กระทรวงทหารเรือ

กระทรวงทหารเรือ เป็นอดีตหน่วยงานราชการระดับกระทรวงของไทย จัดตั้งขึ้นเมื่อวันที่ 11 ธันวาคม พ.ศ. 2453 ในช่วงต้นรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว โดยมีหน้าที่รับผิดชอบดูแลรักษาผลประโยชน์ของชาติทางทะเล โดยมีพระบรมราชโองการโปรดเกล้าฯ ให้ยกกรมทหารเรือซึ่งในขณะนั้นมีพลเรือโทสมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ เจ้าฟ้าบริพัตรสุขุมพันธุ์ กรมขุนนครสวรรค์วรพินิต เป็นผู้บัญชาการกรมขึ้นเป็นกระทรวง ทำให้กรมขุนนครสวรรค์วรพินิตทรงเป็นองค์ปฐมเสนาบดีกระทรวงทหารเรือ

กระทรวงทหารเรือ
ภาพรวมหน่วยงาน
ก่อตั้ง11 ธันวาคม พ.ศ. 2453
ยุบเลิก8 พฤศจิกายน พ.ศ. 2474
เขตอำนาจประเทศสยาม
สำนักงานใหญ่จังหวัดพระนคร ประเทศสยาม

ในคราวเดียวกันได้โปรดเกล้าