จรูญ รัตนกุล เสรีเริงฤทธิ์

พลเอก จรูญ รัตนกุล เสรีเริงฤทธิ์ (27 ตุลาคม พ.ศ. 2438 - 19 กรกฎาคม พ.ศ. 2526) เป็นอดีตอธิบดีกรมรถไฟ ผู้ว่าการรถไฟแห่งประเทศไทย[3][4] และเป็นอดีตพระสสุระในสมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์

จรูญ รัตนกุล เสรีเริงฤทธิ์
อธิบดีกรมรถไฟ
ดำรงตำแหน่ง
พ.ศ. 2479 – พ.ศ. 2486
ข้อมูลส่วนบุคคล
เกิด27 ตุลาคม พ.ศ. 2438
เสียชีวิต19 กรกฎาคม พ.ศ. 2526 (87 ปี)
เชื้อชาติไทย
คู่สมรสคุณหญิงเอิบ รัตนกุล เสรีเริงฤทธิ์[1]
ประไพ รัตนกุล เสรีเริงฤทธิ์
บุตรภูวลาภ รัตนกุล เสรีเริงฤทธิ์
อร่าม รัตนกุล เสรีเริงฤทธิ์
บุพการี
  • ร้อยเอกจิตร รัตนกุล (บิดา)
  • ชื่น รัตนกุล (มารดา)
อาชีพทหารบก
ข้าราชการพลเรือนรัฐพาณิชย์
พนักงานรัฐวิสาหกิจ
ยศที่ได้รับการแต่งตั้ง
รับใช้ ไทย
สังกัดกองทัพบกไทย
ยศ พลเอก[2]

ประวัติ แก้ไข

พลเอก จรูญ รัตนกุล เสรีเริงฤทธิ์ เข้ารับราชการเป็นทหารบกเหล่าทหารสื่อสาร จนได้รับบรรดาศักดิ์เป็น หลวงเสรีเริงฤทธิ์ เป็นหนึ่งในทหารบกคณะราษฎรที่ทำการปฏิวัติเปลี่ยนแปลงการปกครองเมื่อปี พ.ศ. 2475 จากนั้นโอนย้ายจากกระทรวงกลาโหม ไปสังกัดกรมรถไฟในตำแหน่งอธิบดีกรมรถไฟ กระทรวงเศรษฐการ เมื่อ พ.ศ. 2479 - พ.ศ. 2487 เป็นแม่ทัพกองทัพพายัพในระหว่างสงครามโลกครั้งที่ 2 เป็นรัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงกลาโหม รัฐมนตรีว่าการกระทรวงคมนาคม รัฐมนตรีว่าการกระทรวงเศรษฐการ และกระทรวงพาณิชย์ ในสมัยรัฐบาลจอมพล ป. พิบูลสงคราม ย้ายกลับมาดำรงตำแหน่งอธิบดีกรมรถไฟ กระทรวงคมนาคมอีกครั้ง พ.ศ. 2492 - พ.ศ. 2494 และดำรงตำแหน่งผู้ว่าการรถไฟแห่งประเทศไทย กระทรวงคมนาคม เมื่อ พ.ศ. 2494 - พ.ศ. 2502

หลังการเปลี่ยนแปลงการปกครองได้ลาออกจากบรรดาศักดิ์พร้อมคณะรัฐมนตรีชุดที่ 9 โดยใช้ราชทินนามเป็นนามสกุลและนามสกุลเดิมเป็นชื่อรองได้ว่า จรูญ รัตนกุล เสรีเริงฤทธิ์ เมื่อ พ.ศ. 2484[5]

