ่านอำเภอหล่มเก่าเป็นอำเภอสุดท้ายในจังหวัดเพชรบูรณ์ มีระยะทางรวมในจังหวัด 213.92 กิโลเมตร[2]

จังหวัดเลย แก้

 
ช่วงถนนหล่มสัก-เลย ตัดกับทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 2013 (ถนนบ้านแยง-โคกงาม) ที่สามแยกโคกงาม ในอำเภอด่านซ้าย จังหวัดเลย ทางซ้ายไป อำเภอนครไทย จังหวัดพิษณุโลก

ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 21 เมื่อเข้าเขตจังหวัดเลย จะเป็นเส้นทางภูเขาส่วนใหญ่เป็นทางเดี่ยว 2 ช่องจราจร และเป็นทางคู่ 4 ช่องจราจรเฉพาะในทางแยกเท่านั้น โดยจะผ่านอำเภอด่านซ้ายเป็นอำเภอแรก โดยเมื่อถึงสามแยกโคกงาม จะมีทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 2013 ไปทางซ้าย และมีทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 21 ไปทางขวา เพื่อเข้าสู่อำเภอภูเรือ และไปสิ้นสุดที่ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 201 บริเวณทางแยกหน้าแขวงการทางเลยที่ 1 ในอำเภอเมืองเลย จังหวัดเลย มีระยะทางรวมในจังหวัดเลย 111.89 กิโลเมตร[2]

ประวัติ แก้

ช่วงตั้งแต่จากทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 2129 (ทางเข้าลำนารายณ์) ในอำเภอชัยบาดาล จังหวัดลพบุรี ขึ้นไปถึงอำเภอเมืองเพชรบูรณ์ มีชื่อเรียกว่า ถนนคชเสนีย์ ซึ่งสมัยก่อนมีชื่อเรียกว่า ทางหลวงแผ่นดินสายชัยบาดาล-เพชรบูรณ์-หล่มสัก[5] ได้รับการตั้งชื่อเป็น ถนนคชเสนี เมื่อวันที่ 10 ธันวาคม พ.ศ. 2493[5] เพื่อเป็นเกียรติแก่นายปฐม คชเสนี อดีตอธิบดีกรมทางหลวง แต่ต่อมามีการสะกดชื่อถนนผิดเพี้ยนเป็น ถนนคชเสนีย์ ส่วนถนนช่วงเพชรบูรณ์–หล่มสักมีชื่อเรียกอีกว่า ถนนสามัคคีชัย

ในอดีต สภาพถนนจากเมืองเพชรบูรณ์ลงไปทางทิศใต้ผ่านเมืองวิเชียรบุรีไปยังจังหวัดลพบุรีและจังหวัดสระบุรีนั้น ค่อนข้างเป็นถนนทุรกันดาร หากจะเดินทางจากวิเชียรบุรีไปยังเพชรบูรณ์ จะต้องเดินทางไปที่ลพบุรีแล้วขึ้นรถไฟไปยังตะพานหิน จากนั้นจึงเดินทางโดยรถยนต์ข้ามเขามายังเมืองเพชรบูรณ์ได้ และในเวลาต่อมาได้มีการปรับปรุงทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 21 ให้สามารถสัญจรไปมาได้อย่างสะดวก ซึ่งแล้วเสร็จเมื่อปี พ.ศ. 2511[6] ส่วนช่องจราจรของถนนเส้นนี้เดิมมีเพียง 2 ช่องจราจรเท่านั้น โดยเริ่มมีโครงการขยายช่องจราจรตั้งแต่ปี พ.ศ. 2542 เป็นต้นมา จนถึงปัจจุบันเป็นถนนขนาด 2-8 ช่องจราจร

แต่เดิมกรมทางหลวงได้กำหนดหมายเลขทางหลวงสำหรับถนนมิตรภาพไว้เป็นหมายเลข 21 ซึ่งต่อมาได้เปลี่ยนเป็นทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 2 ในภายหลัง และหมายเลข 21 ได้นำมาใช้กำหนดในทางหลวงช่วงสามแยกพุแคจนถึงหล่มสัก[7] ต่อมาในปัจจุบันกรมทางหลวงได้ยกเลิกรหัสหมายเลขของทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 203 หรือถนนหล่มสัก−เลย แล้วยุบรวมเข้าเป็นส่วนหนึ่งของทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 21

