จักรวรรดิกาสนาวิยะห์

กาสนาวิยะห์ (เปอร์เซีย: غزنویان, อังกฤษ: Ghaznavids) เป็นราชวงศ์อิสลาม และเปอร์เชียของชนเตอร์กิกมามลุค ผู้รุ่งเรืองระหว่าง ค.ศ. 975 จนถึง ค.ศ. 1187 และปกครองส่วนใหญ่ของเปอร์เชีย, ทรานสอ็อกซาเนียและทางตอนเหนือของอนุทวีปอินเดีย จักรวรรดิกาสนาวิยะห์มีศูนย์กลางอยู่ที่กาสนีที่ตั้งอยู่ในอัฟกานิสถานปัจจุบัน การที่มีอิทธิพลทั้งทางการเมืองและวัฒนธรรมจากอาณาจักรก่อนหน้านั้น - จักรวรรดิซามานิยะห์ - กาสนาวิยะห์เตอร์กิกจึงกลายมาเป็นเปอร์เชีย

กาสนาวิยะห์ غزنویان Ghaznavian
ค.ศ. 963–ค.ศ. 1187
ธงชาติ
จักรวรรดิกาสนาวิยะห์ในสมัยที่รุ่งเรืองที่สุด
สถานะ	จักรวรรดิ
เมืองหลวง	กาสนี (จนถึง ค.ศ. 1151) ลาฮอร์ (ตั้งแต่ ค.ศ. 1151)
ศาสนา	ซุนนีย์
การปกครอง	จักรวรรดิ
ชาห์
• ค.ศ. 963-977	Alptigin
• ค.ศ. 1160-1187	Khusrau Malik
ยุคประวัติศาสตร์	ยุคกลาง
• ก่อตั้ง	ค.ศ. 963
• ยึดโดยจักรวรรดิกอร์	ค.ศ. 1187 ค.ศ. 1187
ก่อนหน้า ถัดไป จักรวรรดิไบยิด จักรวรรดิเซลจุค จักรวรรดิกอร์

ประวัติศาสตร์อิหร่านแผ่นดินใหญ่
กษัตริย์แห่งเปอร์เชีย
ก่อนยุคใหม่
ก่อน อิสลาม ก่อนคริสต์ศักราช ก่อนประวัติศาสตร์ วัฒนธรรมก่อนเอลาไมท์ 3200–2800 จักรวรรดิเอลาไมท์ 2800–550 แหล่งโบราณคดีบัคเตรีย-มาร์เกียนา 2200–1700 ราชอาณาจักรมานไน ศตวรรษที่ 10-7 จักรวรรดิมีเดีย 728–550 จักรวรรดิอคีเมนียะห์ 550–330 จักรวรรดิซิลูซิด 330–150 ราชอาณาจักรกรีก-บัคเตรีย 250-125 จักรวรรดิพาร์เธีย 248–ค.ศ.  224 หลังคริสต์ศักราช จักรวรรดิกุษาณะ 30–275 จักรวรรดิซาสซานิยะห์ 224–651 จักรวรรดิเฮพธาไลท์ 425–557 เฮพธาไลท์-กุษาณะ 565–670
หลัง อิสลาม อาณาจักรกาหลิป 637–651 จักรวรรดิอุมัยยะฮ์ 661–750 จักรวรรดิอับบาซียะฮ์ 750–1258 จักรวรรดิทาฮิริยะห์ 821–873 ราชวงศ์อาลาวิยะห์ 864–928 จักรวรรดิซัฟฟาริยะห์ 861–1003 จักรวรรดิซามานิยะห์ 819–999 จักรวรรดิไซยาริยะห์ 928–1043 จักรวรรดิไบอิยะห์ 934–1055 จักรวรรดิกาสนาวิยะห์ 975–1187 จักรวรรดิกอร์ 1149–1212 จักรวรรดิเซลจุค 1037–1194 จักรวรรดิควาเรซเมีย 1077–1231 ราชวงศ์คาร์ติยะห์ 1231-1389 จักรวรรดิข่านอิล 1256–1353 ราชวงศ์มุซาฟฟาริยะห์ 1314–1393 ราชวงศ์จุพานิยะห์ 1337–1357 ราชวงศ์จาไลยิริยะห์ 1339–1432 ราชวงศ์เตมือร์ 1370–1506 คารา โคยันลู เตอร์โคมันส์ 1407–1468 อัค โคยันลู เตอร์โคมันส์ 1378–1508 จักรวรรดิซาฟาวิยะห์ 1501–1722* จักรวรรดิโมกุล 1526–1857 ราชวงศ์โฮทาคิ 1722–1738 จักรวรรดิอาฟชาริยะห์ 1736–1750 * หรือ 1736
ยุคใหม่ สสซ = สาธารณรัฐสังคมนิยมโซเวียต
อัฟกานิสถาน จักรวรรดิดุรรานี 1747–1823 เอมิเรตอัฟกานิสถาน 1823–1929 อิทธิพลของบริติชและรัสเซีย 1826–1919 อิสรภาพและสงครามกลางเมือง 1919–1929 สมัยปกครองของมุฮัมมัดเมดไซ 1929–1973 สาธารณรัฐอัฟกานิสถาน 1973–1978 สาธารณรัฐประชาธิปไตยอัฟกานิสถาน 1978–1992 ประวัติศาสตร์อัฟกานิสถานสมัยปัจจุบัน ตั้งแต่ 1992 ลำดับเหตุการณ์
อาเซอร์ไบจาน อาณาจักรข่านแห่งคอเคซัส 1722–1828 ภายใต้การปกครองของรัสเซีย 1828–1917 สาธารณรัฐประชาธิปไตย 1918–1920 สาธารณรัฐสังคมนิยมโซเวียต 1920–1991 สาธารณรัฐอาเซอร์ไบจาน ตั้งแต่ 1991
ตุรกี รัฐสุลต่านรูม 1077–1308 จักรวรรดิออตโตมัน 1299–1923 สาธารณรัฐตุรกี ตั้งแต่ 1923
อิหร่าน ราชวงศ์ซานด์ 1750–1794 ราชวงศ์กอญัร 1781–1925 ราชวงศ์ปาห์ลาวี 1925–1979 การปฏิวัติอิหร่าน 1979 รัฐบาลชั่วคราว 1979 สาธารณรัฐอิสลามอิหร่าน ตั้งแต่ 1979
อิรัก อีรักออตโตมัน 1632–1919 กษัตริย์ฮาชิไมท์ 1920–1958 การปฏิวัติและสาธารณรัฐ 1958–2003 สาธารณรัฐอิรัก ตั้งแต่ 2004
ทาจิกิสถาน เอมิเรตบูคารา 1785–1920 สาธารณรัฐประชาชนโซเวียตบุฮารา / อุซเบก 1920–1929 สาธารณรัฐสังคมนิยมโซเวียตอิสระทาจิก 1929 สาธารณรัฐสังคมนิยมโซเวียตทาจิก 1929–1991 สาธารณรัฐทาจิกิสถาน ตั้งแต่ 1991
อุซเบกิสถาน เอมิเรตบูคารา 1785–1920 สาธารณรัฐสังคมนิยมโซเวียตอุซเบก 1924–1991 อิสรภาพ 1991 สาธารณรัฐอุซเบกิสถาน ตั้งแต่ 1991