ครอบครัว แก้ไข

พลเอกจรูญ รัตนกุล เสรีเริงฤทธิ์ มีนามเดิมว่า จรูญ รัตนกุล เป็นบุตรของนายร้อยเอก จิตร กับ ชื่น รัตนกุล บรรพบุรุษของท่านเป็นชาวจีนแซ่อึ้งที่อพยพมาจากแต้จิ๋ว ชื่อ หวงกุ้ย ซึ่งอพยพเข้ามาทางจังหวัดราชบุรี ในสมัยกรุงธนบุรี หวงกุ้ยได้รับราชการดูแลการค้าทางเรือ ล่วงมาจนถึงในรัชสมัยของพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย รัชกาลที่ 2 บุตรชายคนที่สองของหวงกุ้ยคือ หวงจวิน (กุน) ได้รับราชการเป็นที่สมุหนายกในตำแหน่ง เจ้าพระยารัตนาธิเบศร์ (กุน) ต้นสกุลรัตนกุล[6] ซึ่งเป็นบิดาของเจ้าจอมมารดาอิ่มในพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช รัชกาลที่ 1[7][6]

พลเอกจรูญ สมรสครั้งแรกกับคุณหญิงเอิบ รัตนกุล เสรีเริงฤทธิ์ (สกุลเดิม โกมลวรรธนะ) หลังภรรยาคนแรกถึงแก่อนิจกรรมจึงได้สมรสครั้งที่สองกับประไพ รัตนกุล เสรีเริงฤทธิ์ (สกุลเดิม เศรษฐวัฒน์) บุตรชายได้แก่ พลตำรวจตรี อุดม รัตนกุล เสรีเริงฤทธิ์ (ต่อมาเปลี่ยนชื่อเป็นภูวลาภ) และพันเอก อร่าม รัตนกุล เสรีเริงฤทธิ์ ได้เสกสมรสกับสมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา เมื่อ พ.ศ. 2487[8] มีธิดาคือท่านผู้หญิงทัศนาวลัย ศรสงคราม

ยศทหาร แก้ไข

  • พ.ศ. 2485: พลโท[9]
  • พ.ศ. 2495: พลเอก[10]

เครื่องราชอิสริยาภรณ์ แก้ไข

 
พลตรีหลวงเสรีเริงฤทธิ์ (จรูญ รัตนกุล) ภาพถ่ายในเครื่องแบบข้าราชการพลเรือนรัฐพาณิชย์ กรมรถไฟ (อธิบดีกรมรถไฟ)

พลเอก จรูญ รัตนกุล เสรีเริงฤทธิ์ ได้รับพระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์[11] ดังนี้