รายชื่อทางแยก แก้

รายชื่อทางแยกบน   ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 21 ทิศทาง: สามแยกพุแค – เลย
จังหวัด อำเภอ กม.ที่ ชื่อจุดตัด ซ้าย ขวา
  สามแยกพุแค – หล่มสัก
สระบุรี เฉลิมพระเกียรติ 0+000 แยกพุแค   ถนนพหลโยธินไป อ.พระพุทธบาท, ลพบุรี   ถนนพหลโยธิน ไปสระบุรี, กรุงเทพฯ
4+900   ทล.3385 ไป บ.หน้าพระลาน   ทล.3385 ไป บ.หนองจาน
ลพบุรี พัฒนานิคม 13+170 แยกช่องสาริกา   ทล.3334 ไป อ.พระพุทธบาท   ทล.3334 ไป บ.เขาสูง
21+074 แยกซอย 12   ทล.3017 ไป อ.เมืองลพบุรี   ทล.3017 ไป เขื่อนป่าสักชลสิทธิ์
25+053 แยกมะนาวหวาน   ทล.3333 ไป บ.โคกตูม   ทล.3333 ไป บ.มะนาวหวาน, เขื่อนป่าสักชลสิทธิ์
ชัยบาดาล 51+465 แยกม่วงค่อม   ถนนสุรนารายณ์ ไป อ.โคกสำโรง,ลพบุรี   ถนนสุรนารายณ์ ไป อ.ท่าหลวง, นครราชสีมา
73+300 แยกชัยบาดาล ไม่มี   ทล.2129 เข้าลำนารายณ์
74+849 แยกนิคมลำนารายณ์ (บ้านใหม่สามัคคี)   ทล.2321 ไป อ.สระโบสถ์ ไม่มี
82+957 แยกศิลาทิพย์   ทล.2340 ไป อ.สระโบสถ์ ไม่มี
เพชรบูรณ์ ศรีเทพ 91+763 แยกมอดินแดง ไม่มี   ทล.2244 ไป บ.นาตะกรุด, บ.ศรีเทพน้อย, อุทยานประวัติศาสตร์ศรีเทพ
102+110 แยกศรีเทพ   ทล.2219 ไป อ.โคกเจริญ   ทล.2219 ไป อุทยานประวัติศาสตร์ศรีเทพ
วิเชียรบุรี 125+403 แยกวิเชียรบุรี ไม่มี   ทล.2012 เข้าเมืองวิเชียรบุรี
บึงสามพัน 140+870 แยกซับสมอทอด   ทล.3004 ไป บ.วังพิกุล, อ.ไพศาลี, นครสวรรค์ ถนนกรมโยธาธิการ พช.2044 ไป บึงสามพัน
146.428 แยกราหุล   ทล.225 ไป นครสวรรค์   ทล.225 ไป ชัยภูมิ
หนองไผ่ 165+530 แยกหนองไผ่ ซอยเข้าที่ว่าการอำเภอหนองไผ่ เชื่อมต่อ   ทล.2401 ไป บ.ซับพุทรา, อ.ชนแดน ซอยตลาดแสงอาทิตย์ใต้ เข้าเขตชุมชนเทศบาลตำบลหนองไผ่
176+845 แยกนาเฉลียง   ทล.2398 ไป บ.ซับพุทรา, อ.ชนแดน ถนนนาเฉลียงพัฒนา 1 ไป บ.หัวโตก
เมืองเพชรบูรณ์ 188+066 แยกเนินสง่า ไม่มี   ทล.2320 ไป บ.น้ำร้อน
198+650 ไม่มี   ทล.2007 ไป บ.นายม
201+450 แยกวังชมภู (1) (กำนันจุล 1)   ทล.2465 เชื่อมต่อ   ทล.113 ไป พิจิตร ไม่มี
201+896 แยกวังชมภู (2) (กำนันจุล 2)   ทล.2465 เชื่อมต่อ   ทล.113 ไป อ.ตะพานหิน, พิจิตร ไม่มี
215+125 แยกบ้านโตก   ทล.234 (ทางเลี่ยงเมืองเพชรบูรณ์) ไป อ.หล่มสัก, อ.เขาค้อ, พิษณุโลก ไม่มี
218+640 แยกหน้าค่ายฯ พล.ม.1 ทางเข้าค่ายพ่อขุนผาเมือง ถนนศรีเพชรบูรณ์ ไปโรงเรียนเซนต์โยเซฟศรีเพชรบูรณ์