ราชวงศ์ก่อตั้งโดยเซบุค ทิจิน (en:Sebük Tigin) หลังจากที่ได้รับดินแดนที่มีศูนย์กลางที่กาสนีจากพ่อตาอัลฟ์ ทิจิน (en:Alp-Tegin) ผู้ที่แยกตัวมาจากสุลต่านของราชวงศ์ซามานิยะห์ พระราชโอรสของพระองค์มาห์มุดแห่งกาสนี (Mahmud of Ghazni) ขยายดินแดนของจักรวรรดิที่ครอบคลุมตั้งแต่แม่น้ำอ็อกซัสไปจนถึงหุบเขาสินธุ และ มหาสมุทรอินเดีย ทางด้านตะวันตกไปจนจรดราวี และฮามาดาน เมื่อมาถึงรัชสมัยของมาซุดที่ 1 แห่งกาสนี (Mas'ud I of Ghazni) กาสนาวิยะห์ก็สูญเสียดินแดนไปเป็นอันมาก ทางด้านตะวันตกเสียให้แก่เซลจุค ที่ทำให้ลำบากต่อการครอบครองอัฟกานิสถาน, บาโลคิสถาน และ ปัญจาบ ในปี ค.ศ. 1151 สุลต่านบาห์รัมชาห์ก็เสียกาสนีแก่ อลาอุดดิน ฮุสเซนแห่งจักรวรรดิกอร์จนต้องย้ายเมืองหลวงไปอยู่ที่ลาฮอร์จนกระทั่งจักรวรรดิถูกยึดโดยจักรวรรดิกอร์ในปี ค.ศ. 1186.

