คณะรัฐมนตรีไทย

คณะรัฐมนตรีไทยเป็นคณะบุคคลที่ทำหน้าที่บริหารราชการแผ่นดินในราชอาณาจักรไทย คณะรัฐมนตรีเป็นกลุ่มบุคคลหลักที่ขับเคลื่อนส่วนราชการต่าง ๆ ของรัฐบาลไทย สมาชิกของคณะรัฐมนตรีนั้นจะได้รับการเสนอชื่อโดยนายกรัฐมนตรีและได้รับการแต่งตั้งอย่างเป็นทางการโดยพระมหากษัตริย์ไทยซึ่งประกอบไปด้วย รองนายกรัฐมนตรี และรัฐมนตรีประจำกระทรวงต่าง ๆ โดยมีนายกรัฐมนตรีเป็นหัวหน้าคณะ

คณะรัฐมนตรีไทยนั้นมีขึ้นครั้งแรกหลังจากการเปลี่ยนแปลงการปกครองเป็นระบอบประชาธิปไตยตามพระราชบัญญัติธรรมนูญการปกครองแผ่นดินสยามชั่วคราว พุทธศักราช 2475 ซึ่งในขณะนั้นเรียกว่าคณะกรรมการราษฎร และหลังจากมีการประกาศใช้รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช พ.ศ. 2475 จึงเปลี่ยนมาเรียกว่าคณะรัฐมนตรี และได้ใช้ชื่อนี้มาจนถึงปัจจุบัน

จำนวนรัฐมนตรีในคณะนั้นเป็นไปตามรัฐธรรมนูญที่บังคับใช้อยู่ขณะนั้น ซึ่งรัฐธรรมนูญฉบับปัจจุบัน คือ รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2560 กำหนดให้คณะรัฐมนตรีมีรัฐมนตรีได้ไม่เกิน 35 คน

ปัจจุบัน (พ.ศ. 2562) คณะรัฐมนตรีนั้นมาจากเลือกตั้งโดย สส. และ สว. ซึ่งพลเอกประยุทธ์ จันทร์โอชา นายกรัฐมนตรีคนปัจจุบัน ได้รับการเสนอชื่อจากพรรคพลังประชารัฐ และได้รับคะแนนเสียงมากที่สุดจึงได้เป็นนายกรัฐมนตรีนั่นเอง (นายกรัฐมนตรีสามารถเลือกได้จาก สส.หรือการเสนอชื่อ)

คุณสมบัติและการปฏิบัติหน้าที่

รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2560 ได้กำหนดคุณสมบัติและการปฏิบัติหน้าที่ของคณะรัฐมนตรีไว้ดังนี้

คุณสมบัติ

ในมาตรา 160 ได้กำหนดคุณสมบัติของคณะรัฐมนตรีไว้ดังนี้

• มีสัญชาติไทยโดยการเกิด
• มีอายุไม่ต่ำกว่าสามสิบห้าปี
• สำเร็จการศึกษาไม่ต่ำกว่าปริญญาตรีหรือเทียบเท่า
• มีความซื่อสัตย์สุจริตเป็นที่ประจักษ์
• ไม่มีพฤติกรรมอันเป็นการฝ่าฝืนหรือไม่ปฏิบัติตามมาตรฐานทางจริยธรรมอย่างร้ายแรง
• ไม่มีลักษณะต้องห้ามตามมาตรา 98
• ไม่เป็นผู้ต้องคำพิพากษาให้จำคุก แม้คดีนั้นจะยังไม่ถึงที่สุด หรือมีการรอการลงโทษ เว้นแต่ในความผิดอันได้กระทำโดยประมาท ความผิดลหุโทษ หรือความผิดฐานหมิ่นประมาท​
• ไม่เป็นผู้เคยพ้นจากตำแหน่งเพราะเหตุกระทำการอันเป็นการต้องห้ามตามมาตรา 186 หรือมาตรา 187 มาแล้วยังไม่ถึงสองปีนับถึงวันแต่งตั้ง