220+170 ทางเข้าค่ายพ่อขุนผาเมือง ถนนหน้าค่าย
221+655 แยกเพชรรัตน์ พช.6046 ถนนเพชรบุระ ไป สวนสาธารณะหนองนารี, อ่างเก็บน้ำห้วยป่าแดง พช.6046 ถนนเพชรบุระ ไป สถานีขนส่งจังหวัดเพชรบูรณ์, น้ำตกตาดหมอก
222+650 แยกไร่ยาสูบ ถนนบุรกรรมโกวิท ไปอ่างเก็บน้ำห้วยป่าแดง ถนนเพชรเจริญ เข้าเมืองเพชรบูรณ์
223+400 แยกบูรพา ไม่มี ถนนนิกรบำรุง เข้าเมืองเพชรบูรณ์
225+810 แยกพระองค์ใหญ่ ทางเข้าสำนักงานขนส่งจังหวัดเพชรบูรณ์ ทางเข้าพุทธอุทยานเพชรบุระ
231+525 แยกสำนักหมัน   ทล.234 (ทางเลี่ยงเมืองเพชรบูรณ์) ไป อ.หนองไผ่, สระบุรี, กรุงเทพฯ ไม่มี
236+212 แยกนางั่ว   ทล.2196 ไป อ.เขาค้อ ไม่มี
240+050 แยกกลาโหม ถนนกลาโหม ไป บ.โพธิ์งาม ไม่มี
หล่มสัก 246+528 แยกหัวนา   ทล.2278 ไป น้ำตกธารทิพย์ ไม่มี
249+474 แยกบุ่งน้ำเต้า   ทล.2302 ไป อ.เขาค้อ   ทล.2215 ไปท่าอากาศยานเพชรบูรณ์, บ.กลาง
257+485 แยกดงขวาง   ทล.2474 ไป บ.ห้วยลาน ไม่มี
258+637 แยกโคกหนองม่วง   ทล.21 (ทางเลี่ยงเมืองหล่มสัก) ไป พิษณุโลก, เลย ไม่มี
ตรงไป:   ทล.2466 เข้าเมืองหล่มสัก
  ทางเลี่ยงเมืองหล่มสัก
เพชรบูรณ์ หล่มสัก 262+976 แยกอาเซียน     ถนนมิตรภาพ ไป พิษณุโลก     ถนนมิตรภาพ เข้าเมืองหล่มสัก, ไป ขอนแก่น
265+971 แยกน้ำก้อฝาย   ทล.2008 ไป บ.น้ำก้อ   ทล.2008 เข้าเมืองหล่มสัก
273+775 แยกสักหลง   ทล.21 ไป อ.หล่มเก่า, เลย   ทล.2466 เข้าเมืองหล่มสัก
  หล่มสัก – เลย
เพชรบูรณ์ หล่มเก่า 277+390 ไม่มี พช.2034 ทางหลวงชนบท พช.2034 ไป บ.วังมล
279+729 แยกหล่มเก่า   ทล.2005 เข้า อ.หล่มเก่า ไม่มี
281+370 แยกบ้านกุด ถนนพิทักษ์บำรุง เข้า อ.หล่มเก่า ไม่มี
289+915 แยกแก่งเสี้ยว พช.2013 ทางหลวงชนบท พช.2013 ไป บ.วังบาล, ภูทับเบิก ทางหลวงท้องถิ่น ไป วัดพระธาตุภูผาชัย, บ.ภูผักไซ่
292+565 แยกกกกะทอน ไม่มี   ทล.2216 ไป อ.น้ำหนาว
เลย ด่านซ้าย 321+987 แยกโป่งชี   ทล.2014 ไป อ.ด่านซ้าย ไม่มี
345+903 แยกโคกงาม   ทล.2013 ไป อ.ด่านซ้าย   ทล.21 ไป อ.ภูเรือ, เลย
ภูเรือ 359+953 แยกแก่งไฮ   ทล.2294 ไป บ.ห้วยติ้ว ไม่มี
375+949 แยกสานตม   ทล.2399 ไป อ.ท่าลี่ ไม่มี
เมืองเลย 412+874 แยกแขวงการทาง ไม่มี   ทล.201 ไปขอนแก่น, อุดรธานี
ตรงไป:   ทล.201 ไป อ.เชียงคาน
      สะพาน              กำลังก่อสร้างหรือโครงการในอนาคต