ดูเพิ่ม

• จักรวรรดิเปอร์เชีย
• ประวัติศาสตร์อิหร่าน

แหล่งที่มา

• Ahmadi, Wali (2004). "The Institution of Persian Literature and the Genealogy of Bahar's "Stylistics"". British Journal of Middle Eastern Studies. Taylor & Francis, Ltd. 31 (2 (Nov.)). {{cite journal}}: |ref=harv ไม่ถูกต้อง (help)
• Alam, Muzaffar; Nalini, Françoise Delvoye; Gaborieau, Marc (2000). The making of Indo-Persian Culture: Indian and French Studies. Manohar Publishers & Distributors. {{cite book}}: |ref=harv ไม่ถูกต้อง (help)
• Arjomand, Said Amir (2012). "Patrimonial state". ใน Böwering, Gerhard; Crone, Patricia; Mirza, Mahan (บ.ก.). The Princeton Encyclopedia of Islamic Political Thought. Princeton University Press. {{cite encyclopedia}}: |ref=harv ไม่ถูกต้อง (help)
• Amirsoleimani, Soheila (1999). "Truths and Lies: Irony and Intrigue in the Tārīkh-i Bayhaqī: The Uses of Guile: Literary and Historical Moments". Iranian Studies. Taylor & Francis, Ltd. 32 (2, Spring). doi:10.1080/00210869908701955. {{cite journal}}: |ref=harv ไม่ถูกต้อง (help)
• Bosworth, C.E. (1963). The Ghaznavids:994–1040. Edinburgh University Press. {{cite book}}: |ref=harv ไม่ถูกต้อง (help)
• Bosworth, C.E. (1968). "The Development of Persian Culture under the Early Ghaznavids". Iran. Taylor & Francis, Ltd. 6: 33. doi:10.2307/4299599. JSTOR 4299599. {{cite journal}}: |ref=harv ไม่ถูกต้อง (help)
• Bosworth, C.E. (1975). "The Early Ghaznavids". ใน Bosworth, C. E. (บ.ก.). The Cambridge History of Iran. Vol. Vol. 4. Cambridge University Press. {{cite book}}: |volume= has extra text (help); |ref=harv ไม่ถูกต้อง (help)
• Bosworth, C.E. (1977). The Later Ghaznavids. Columbia University Press. {{cite book}}: |ref=harv ไม่ถูกต้อง (help)
• Bosworth, C.E. (1996). The New Islamic Dynasties. Columbia University Press. {{cite book}}: |ref=harv ไม่ถูกต้อง (help)
• Bosworth, C.E. (2006). "Ghaznavids". Encyclopaedia Iranica. {{cite encyclopedia}}: |ref=harv ไม่ถูกต้อง (help)
• Houtsma, Martijn Theodoor (1987). E.J. Brill's first encyclopaedia of Islam, 1913–1936. Vol. 2. BRILL. p. 151. ISBN 978-90-04-08265-6. สืบค้นเมื่อ 24 September 2010. {{cite book}}: |ref=harv ไม่ถูกต้อง (help)
• Katouzian, Homa (2003). Iranian history and politics:The Dialectic of State and Society. Routledge. {{cite book}}: |ref=harv ไม่ถูกต้อง (help)
• Levi, Scott Cameron; Sela, Ron, บ.ก. (2010). Islamic Central Asia: an anthology of historical sources. Indiana University Press. {{cite book}}: |ref=harv ไม่ถูกต้อง (help)
• Lewis, Bernard (1992). The World of Islam. London: Thames and Hudson. ISBN 978-0-500-27624-2. {{cite book}}: |ref=harv ไม่ถูกต้อง (help)
• Meisami, J. S. (1993). "The Past in Service of the Present: Two Views of History in Medieval Persia". Poetics Today:Cultural Processes in Muslim and Arab Societies: Medieval and Early Modern Periods. Duke University Press. 14 (2, (Summer)). {{cite journal}}: |ref=harv ไม่ถูกต้อง (help)
• Meisami, Julie Scott (1999). Persian historiography to the end of the twelfth century. Edinburgh University Press. {{cite book}}: |ref=harv ไม่ถูกต้อง (help)
• Notghi, Hamid; Sabri-Tabrizi, Gholam-Reza (1994). "Hail to Heydarbaba: A Comparative View of Popular Turkish & Classical Persian Poetical Languages". British Journal of Middle Eastern Studies. Taylor & Francis, Ltd. 21 (2): 240–251. doi:10.1080/13530199408705603. {{cite journal}}: |ref=harv ไม่ถูกต้อง (help)
• Poliakova, E. A. (1984). "The Development of a Literary Canon in Medieval Persian Chronicles: The Triumph of Etiquette". Iranian Studies. Taylor & Francis, Ltd. 17 (2/3 (Spring – Summer)): 237–256. doi:10.1080/00210868408701630. {{cite journal}}: |ref=harv ไม่ถูกต้อง (help)
• Rowson, E.K. (1998). "Ghaznavids". ใน Meisami, Julie Scott; Starkey, Paul (บ.ก.). Encyclopedia of Arabic Literature. Vol. Vol.1. Routledge. {{cite encyclopedia}}: |volume= has extra text (help); |ref=harv ไม่ถูกต้อง (help)
• Roy, Kaushik (2016). Military Manpower, Armies and Warfare in South Asia. Routledge. {{cite book}}: |ref=harv ไม่ถูกต้อง (help)
• Sharlet, Jocelyn (2011). Patronage and Poetry in the Islamic World: Social Mobility and Status in the Medieval Middle East and Central Asia. Tauris Academic Studies. {{cite book}}: |ref=harv ไม่ถูกต้อง (help)
• Spooner, Brian; Hanaway, William L. (2012). Literacy in the Persianate World: Writing and the Social Order. University of Pennsylvania Press. {{cite book}}: |ref=harv ไม่ถูกต้อง (help)
• Spuler, B. (1970). "The Disintegration of the Caliphate in the East". ใน Holt, P.M.; Lambton, Ann K.S.; Lewis, Bernard (บ.ก.). Cambridge History of Islam. Vol. IA: The Central islamic Lands from Pre-Islamic Times to the First World War. Cambridge University Press. {{cite book}}: |ref=harv ไม่ถูกต้อง (help)
• Spuler, B. (1991). "Ghaznawids". ใน Lewis, B.; Pellat, C.; Schacht, J. (บ.ก.). The Encyclopedia of Islam. Vol. II. Brill. {{cite encyclopedia}}: |ref=harv ไม่ถูกต้อง (help)
• Taagepera, Rein (1997). "Expansion and Contraction Patterns of Large Polities: Context for Russia". International Studies Quarterly. Wiley. 41 (3):(September) (3): 475–504. doi:10.1111/0020-8833.00053. {{cite journal}}: |ref=harv ไม่ถูกต้อง (help)
• Turchin, Peter; Adams, Jonathan M.; Hall, Thomas D (2006). "East-West Orientation of Historical Empires". Journal of World-Systems Research. University of Pittsburgh Press. 12 (2):(December). ISSN 1076-156X. {{cite journal}}: |ref=harv ไม่ถูกต้อง (help)
• Wink, Andre (2002). Al-Hind: The Making of the Indo-Islamic World. Vol. Vol.2. Brill. {{cite book}}: |volume= has extra text (help); |ref=harv ไม่ถูกต้อง (help)
• Yarshater, E. (1960). "The Theme of Wine-Drinking and the Concept of the Beloved in Early Persian Poetry". Studia Islamica. Brill. No. 13. {{cite journal}}: |ref=harv ไม่ถูกต้อง (help)
• Yarshater, Ehsan (2008). "Iran". Encyclopaedia Iranica. {{cite encyclopedia}}: |ref=harv ไม่ถูกต้อง (help)
• Ziad, Homayra (2006). "Ghaznavids". ใน Meri, J. (บ.ก.). Medieval Islamic Civilization: An Encyclopedia. Routledge. {{cite encyclopedia}}: |ref=harv ไม่ถูกต้อง (help)