การปฏิบัติหน้าที่

พระมหากษัตริย์ทรงแต่งตั้งนายกรัฐมนตรีคนหนึ่งตามมติของรัฐสภา และรัฐมนตรีอื่นอีกไม่เกิน 35 คนตามที่นายกรัฐมนตรีถวายคำแนะนำ ก่อนเข้ารับหน้าที่ รัฐมนตรีต้องถวายสัตย์ปฏิญาณต่อพระมหากษัตริย์ด้วยถ้อยคำดังต่อไปนี้

ข้าพระพุทธเจ้า (ชื่อผู้ปฏิญาณ) ขอถวายสัตย์ปฏิญาณว่า ข้าพระพุทธเจ้าจะจงรักภักดีต่อพระมหากษัตริย์และจะปฏิบัติหน้าที่ด้วยความซื่อสัตย์สุจริต เพื่อประโยชน์ของประเทศและประชาชน ทั้งจะรักษาไว้และปฏิบัติตามซึ่งรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทยทุกประการ

ตามรัฐธรรมนูญฉบับปัจจุบัน มาตรา 161

คณะรัฐมนตรีมีหน้าที่บริหารราชการแผ่นดินตามรัฐธรรมนูญฉบับปัจจุบัน มาตรา 162 และมีสิทธิเข้าร่วมประชุมชี้แจงแสดงความคิดเห็นในที่กำหนดได้ตามรัฐธรรมนูญฉบับปัจจุบัน มาตรา 163

คณะรัฐมนตรีปัจจุบัน

ลำดับ	ตรา	ตำแหน่ง	รูป	รายนาม	ควบตำแหน่ง/ด้านที่รับผิดชอบ
1		นายกรัฐมนตรี		ประยุทธ์ จันทร์โอชา	รัฐมนตรีว่าการกระทรวงกลาโหม
2		รองนายกรัฐมนตรี		ประวิตร วงษ์สุวรรณ	(ด้านความมั่นคง)
3				วิษณุ เครืองาม	(ด้านกฎหมาย)
4				จุรินทร์ ลักษณวิศิษฏ์	รัฐมนตรีว่าการกระทรวงพานิชย์
5				อนุทิน ชาญวีรกูล	รัฐมนตรีว่าการกระทรวงสาธารณสุข
6				ดอน ปรมัตถ์วินัย	รัฐมนตรีว่าการกระทรวงการต่างประเทศ
7				สุพัฒนพงษ์ พันธ์มีเชาว์	รัฐมนตรีว่าการกระทรวงพลังงาน
8		รัฐมนตรีประจำสำนักนายกรัฐมนตรี		อนุชา นาคาศัย	-
-		รัฐมนตรีว่าการกระทรวงกลาโหม		ประยุทธ์ จันทร์โอชา	-
9		รัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงกลาโหม		ชัยชาญ ช้างมงคล	-
10		รัฐมนตรีว่าการกระทรวงการคลัง		อาคม เติมพิทยาไพสิฐ	-
11		รัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงการคลัง		สันติ พร้อมพัฒน์	-
-		รัฐมนตรีว่าการกระทรวงการต่างประเทศ		ดอน ปรมัตถ์วินัย	-
12		รัฐมนตรีว่าการกระทรวงการท่องเที่ยวและกีฬา		พิพัฒน์ รัชกิจประการ​	-
13		รัฐมนตรีว่าการกระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์		จุติ ไกรฤกษ์​	-
14		รัฐมนตรีว่าการกระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม		เอนก เหล่าธรรมทัศน์	-
15		รัฐมนตรีว่าการกระทรวงเกษตรและสหกรณ์		เฉลิมชัย ศรีอ่อน	-
16		รัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงเกษตรและสหกรณ์		มนัญญา ไทยเศรษฐ์​	-
17				ประภัตร โพธสุธน​	-
18		รัฐมนตรีว่าการกระทรวงคมนาคม		ศักดิ์สยาม ชิดชอบ	-
19		รัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงคมนาคม		อธิรัฐ รัตนเศรษฐ	-
20				วีรศักดิ์ หวังศุภกิจโกศล	-
21		รัฐมนตรีว่าการกระทรวงกระทรวงดิจิทัลเพื่อเศรษฐกิจและสังคม		ชัยวุฒิ ธนาคมานุสรณ์	-
22		รัฐมนตรีว่าการกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม		วราวุธ ศิลปอาชา​	-
-		รัฐมนตรีว่าการกระทรวงพลังงาน		สุพัฒนพงษ์ พันธ์มีเชาว์	-
-		รัฐมนตรีว่าการกระทรวงพาณิชย์		จุรินทร์ ลักษณวิศิษฏ์​	-
23		รัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงพาณิชย์		สินิตย์ เลิศไกร	-
24		รัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทย		อนุพงษ์ เผ่าจินดา	-
25		รัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงมหาดไทย		นิพนธ์ บุญญามณี	-
26				ทรงศักดิ์ ทองศรี​	-
27		รัฐมนตรีว่าการกระทรวงยุติธรรม		สมศักดิ์ เทพสุทิน​	-
28		รัฐมนตรีว่าการกระทรวงแรงงาน		สุชาติ ชมกลิ่น	-
29		รัฐมนตรีว่าการกระทรวงวัฒนธรรม		อิทธิพล คุณปลื้ม	-
30		รัฐมนตรีว่าการกระทรวงศึกษาธิการ		ตรีนุช เทียนทอง	-
31		รัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงศึกษาธิการ		กัลยา โสภณพนิช	-
32				กนกวรรณ วิลาวัลย์​	-
-		รัฐมนตรีว่าการกระทรวงสาธารณสุข		อนุทิน ชาญวีรกูล	-
33		รัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงสาธารณสุข		สาธิต ปิตุเตชะ	-
34		รัฐมนตรีว่าการกระทรวงอุตสาหกรรม		สุริยะ จึงรุ่งเรืองกิจ​	-

