คลองอุดมชลจร เป็นคลองขุดที่แยกจากคลองนครเนื่องเขตไปออกคลองประเวศบุรีรมย์ อยู่ในท้องที่ตำบลศาลาแดง อำเภอบางน้ำเปรี้ยว และตำบลคลองอุดมชลจร อำเภอเมืองฉะเชิงเทรา จังหวัดฉะเชิงเทรา

แต่เดิมคลองนี้เรียกว่า คลองเดโช เนื่องจากพระยาสีหราชเดโช (โต บุนนาค) ขอพระราชทานพระบรมราชานุญาตขุดคลองอุดมชลจรในเดือนมิถุนายน พ.ศ. 2431–2433[1] โดยอ้างความจำเป็นว่าราษฎรในกรุงเทพและแขวงนครเขื่อนขันธ์จนถึงฉะเชิงเทราต้องการที่นา พระยาสีหราชเดโช (โต บุนนาค) เห็นว่าหลวงแพ่งพาณิชย์มาจับจองที่นาได้หลังขุดคลองหลวงแพ่ง ตนเองจึงเข้ามาขุดคลองบ้าง[2] โดยได้ขุดแยกจากคลองนครเนื่องเขตรฝั่งใต้ในอำเภอบางน้ำเปรี้ยว ไปออกคลองประเวศบุรีรมย์ฝั่งเหนือในอำเภอเมืองฉะเชิงเทรา มีความยาว 380 เส้น (15.2 กิโลเมตร)[3] กว้าง 4 วา ลึก 4 ศอก ยืนสูงขึ้นไปฝั่งละ 33 เส้น เป็นที่นา 20,625 ไร่ แต่เมื่อขุดเสร็จเนื้อที่ไม่พอกับราษฎรที่ได้แจ้งลงทะเบียนไว้ จึงขอขุดคลองเพิ่มสองคลองโดยแยกจากคลองหลักทะลุถึงคลองหลวงแพ่ง แล้วเสร็จเมื่อ พ.ศ. 2433

หลังจากการขุดคลองแล้วเสร็จ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ พระราชทานยกเงินค่านาให้แก่ราษฎรที่ทำการหักร้างถางพงและจับจองที่ดินทั้งสองฝั่งคลองเป็นเวลา 3 ปี คลองทั้งสามคลองที่ขุดใช้แรงงานชาวจีนจำนวน 215 คน[4]

อ้างอิง แก้

  1. "แหล่งท่องเที่ยวในตำบลคลองอุดมชลจร". กศน.ตำบลคลองอุดมชลจร. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 11 มีนาคม 2023.
  2. "ตำบลคลองอุดมชลจร". กศน. ตำบลคลองอุดมชลจร. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 21 สิงหาคม 2022. สืบค้นเมื่อ 21 สิงหาคม 2022.
  3. "คลองขุดในประเทศไทย". สารานุกรมไทยสำหรับเยาวชนฯ.
  4. พิมพ์อุมา โตสินธพ. "คลองเชื่อมกับพัฒนาการของชุมชนในลุ่มแม่น้ำบางปะกง ระหว่าง พ.ศ. 2420-2500" (PDF). มหาวิทยาลัยศิลปากร. p. 88.