กรุงเขมา

กรุงเขมา
	ส่วนหัวและผลของกรุงเขมา
การจำแนกชั้นทางวิทยาศาสตร์
อาณาจักร:	Plantae
ไม่ได้จัดลำดับ:	Angiosperms
ไม่ได้จัดลำดับ:	Eudicots
อันดับ:	Ranunculales
วงศ์:	Menispermaceae
สกุล:	Cissampelos
สปีชีส์:	C. pareira
ชื่อทวินาม
	Cissampelos pareira; L.

กรุงเขมา (/กฺรุงขะเหฺมา/, ชื่อวิทยาศาสตร์: Cissampelos pareira) หรือ เครือหมาน้อย เป็นพืชในวงศ์บอระเพ็ด (Menispermaceae)

ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ แก้

กรุงเขมาเป็นไม้เถา เถา กิ่ง ใบ และช่อดอกมีขนอ่อนนุ่มหนาแน่น ใบเป็นใบเดี่ยวเรียงสลับ รูปกลม รูปหัวใจ หรือรูปไต ก้นปิด ปลายแหลม หรือเป็นติ่งหนาม โคนใบมน ตัด หรือเว้าเล็กน้อย ดอกแยกเพศอยู่ต่างต้น ขนาดเล็ก สีเขียวอมเหลือง หรือเหลืองอ่อน ดอกเพศผู้ออกเป็นช่อกระจุกที่ง่ามใบ กลีบดอก 4 กลีบ โคนติดกันเป็นรูปถ้วย เกสรเพศผู้มัดเดี่ยว อับเรณูติดกันเป็นรูปจาน ดอกเพศเมียออกเป็นช่อกระจะที่ง่ามใบ มีใบประดับรูปกลม หรือรูปไต ซ้อนเหลื่อมกันแน่น ไม่ร่วง ปลายเป็นติ่งหนาม มีขน กลีบเลี้ยง 1 กลีบ รูปขอบขนานแกมรูปไข่ กลีบดอก 1 กลีบ ออกตรงข้ามกับกลีบเลี้ยง และสั้นกว่า ผลค่อนข้างกลม สีแดง มีขน มีเมล็ดเดียว เล็ก แข็ง รูปโค้ง หรือเป็นรูปเกือกม้า ผิวขรุขระ^[2]

ประโยชน์ แก้

ใบกรุงเขมามีสารเพกทิน เมื่อนำมาขยำกับน้ำจะเกิดเป็นวุ้น ใช้รับประทานได้^[3]^[4] ในรากกรุงเขมามีสารแอลคาลอยด์ที่มีคุณสมบัติหลายอย่าง เช่น แก้ปวด ห้ามเลือด^[5] รักษาโรคทางระบบทางเดินอาหารและเป็นยาสมาน^[6] และในทางการแพทย์แผนไทยใช้รากกรุงเขมาแก้ไข้ ดีซ่าน^[7]

อ้างอิง แก้

↑ "Taxon: Cissampelos pareira L." NPGS/GRIN. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 7 กุมภาพันธ์ 2009. สืบค้นเมื่อ 5 กุมภาพันธ์ 2008.
↑ "กรุงเขมา Cissampelos pareira". โครงการอนุรักษ์พันธุกรรมพืชอันเนื่องมาจากพระราชดำริ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ.
↑ กรุงเขมา (PDF). พืชกินได้ในป่าสะแกราช. สถาบันวิจัยวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งประเทศไทย. pp. 21–22.
↑ พันธุ์เลิศ พรหมสาขา ณ สกลนคร; อนุวัตร แจ้งชัด; กมลวรรณ แจ้งชัด. การพัฒนากระบวนการผลิตเพคตินจากใบเครือหมาน้อย (PDF) (วิทยานิพนธ์). กรุงเทพฯ: ภาควิชาพัฒนาผลิตภัณฑ์ คณะอุตสาหกรรมเกษตร มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2021-09-18. สืบค้นเมื่อ 2021-09-18.
↑ Amritpal Singh; Sanjiv Duggal; และคณะ (January 2010). "An inside preview of Ethnopharmacology of Cissampelos pareira Linn". International Journal of Biological Technology. 1 (1): 114–120. ISSN 0976-4313.
↑ S.K. Jain; Swadesh kumar Ahirwar; Anurag Kumar (2015). "Review of Cissampelos pareira Linn" (PDF). International Journal of Applied Research. 1 (6): 8–9. eISSN 2394-5869.
↑ ชยันต์ พิเชียรสุนทร; แม้นมาส ชวลิต; วิเชียร จีรวงส์ (2017). คำอธิบายตำราพระโอสถพระนารายณ์ : ฉบับเฉลิมพระเกียรติ 72 พรรษามหาราชา 5 ธันวาคม พุทธศักราช 2542. กรุงเทพฯ: สำนักพิมพ์อมรินทร์. p. 193. ISBN 9786161820718.

แหล่งข้อมูลอื่น แก้

รายชื่อสารเคมีที่พบใน Cissampelos pareira เก็บถาวร 2021-09-18 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน. Dr. Duke's Phytochemical and Ethnobotanical Databases.

[GRIN-1] "Taxon: Cissampelos pareira L." NPGS/GRIN. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 7 กุมภาพันธ์ 2009. สืบค้นเมื่อ 5 กุมภาพันธ์ 2008.

[2] "กรุงเขมา Cissampelos pareira". โครงการอนุรักษ์พันธุกรรมพืชอันเนื่องมาจากพระราชดำริ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ.

[3] กรุงเขมา (PDF). พืชกินได้ในป่าสะแกราช. สถาบันวิจัยวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งประเทศไทย. pp. 21–22.

[4] พันธุ์เลิศ พรหมสาขา ณ สกลนคร; อนุวัตร แจ้งชัด; กมลวรรณ แจ้งชัด. การพัฒนากระบวนการผลิตเพคตินจากใบเครือหมาน้อย (PDF) (วิทยานิพนธ์). กรุงเทพฯ: ภาควิชาพัฒนาผลิตภัณฑ์ คณะอุตสาหกรรมเกษตร มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2021-09-18. สืบค้นเมื่อ 2021-09-18.

[5] Amritpal Singh; Sanjiv Duggal; และคณะ (January 2010). "An inside preview of Ethnopharmacology of Cissampelos pareira Linn". International Journal of Biological Technology. 1 (1): 114–120. ISSN 0976-4313.

[6] S.K. Jain; Swadesh kumar Ahirwar; Anurag Kumar (2015). "Review of Cissampelos pareira Linn" (PDF). International Journal of Applied Research. 1 (6): 8–9. eISSN 2394-5869.

[7] ชยันต์ พิเชียรสุนทร; แม้นมาส ชวลิต; วิเชียร จีรวงส์ (2017). คำอธิบายตำราพระโอสถพระนารายณ์ : ฉบับเฉลิมพระเกียรติ 72 พรรษามหาราชา 5 ธันวาคม พุทธศักราช 2542. กรุงเทพฯ: สำนักพิมพ์อมรินทร์. p. 193. ISBN 9786161820718.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]