รายชื่อคณะรัฐมนตรี

ชุดที่	นายกรัฐมนตรี	เริ่ม		สิ้นสุด	วันแถลงนโยบาย
		นายกรัฐมนตรี	คณะรัฐมนตรี
1	พระยามโนปกรณ์นิติธาดา	28 มิถุนายน 2475		10 ธันวาคม 2475	ไม่มี
2		10 ธันวาคม 2475		1 เมษายน 2476	20 ธันวาคม 2475
3		1 เมษายน 2476		20 มิถุนายน 2476	ไม่มี
4	พระยาพหลพลพยุหเสนา	20 มิถุนายน 2476	24 มิถุนายน 2476	16 ธันวาคม 2476	26 มิถุนายน 2476
5		16 ธันวาคม 2476		22 กันยายน 2477	25 ธันวาคม 2476
6		22 กันยายน 2477		9 สิงหาคม 2480	24 กันยายน 2477
7		9 สิงหาคม 2480	10 สิงหาคม 2480	21 ธันวาคม 2480	11 สิงหาคม 2480
8		21 ธันวาคม 2480		16 ธันวาคม 2481	23 ธันวาคม 2480
9	แปลก พิบูลสงคราม	16 ธันวาคม 2481	20 ธันวาคม 2481	7 มีนาคม 2485	26 ธันวาคม 2481
10		7 มีนาคม 2485	10 มีนาคม 2485	1 สิงหาคม 2487	16 มีนาคม 2485
11	ควง อภัยวงศ์	1 สิงหาคม 2487	2 สิงหาคม 2487	31 สิงหาคม 2488	3 สิงหาคม 2487
12	ทวี บุณยเกตุ	31 สิงหาคม 2488	1 กันยายน 2488	17 กันยายน 2488	1 กันยายน 2488
13	หม่อมราชวงศ์เสนีย์ ปราโมช	17 กันยายน 2488	19 กันยายน 2488	31 มกราคม 2489	19 กันยายน 2488
14	ควง อภัยวงศ์	31 มกราคม 2489	2 กุมภาพันธ์ 2489	24 มีนาคม 2489	7 กุมภาพันธ์ 2489
15	ปรีดี พนมยงค์	24 มีนาคม 2489	24 มีนาคม 2489	11 มิถุนายน 2489	25 มีนาคม 2489
16		8 มิถุนายน 2489 11 มิถุนายน 2489	11 มิถุนายน 2489	23 สิงหาคม 2489	13 มิถุนายน 2489
17	ถวัลย์ ธำรงนาวาสวัสดิ์	23 สิงหาคม 2489	24 สิงหาคม 2489	30 พฤษภาคม 2490	26 สิงหาคม 2489
18		30 พฤษภาคม 2490	31 พฤษภาคม 2490	8 พฤศจิกายน 2490	5 มิถุนายน 2490
19	ควง อภัยวงศ์	10 พฤศจิกายน 2490	11 พฤศจิกายน 2490	21 กุมภาพันธ์ 2491	27 พฤศจิกายน 2490
20		21 กุมภาพันธ์ 2491	25 กุมภาพันธ์ 2491	8 เมษายน 2491	1 มีนาคม 2491
21	แปลก พิบูลสงคราม	8 เมษายน 2491	15 เมษายน 2491	25 มิถุนายน 2492	21 เมษายน 2491
22		25 มิถุนายน 2492	28 มิถุนายน 2492	29 พฤศจิกายน 2494	6 กรกฎาคม 2492
23		29 พฤศจิกายน 2494		6 ธันวาคม 2494	ไม่มี