ทางหลวงที่เกี่ยวข้อง แก้

ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 2465 แก้

ทางเข้าวังชมภู
ที่ตั้งอ.เมืองเพชรบูรณ์ จ.เพชรบูรณ์
ความยาว0.878 กิโลเมตร (0.546 ไมล์)

ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 2465 สายทางเข้าวังชมภู เป็นถนนขนาด 4 ช่องจราจร เริ่มจากทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 21 บริเวณแยกกำนันจุล 2 ตัดกับทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 113 บริเวณวงเวียนแยกวังชมภู บรรจบกับทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 21 อีกครั้ง บริเวณแยกกำนันจุล 1 เดิมเป็นส่วนหนึ่งของทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 21 ต่อมาเมื่อมีการสร้างทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 21 เลี่ยงเมืองวังชมภูไปทางทิศตะวันออก ทำให้กรมทางหลวงจึงได้กำหนดให้ทางเข้าเมืองวังชมภูเป็นทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 2465

ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 234 แก้

ทางเลี่ยงเมืองเพชรบูรณ์
ที่ตั้งอ.เมืองเพชรบูรณ์ เพชรบูรณ์
ความยาว18.367 กิโลเมตร (11.413 ไมล์)

ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 234 หรือ ทางเลี่ยงเมืองเพชรบูรณ์ เป็นเส้นทางที่ใช้เลี่ยงการจราจรที่หนาแน่นในตัวเมืองเพชรบูรณ์ เป็นทางเลี่ยงเมืองของทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 21 ด้านตะวันตก เดิมทางเลี่ยงเมืองเพชรบูรณ์ใช้หมายเลขเดียวกันกับทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 21 ต่อมากรมทางหลวงได้ปรับเปลี่ยนรหัสหมายเลขใหม่เป็น ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 234 มีระยะทางตลอดทั้งสาย 18.367 กิโลเมตร มีจุดเริ่มต้นทางทิศใต้บนทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 21 บริเวณกิโลเมตรที่ 215 ในตำบลบ้านโตก อำเภอเมืองเพชรบูรณ์ แยกไปทางทิศตะวันตกเฉียงเหนือ แล้วเลี้ยวไปทางทิศเหนือขนานกับทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 21 แล้วสิ้นสุดบนทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 21 บริเวณกิโลเมตรที่ 231 ในตำบลนางั่ว อำเภอเมืองเพชรบูรณ์

ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 2466 แก้

ทางเข้าเมืองหล่มสัก
ที่ตั้งอ.หล่มสัก จ.เพชรบูรณ์
ความยาว13.594 กิโลเมตร (8.447 ไมล์)

ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 2466 สายโคกหนองม่วง–สักหลง หรือ ทางเข้าเมืองหล่มสัก เดิมเป็นทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 21 และ 203 ต่อมากรมทางหลวงได้ปรับเปลี่ยนรหัสหมายเลขใหม่ โดยกำหนดทางเข้าเมืองหล่มสักเป็น ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 2466 ส่วนทางเลี่ยงเมืองหล่มสักตลอดทั้งสาย กรมทางหลวงได้กำหนดเป็นส่วนหนึ่งของทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 21

อ้างอิง แก้

  1. ↑ "ระบบสารสนเทศโครงข่ายทางหลวง". คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2016-06-16. สืบค้นเมื่อ 2014-12-06.
  2. ↑ 2.0 2.1 2.2 http://bmm.doh.go.th/website/index.php/statistics-for-maintenance/map-distance-control/44-highways-agency-6 เก็บถาวร 2018-07-12 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน แผนที่ระยะทางควบคุม สำนักงานทางหลวงที่ 6 เพชรบูรณ์
  3. ↑ 3.0 3.1 http://bmm.doh.go.th/website/index.php/statistics-for-maintenance/map-distance-control/49-highways-agency-11 เก็บถาวร 2018-07-12 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน แผนที่ระยะทางควบคุม สำนักงานทางหลวงที่ 11 ลพบุรี
  4. ↑ "(๘๑) สามัคคีชัย ถนนที่คนเพชรบูรณ์ (ไม่)ลืม". กระทรวงวัฒนธรรม. สืบค้นเมื่อ 2024-01-02.
  5. ↑ 5.0 5.1 ประกาศสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง ตั้งชื่อทางหลวงแผ่นดินและสะพานขนาดใหญ่ - ราชกิจจานุเบกษา เล่มที่ 67 ตอน 67 ง, 12 ธันวาคม พ.ศ. 2493
  6. ↑ เพชรบูรณ์ .. ทำไมต้องรถไฟทางขวาง ??
  7. ↑ เรื่องราวในอดีตของถนนมิตรภาพ : กรุงเทพฯ - หนองคาย ใน 8 ชั่วโมง

แหล่งข้อมูลอื่น แก้

เข้าถึงจาก "https://th.wikipedia.org/w/index.php?title=ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข_21&oldid=11450274"