คลองเจดีย์บูชา
คลองเจดีย์บูชา เป็นคลองที่ถูกขุดขึ้นตั้งแต่ สมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 4 เมื่อครั้งโปรดเกล้าฯ ให้สมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาประยุรวงศ์ (ดิศ บุนนาค) เป็นแม่กองปฏิสังขรณ์พระปฐมเจดีย์ ได้โปรดฯ ให้ขุดคลองจากแม่น้ำเมืองนครชัยศรี เข้าไปจนถึงบริเวณพระปฐมเจดีย์เพื่อความสะดวกในการคมนาคมและการไปนมัสการพระปฐมเจดีย์ โดยเริ่มขุด ในปี พ.ศ. 2401 ปากคลองอยู่ท้ายบ้านท่านา ปลายคลองจดพระปฐมเจดีย์นั้น พระราชทานนามว่า คลองเจดีย์บูชา เมื่อวันศุกร์ เดือน 5 ขึ้น 12 ค่ำ ปีมะเมีย นพศก ตรงกับพ.ศ. 2401[1]เหตุที่พระราชทานชื่อนี้ เพราะได้ทรงบริจาคพระราชทรัพย์ 600 ชั่ง จ้างชาวจีนให้ขุดคลองขึ้น
ต่อมาสมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาประยุรวงศ์ถึงแก่พิราลัย ขณะที่การยังค้างอยู่ จึงโปรดให้เจ้าพระยาทิพากรวงศ์มหาโกษาธิบดี (ขำ บุนนาค) ดำเนินการต่อจนแล้วเสร็จในปี พ.ศ. 2405 [2]
ลำคลองเจดีย์บูชา กว้างราว ๆ 15-20 เมตร ยาว 12 กิโลเมตร ปลายคลองด้านตะวันตกไหลจากตัวเมืองไปออกคลองวังตะกู และคลองทัพหลวง ซึ่งใช้เป็นเส้นทางต่อไปยังแม่น้ำแม่กลองที่จังหวัดราชบุรี และกาญจนบุรีได้ [3] ส่วนด้านตะวันออก ลำคลองไหลผ่านตามความยาวของพื้นที่เทศบาลนครนครปฐม โดยผ่านเข้ามาทางด้านทิศตะวันออกเฉียงเหนือ ผ่านหน้าวัดพระงาม ตลาดนครปฐม ลอดกำแพงองค์พระปฐมเจดีย์ หักออกนอกเขตเทศบาล ต่อกับห้วยจระเข้ และตัดตรงไปจดแม่น้ำท่าจีนที่บ้านตลาดต้นสน ตำบลท่านา อำเภอนครชัยศรี จังหวัดนครปฐม[4] คลองเจดีย์บูชาได้ถูกใช้เป็นเส้นทางคมนาคมที่สำคัญมากตลอดรัชสมัยรัชกาลที่ 4 ถึงกับให้สร้างพระราชวังปฐมนครขึ้นเพื่อประทับแรม[5] นอกจากนี้ในสมัยรัชกาลที่ 5 ก็ได้เสด็จประพาสพระปฐมเจดีย์ผ่านทางคลองนี้อีกด้วย ในปัจจุบันคลองเจดีย์บูชาไม่ได้ถูกใช้งานเป็นเส้นทางสัญจรแล้ว
อ้างอิง
แก้- ↑ ประวัติคลองเจดีย์บูชา[ลิงก์เสีย]
- ↑ คลองเจดีย์บูชา"เจ้าพระยาทิพากรวงศ์มหาโกษาธิบดี (ขำ บุนนาค)" เก็บถาวร 2007-11-12 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน ชมรมสายสกุลบุนนาค
- ↑ "คลองเจดีย์บูชา นครปฐม คลองประวัติศาสตร์คู่บ้านคู่เมือง". คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2011-02-23. สืบค้นเมื่อ 2011-02-04.
- ↑ “คลองเจดีย์บูชา : ข้อมูลบางส่วนที่หายไป” การเสวนาโดย อาจารย์ ดร.เอี่ยม ทองดี วันที่ 23 เมษายน พ.ศ. 2546 เก็บถาวร 2016-03-06 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน ศูนย์ข้อมูลภาคตะวันตก หอสมุดพระราชวังสนามจันทร์ สำนักหอสมุดกลาง มหาวิทยาลัยศิลปากร
- ↑ "พระราชวังนครปฐม" เก็บถาวร 2020-09-24 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน สถานีตำรวจภูธรนครปฐม