ทางพิเศษเฉลิมมหานคร

ทางพิเศษเฉลิมมหานคร หรือ ระบบทางด่วนขั้นที่ 1 เป็นทางพิเศษสายแรกของประเทศไทย ก่อสร้างและเปิดให้บริการเมื่อวันที่ 29 ตุลาคม พ.ศ. 2524[1][2] โดยการทางพิเศษแห่งประเทศไทย เป็นทางพิเศษที่เชื่อมการคมนาคมขนส่งระหว่างภาคต่าง ๆ ของประเทศเข้าด้วยกัน โดยไม่ต้องเดินทางผ่านการจราจรหนาแน่นในใจกลางกรุงเทพมหานคร ช่วยลดปริมาณการจราจรที่คับคั่งบนถนนระดับดิน รวมทั้งช่วยให้การขนส่งสินค้าระหว่างท่าเรือคลองเตยกับภาคต่าง ๆ ให้เป็นไปด้วยความสะดวกและรวดเร็ว มีระยะทางทั้งสิ้น 27.1 กิโลเมตร[2]

Thailand road sign Expressway.svg
ทางพิเศษเฉลิมมหานคร
ระบบทางด่วนขั้นที่ 1
ทางพิเศษเฉลิมมหานคร (สีแดง)
ข้อมูลของเส้นทาง
ความยาว:27.1 กิโลเมตร (16.8 ไมล์)
มีขึ้นเมื่อ:พ.ศ. 2524 – ปัจจุบัน
สายดินแดง–ท่าเรือ
ความยาว:8.9 กิโลเมตร (5.5 ไมล์)
ปลายทางทิศเหนือ:ทางยกระดับอุตราภิมุข Thai Highway-31.svg ทางยกระดับอุตราภิมุข / ถนนวิภาวดีรังสิต ใน เขตดินแดง
ทางแยก
ที่สำคัญ:
ทางพิเศษศรีรัช ทางพิเศษศรีรัช ใน เขตราชเทวี
ปลายทางทิศใต้:ทางพิเศษเฉลิมมหานคร ทางแยกต่างระดับท่าเรือ ใน เขตคลองเตย
สายท่าเรือ–บางนา
ความยาว:7.9 กิโลเมตร (4.9 ไมล์)
ปลายทางทิศตะวันตก:ทางพิเศษศรีรัช ทางแยกต่างระดับท่าเรือ ใน เขตคลองเตย
ทางแยก
ที่สำคัญ:
ทางพิเศษฉลองรัช ทางพิเศษฉลองรัช ใน เขตคลองเตย
ปลายทางทิศตะวันออก:Thai Highway-34.svg ถนนเทพรัตน ใน เขตบางนา
สายท่าเรือ–ดาวคะนอง
ความยาว:10.3 กิโลเมตร (6.4 ไมล์)
ปลายทางทิศตะวันออก:ทางพิเศษเฉลิมมหานคร ทางแยกต่างระดับท่าเรือ ใน เขตคลองเตย
ทางแยก
ที่สำคัญ:
ทางพิเศษศรีรัช ทางพิเศษศรีรัช ใน เขตบางคอแหลม
ปลายทางทิศตะวันตก:Thai Highway-35.svg ถนนพระรามที่ 2 ใน เขตจอมทอง
ตำแหน่งที่ตั้ง
เมืองหลัก:กรุงเทพมหานคร
ระบบทางหลวง

รายละเอียดของเส้นทางแก้ไข

ทางพิเศษเฉลิมมหานครมีจำนวน 3 เส้นทาง มีจุดเริ่มต้นทางฝั่งทิศเหนือ ทิศตะวันออก และทิศตะวันตก เชื่อมต่อกันที่ทางแยกต่างระดับท่าเรือ ระยะทางรวม 27.1 กิโลเมตร ประกอบด้วย สายดินแดง–ท่าเรือ สายบางนา–ท่าเรือ และสายดาวคะนอง–ท่าเรือ[3]

สายดินแดง–ท่าเรือแก้ไข

 
จุดเริ่มต้นของทางพิเศษเฉลิมมหานคร สายดินแดง - ท่าเรือ บริเวณปลายถนนวิภาวดีรังสิต ผ่านทางแยกต่างระดับมักกะสัน