24		6 ธันวาคม 2494	8 ธันวาคม 2494	24 มีนาคม 2495	11 ธันวาคม 2494
25		24 มีนาคม 2495	28 มีนาคม 2495	21 มีนาคม 2500	3 เมษายน 2495
26		21 มีนาคม 2500	31 มีนาคม 2500	16 กันยายน 2500	1 เมษายน 2500
27	พจน์ สารสิน	21 กันยายน 2500	23 กันยายน 2500	1 มกราคม 2501	24 กันยายน 2500
28	ถนอม กิตติขจร	1 มกราคม 2501		20 ตุลาคม 2501	9 มกราคม 2501
29	สฤษดิ์ ธนะรัชต์	9 กุมภาพันธ์ 2502		8 ธันวาคม 2506	12 กุมภาพันธ์ 2502
30	ถนอม กิตติขจร	9 ธันวาคม 2506	11 ธันวาคม 2506	7 มีนาคม 2512	19 ธันวาคม 2506
31		7 มีนาคม 2512	11 มีนาคม 2512	17 พฤศจิกายน 2514	25 มีนาคม 2512
32	ถนอม กิตติขจร	18 ธันวาคม 2515	19 ธันวาคม 2515	14 ตุลาคม 2516	22 ธันวาคม 2515
33	สัญญา ธรรมศักดิ์	14 ตุลาคม 2516	16 ตุลาคม 2516	22 พฤษภาคม 2517	25 ตุลาคม 2516
34		27 พฤษภาคม 2517	30 พฤษภาคม 2517	15 กุมภาพันธ์ 2518	7 มิถุนายน 2517
35	หม่อมราชวงศ์เสนีย์ ปราโมช	15 กุมภาพันธ์ 2518	21 กุมภาพันธ์ 2518	14 มีนาคม 2518	6 มีนาคม 2518
36	หม่อมราชวงศ์คึกฤทธิ์ ปราโมช	14 มีนาคม 2518	17 มีนาคม 2518	20 เมษายน 2519	19 มีนาคม 2518
37	หม่อมราชวงศ์เสนีย์ ปราโมช	20 เมษายน 2519	21 เมษายน 2519	25 กันยายน 2519	30 เมษายน 2519
38		25 กันยายน 2519	5 ตุลาคม 2519	6 ตุลาคม 2519	ไม่มี
39	ธานินทร์ กรัยวิเชียร	8 ตุลาคม 2519	22 ตุลาคม 2519	20 ตุลาคม 2520	29 ตุลาคม 2519
40	เกรียงศักดิ์ ชมะนันทน์	11 พฤศจิกายน 2520	12 พฤศจิกายน 2520	12 พฤษภาคม 2522	1 ธันวาคม 2520
41		12 พฤษภาคม 2522	24 พฤษภาคม 2522	3 มีนาคม 2523	7 มิถุนายน 2522
42	เปรม ติณสูลานนท์	3 มีนาคม 2523	21 มีนาคม 2523	30 เมษายน 2526	28 มีนาคม 2523
43		30 เมษายน 2526	7 พฤษภาคม 2526	5 สิงหาคม 2529	20 พฤษภาคม 2526
44		5 สิงหาคม 2529	7 สิงหาคม 2529	4 สิงหาคม 2531	27 สิงหาคม 2529
45	ชาติชาย ชุณหะวัณ	4 สิงหาคม 2531	9 สิงหาคม 2531	9 ธันวาคม 2533	25 สิงหาคม 2531
46		9 ธันวาคม 2533	14 ธันวาคม 2533	23 กุมภาพันธ์ 2534	9 มกราคม 2534