อ้างอิง แก้ไข

  1. ราชกิจจานุเบกษา, แจ้งความสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์ เก็บถาวร 2012-05-28 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน, เล่ม 58, ตอน 0 ง, 18 กันยายน พ.ศ. 2484, หน้า 2942
  2. "พระราชทานยศ" (PDF). คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2018-08-10. สืบค้นเมื่อ 2018-08-10.
  3. อดีตอธิบดีกรมรถไฟ
  4. ผู้ว่าการรถไฟแห่งประเทศไทย
  5. ราชกิจจานุเบกษา ประกาศสำนักนายกรัฐมนตรีเรื่องพระราชทานพระบรมราชานุญาตให้ข้าราชการกราบถวายบังคมลาออกจากบรรดาศักดิ์ เก็บถาวร 2014-09-01 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
  6. 6.0 6.1 คนจีนในแผ่นดินสยาม
  7. ส.พลายน้อย. พระบรมราชินีและเจ้าจอมมารดาแห่งราชสำนักสยาม. พิมพ์ครั้งที่ 5. กรุงเทพฯ : ฐานบุ๊คส์, 2554. หน้า 242
  8. ราชกิจจานุเบกษา, ประกาศสำนักพระราชวัง เรื่องลาออกจากถานันดรสักดิ์, เล่ม 61, ตอน 42, 18 กรกดาคม พ.ศ. 2487, หน้า 1411-2
  9. เรื่อง พระราชทานยสทหาน
  10. "เรื่อง พระราชทานยศทหาร" (PDF). คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2018-08-10. สืบค้นเมื่อ 2018-08-10.
  11. "ข่าวในพระราชสำนัก" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. เล่ม 100 ตอน 202 ง ฉบับพิเศษ: หน้า 33. 28 ธันวาคม พ.ศ. 2526. สืบค้นเมื่อ 20 มีนาคม พ.ศ. 2564. {{cite journal}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน: |accessdate= และ |date= (help)
  12. "แจ้งความสำนักคณะรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. เล่ม 73 ตอน 8 ง: หน้า 346. 24 มกราคม พ.ศ. 2499. สืบค้นเมื่อ 20 มีนาคม พ.ศ. 2564. {{cite journal}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน: |accessdate= และ |date= (help)
  13. "แจ้งความสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. เล่ม 67 (ตอน 67 ง): หน้า 6348. 12 ธันวาคม พ.ศ. 2493. สืบค้นเมื่อ 20 มีนาคม พ.ศ. 2564. {{cite journal}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน: |accessdate= และ |date= (help)
  14. "แจ้งความสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า ฝ่ายหน้าและฝ่ายใน ประจำปี ๒๔๙๖" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. เล่ม 70 (ตอน 29 ง): หน้า 2053. 12 พฤษภาคม พ.ศ. 2496. สืบค้นเมื่อ 20 มีนาคม พ.ศ. 2564. {{cite journal}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน: |accessdate= และ |date= (help)
  15. "แจ้งความสำนักคณะรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานเหรียญรัตนาภรณ์" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. เล่ม 71 (ตอน 49 ง): หน้า 1724. 3 สิงหาคม 2497. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2021-04-11. สืบค้นเมื่อ 31 มีนาคม 2564. {{cite journal}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน: |accessdate= (help)
  16. พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์ (หน้า 3098)

แหล่งข้อมูลอื่น แก้ไข

ก่อนหน้า จรูญ รัตนกุล เสรีเริงฤทธิ์ ถัดไป
พระอุดมโยธาธิยุต    
อธิบดีกรมรถไฟ
(1 กุมภาพันธ์ 2479 – 30 กรกฎาคม 2485)
  ชลอ ศรีธนากร
ปุ่น ศกุนตนาค    
อธิบดีกรมรถไฟ
(11 พฤศจิกายน 2492 – 30 มิถุนายน 2494)
  จรูญ รัตนกุล เสรีเริงฤทธิ์
(ผู้ว่าการรถไฟแห่งประเทศไทย)
จรูญ รัตนกุล เสรีเริงฤทธิ์
(อธิบดีกรมรถไฟ)
   
ผู้ว่าการรถไฟแห่งประเทศไทย
(1 กรกฎาคม 2494 – 10 กันยายน 2502)
  ไสว ไสวแสนยากร
หลวงสินธุสงครามชัย
(สินธุ์ กมลนาวิน)
   
รัฐมนตรีว่าการกระทรวงคมนาคม
(7 มีนาคม 2485 – 5 พฤษภาคม 2485)
  ควง อภัยวงศ์
ควง อภัยวงศ์    
รัฐมนตรีว่าการกระทรวงคมนาคม
(8 กันยายน 2485 – 1 สิงหาคม 2487)
  ควง อภัยวงศ์
หลวงสินธุสงครามชัย
(สินธุ์ กมลนาวิน)
   
รัฐมนตรีว่าการกระทรวงเศรษฐกิจ
(7 มีนาคม 2485 – 5 พฤษภาคม 2485)
  จรูญ รัตนกุล เสรีเริงฤทธิ์
(รัฐมนตรีว่าการกระทรวงพาณิชย์)
จรูญ รัตนกุล เสรีเริงฤทธิ์
(รัฐมนตรีว่าการกระทรวงเศรษฐกิจ)
   
รัฐมนตรีว่าการกระทรวงพาณิชย์
(5 พฤษภาคม 2485 – 8 กันยายน 2485)
  ควง อภัยวงศ์