ทางพิเศษสายดินแดง–ท่าเรือ เปิดให้บริการ 29 ตุลาคม พ.ศ. 2524 ระยะทาง 8.9 กิโลเมตร แนวสายทางเริ่มจากปลายถนนวิภาวดีรังสิต มุ่งไปทางทิศใต้ ผ่านทางแยกต่างระดับมักกะสัน ผ่านถนนสุขุมวิท ช่วงนี้เป็นทางยกระดับขนาด 6 ช่องจราจร และเป็นทางระดับดินตั้งแต่ถนนสุขุมวิทถึงถนนพระรามที่ 4 และเป็นทางยกระดับอีกครั้งในช่วงถนนพระรามที่ 4 ถึงทางแยกต่างระดับท่าเรือ เชื่อมต่อกับทางพิเศษสายดาวคะนอง–ท่าเรือ ทางพิเศษสายนี้ประกอบด้วยด่านเก็บค่าผ่านทางจำนวน 6 ด่านคือ ด่านดินแดง, ด่านเพชรบุรี, ด่านสุขุมวิท, ด่านพระรามสี่ 1, ด่านเลียบแม่น้ำ และด่านท่าเรือ 1

สายท่าเรือ–บางนาแก้ไข

ทางพิเศษสายท่าเรือ–บางนา เปิดให้บริการ 17 มกราคม พ.ศ. 2526 ระยะทาง 7.9 กิโลเมตร แนวสายทางเริ่มจากปลายทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 34 บริเวณทางแยกบางนา แล้วมุ่งไปทางทิศตะวันตก ผ่านจุดตัดทางพิเศษฉลองรัชที่ทางแยกต่างระดับสุขุมวิท ช่วงนี้เป็นทางระดับดินขนาด 6 ช่องจราจร และเป็นทางยกระดับตั้งแต่ทางแยกต่างระดับสุขุมวิท 50 ถึงทางแยกต่างระดับท่าเรือ ทางพิเศษสายนี้ประกอบด้วยด่านเก็บค่าผ่านทางจำนวน 4 ด่านคือ ด่านท่าเรือ 2, ด่านอาจณรงค์, ด่านสุขุมวิท 62 และด่านบางนา

สายท่าเรือ–ดาวคะนองแก้ไข

ทางพิเศษสายท่าเรือ–ดาวคะนอง เปิดให้บริการ 5 ธันวาคม พ.ศ. 2530 ระยะทาง 10.3 กิโลเมตร แนวสายทางเริ่มจากทางแยกต่างระดับท่าเรือ มีถนนรัชดาภิเษก กับ ถนนพระรามที่ 3 คู่ขนานไปตามทางด่วน ผ่านทางแยกต่างระดับบางโคล่ ข้ามแม่น้ำเจ้าพระยาที่สะพานพระราม 9 ช่วงนี้เป็นทางยกระดับขนาด 6 ช่องจราจร และลดช่องจราจรเหลือ 4 ช่อง ตั้งแต่สะพานพระราม 9 และสิ้นสุดที่ถนนพระรามที่ 2 ทางพิเศษสายนี้ประกอบด้วยด่านเก็บค่าผ่านทางจำนวน 5 ด่านคือ ด่านสาธุประดิษฐ์ 1, ด่านสาธุประดิษฐ์ 2, ด่านพระราม 3, ด่านสุขสวัสดิ์ และด่านดาวคะนอง