47	อานันท์ ปันยารชุน	2 มีนาคม 2534	9 มีนาคม 2534	7 เมษายน 2535	4 เมษายน 2534
48	สุจินดา คราประยูร	7 เมษายน 2535	14 เมษายน 2535	10 มิถุนายน 2535	6 พฤษภาคม 2535
49	อานันท์ ปันยารชุน	10 มิถุนายน 2535	14 มิถุนายน 2535	23 กันยายน 2535	22 มิถุนายน 2535
50	ชวน หลีกภัย	23 กันยายน 2535	29 กันยายน 2535	13 กรกฎาคม 2538	21 ตุลาคม 2535
51	บรรหาร ศิลปอาชา	13 กรกฎาคม 2538	18 กรกฎาคม 2538	25 พฤศจิกายน 2539	26 กรกฎาคม 2538
52	ชวลิต ยงใจยุทธ	25 พฤศจิกายน 2539	29 พฤศจิกายน 2539	9 พฤศจิกายน 2540	11 ธันวาคม 2539
53	ชวน หลีกภัย	9 พฤศจิกายน 2540	14 พฤศจิกายน 2540	17 กุมภาพันธ์ 2544	20 พฤศจิกายน 2540
54	ทักษิณ ชินวัตร	9 กุมภาพันธ์ 2544	14 กุมภาพันธ์ 2544	11 มีนาคม 2548	26 กุมภาพันธ์ 2544
55		9 มีนาคม 2548	11 มีนาคม 2548	19 กันยายน 2549	23 มีนาคม 2548
56	สุรยุทธ์ จุลานนท์	1 ตุลาคม 2549	8 ตุลาคม 2549	29 มกราคม 2551	3 พฤศจิกายน 2549
57	สมัคร สุนทรเวช	29 มกราคม 2551	6 กุมภาพันธ์ 2551	18 กันยายน 2551	18 กุมภาพันธ์ 2551
58	สมชาย วงศ์สวัสดิ์	18 กันยายน 2551	24 กันยายน 2551	17 ธันวาคม 2551	7 ตุลาคม 2551
59	อภิสิทธิ์ เวชชาชีวะ	17 ธันวาคม 2551	20 ธันวาคม 2551	5 สิงหาคม 2554	30 ธันวาคม 2551
60	ยิ่งลักษณ์ ชินวัตร	5 สิงหาคม 2554	9 สิงหาคม 2554	22 พฤษภาคม 2557	23 สิงหาคม 2554
61	ประยุทธ์ จันทร์โอชา	24 สิงหาคม 2557	30 สิงหาคม 2557	16 กรกฎาคม 2562	12 กันยายน 2557
62		9 มิถุนายน 2562	10 กรกฎาคม 2562	20 มีนาคม 2566	25 กรกฎาคม 2562

ดูเพิ่ม

• รายนามรัฐมนตรีสตรีในคณะรัฐมนตรีไทย

แหล่งข้อมูลอื่น

• มาตรฐานทางจริยธรรมของตุลาการศาลรัฐธรรมนูญ และผู้ดำรงตำแหน่งในองค์กรอิสระ รวมทั้งผู้ว่าการตรวจเงินแผ่นดินและหัวหน้าหน่วยงานธุรการของศาลรัฐธรรมนูญและองค์กรอิสระ พ.ศ. ๒๕๖๑ (ให้ใช้บังคับแก่สมาชิกสภาผู้แทนราษฎร สมาชิกวุฒิสภา และคณะรัฐมนตรี ตามรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช ๒๕๖๐ มาตรา ๒๑๙ วรรคสองด้วย)