อ่านเพิ่มเติม

• Bosworth, Clifford Edmund (1963) The Ghaznavids: Their Empire in Afghanistan and Eastern Iran 994–1040 Edinburgh University Press, Edinburgh, OCLC 3601436
• Bosworth, Clifford Edmund (1977) The Later Ghaznavids: Splendour and Decay, The Dynasty in Afghanistan and Northern India 1040–1186 Columbia University Press, New York, ISBN 0-231-04428-3
• Bosworth, Clifford Edmund (1998), "THE GHAZNAVIDS", ใน Asimov, M.S.; Bosworth, C.E. (บ.ก.), History of Civilisations of Central Asia (PDF), UNESCO Publishing, ISBN 978-92-3-103467-1
• M. Ismail Marcinkowski (2003) Persian Historiography and Geography: Bertold Spuler on Major Works Produced in Iran, the Caucasus, Central Asia, India and Early Ottoman Turkey Pustaka Nasional, Singapore, ISBN 9971-77-488-7

แหล่งข้อมูลอื่น

• Mahmud of Ghazna Columbia Encyclopedia (Sixth Edition)
• Mahmud Encyclopædia Britannica (Online Edition)
• Ghaznavid Dynasty Encyclopædia Britannica (Online Edition)
• Ghaznavids and Ghurids Encyclopædia Britannica (Online Edition)
• Mahmud Ghaznavi's 17 invasions of India
• The History of India, as Told by Its Own Historians. The Muhammadan Periodby Sir H. M. Elliot; Edited by John Dowson; London Trubner Company 1867–1877 Elliot, Sir H. M., Edited by Dowson, John. The History of India, as Told by Its Own Historians. The Muhammadan Periodpublished by London Trubner Company 1867–1877. (Online Copy: – Online version posted by: The Packard Humanities Institute; Persian Texts in translation)
• Afghan secrets revealed on Google Earth
•  Ethé, Karl Hermann (1911). "Persia" . ใน Chisholm, Hugh (บ.ก.). สารานุกรมบริตานิกา ค.ศ. 1911. Vol. 21 (11 ed.). สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยเคมบริดจ์. pp. 187–252.