รายชื่อทางแยกและทางต่างระดับแก้ไข

รายชื่อทางแยกบน   ทางพิเศษเฉลิมมหานคร
จังหวัด กม.ที่ ชื่อจุดตัด ซ้าย ขวา
  ดินแดง–บางนา
กรุงเทพมหานคร 0+000 แยกดินแดง เชื่อมต่อจาก:   ถนนวิภาวดีรังสิต ไป สุทธิสาร, ดอนเมือง และ   ทางยกระดับอุตราภิมุข ไปดอนเมือง, รังสิต
ถนนดินแดง ไป แยกประชาสงเคราะห์ ถนนดินแดง ไป แยกสามเหลี่ยมดินแดง
2+200 ต่างระดับมักกะสัน   ทางพิเศษศรีรัช ไป อโศก, พระราม 9, ท่าอากาศยานสุวรรณภูมิ   ทางพิเศษศรีรัช ไป อนุสาวรีย์ชัยสมรภูมิ, แจ้งวัฒนะ, ดาวคะนอง
3+700 แยกทางด่วนเพชรบุรี ถนนเพชรบุรีตัดใหม่ ไป แยกอโศก-เพชร ถนนเพชรบุรีตัดใหม่ ไป แยกประตูน้ำ
4+450 แยกทางด่วนเพลินจิต   ถนนสุขุมวิท ไป นานา, เอกมัย ถนนเพลินจิต ไป แยกเพลินจิต
6+650 แยกทางด่วนพระราม 4 ถนนพระรามที่ 4 ไป คลองเตย ถนนพระรามที่ 4 ไป สามย่าน, หัวลำโพง
7+400 ต่างระดับท่าเรือ ไม่มี   ทางพิเศษเฉลิมมหานคร ไป บางโคล่, ดาวคะนอง
ตรงไป:   ทางพิเศษเฉลิมมหานคร ไป ท่าเรือ, บางนา
10+750 แยกทางด่วนท่าเรือ ถนนเกษมราษฎร์ ไป ท่าเรือคลองเตย ถนนเกษมราษฎร์ ไป แยกศุลกากร
14+250 ต่างระดับอาจณรงค์ ไม่มี   ทางพิเศษสาย S1 ไป บรรจบทางพิเศษบูรพาวิถี, ท่าอากาศยานสุวรรณภูมิ, ชลบุรี
ไม่มี   ทางพิเศษฉลองรัช ไป คลองตัน, พระราม 9, รามอินทรา
17+950 แยกบางนา   ถนนสุขุมวิท ไป สำโรง, สมุทรปราการ   ถนนสุขุมวิท ไป อุดมสุข, พระโขนง
ตรงไป:   ถนนเทพรัตน ไป ท่าอากาศยานสุวรรณภูมิ, ชลบุรี
  ท่าเรือ–ดาวคะนอง
กรุงเทพมหานคร 0+000 ต่างระดับท่าเรือ   ทางพิเศษเฉลิมมหานคร ไป พระรามที่ 4, ดินแดง   ทางพิเศษเฉลิมมหานคร ไป ท่าเรือ, บางนา
23+150 แยกทางด่วนสาธุประดิษฐ์ ถนนสาธุประดิษฐ์ ไป ถนนจันทน์ ถนนสาธุประดิษฐ์ ไป ถนนพระรามที่ 3
24+000 ต่างระดับบางโคล่ เชื่อมต่อจาก:   ทางพิเศษสายพระราม 3-ดาวคะนอง-วงแหวนรอบนอกตะวันตก จาก สมุทรสาคร
  ทางพิเศษศรีรัช ไป พระราม 9, แจ้งวัฒนะ ไม่มี
25+425 สะพานพระราม 9 ข้ามแม่น้ำเจ้าพระยา
27+000 ต่างระดับสุขสวัสดิ์   ถนนสุขสวัสดิ์ ไป ดาวคะนอง   ถนนสุขสวัสดิ์ ไป พระประแดง
31+000 ต่างระดับดาวคะนอง   ถนนพระรามที่ 2 ไป สมุทรสาคร   ถนนพระรามที่ 2 ไป แยกบางปะแก้ว, ดาวคะนอง
      สะพาน              กำลังก่อสร้างหรือโครงการในอนาคต

การก่อสร้างแก้ไข

เมื่อเปิดใช้ทางพิเศษเฉลิมมหานครแล้ว ได้มีการปรับจุดขึ้น-ลง และด่านเก็บเงินเพิ่มเติมในภายหลังดังนี้

  • 27 พฤศจิกายน พ.ศ. 2531 เพิ่มทางขึ้น-ลงถนนพระราม 4 ให้สามารถขึ้นจากจุดนี้ไปลงที่ดินแดงได้ โดยมีด่านเก็บเงินที่เพิ่มขึ้นมาคือ ด่านพระรามสี่ 2
  • 8 กรกฎาคม 2536 รายงานประจำปี 2536 - 2537 การทางพิเศษแห่งประเทศไทย หน้า 90 - 98 ซึ่งมีนายสุขวิช รังสิตพล เป็นผู้ว่าการการทางพิเศษแห่งประเทศไทย มีความรายละเอียดว่า คณะกรรมการการทางพิเศษแห่งประเทศไทย ได้มีมติเมื่อวันที่ 8 กรกฎาคม 2536 ให้เร่งดำเนินการปรับปรุงทางขึ้น - ลง ทางด่วนขั้นที่ 1 และคณะรัฐมนตรีรัฐบาลนายกรัฐมนตรีชวน 1 ได้มีมติเห็นชอบให้การทางพิเศษแห่งประเทศไทย ดำเนินการปรับปรุงแก้ไขทางขึ้น - ลง เพิ่มเติมสำหรับทางด่วนขั้นที่ 1 บริเวณถนนเพชรบุรี ถนนสุขุมวิท และบริเวณแยกต่างระดับคลองเตย [4]
  • 2 กันยายน พ.ศ. 2536 ได้เพิ่มทางต่างระดับมักกะสัน เพื่อเชื่อมต่อกับทางพิเศษศรีรัช
  • 15 สิงหาคม พ.ศ. 2538 ยกเลิกด่านพระราม 3 เนื่องจากมีการก่อสร้างทางพิเศษศรีรัช ช่วงพญาไท-บางโคล่ ภายหลังเมื่อทางพิเศษศรีรัชช่วงนี้เปิดให้บริการแล้ว ด่านพระราม 3 ได้เปิดบริการตามปกติ แต่ปรับเส้นทางขึ้น จากเดิมขึ้นแล้วไปบางนา-ดินแดงได้ เปลี่ยนเป็นขึ้นแล้วไปแจ้งวัฒนะ ด่านพระราม 3 จึงขึ้นกับทางพิเศษศรีรัชตั้งแต่นั้นเป็นต้นมา
  • 6 ตุลาคม พ.ศ. 2539 เพิ่มด่านอาจณรงค์ 1 สำหรับรับรถที่มาจากทางพิเศษฉลองรัช ที่จะเข้าทางพิเศษเฉลิมมหานคร เพื่อไปบางนา-ดาวคะนอง-ดินแดง
  • 29 มิถุนายน พ.ศ. 2542 เพิ่มทางเชื่อมต่อระหว่างทางยกระดับอุตราภิมุข กับทางพิเศษศรีรัช บริเวณดินแดง - มักกะสัน โดยมีด่านเก็บเงินที่เพิ่มขึ้นมาคือ ด่านดินแดง 1
  • 15 มิถุนายน พ.ศ. 2548 เพิ่มทางเชื่อมระหว่างทางด่วนขั้นที่ 3 สายใต้ กับทางด่วนเฉลิมมหานคร โดยมีด่านเก็บเงินที่เพิ่มขึ้นมาคือ ด่านบางจาก
  • 8 ตุลาคม พ.ศ. 2557 เพิ่มทางขึ้น รับรถที่มาจากถนนทางรถไฟสายปากน้ำ และทางลงซอยสุขุมวิท 50 โดยมีด่านเก็บเงินที่เพิ่มขึ้นมาคือ ด่านอาจณรงค์ 3

อ้างอิงแก้ไข

  1. "โครงข่ายทางพิเศษที่เปิดให้ใช้บริการ". การทางพิเศษแห่งประเทศไทย. 8 มกราคม 2557. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2011-10-07. สืบค้นเมื่อ 8 มีนาคม 2558. {{cite web}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน: |accessdate= และ |date= (help)
  2. 2.0 2.1 "ทางพิเศษเฉลิมมหานคร". การทางพิเศษแห่งประเทศไทย. 21 ตุลาคม 2557. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2015-07-08. สืบค้นเมื่อ 8 มีนาคม 2558. {{cite web}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน: |accessdate= และ |date= (help)
  3. "ทางพิเศษเฉลิมมหานคร". การทางพิเศษแห่งประเทศไทย. สืบค้นเมื่อ 2023-03-31.
  4. https://www.exat.co.th/

แหล่งข้อมูลอื่นแก้ไข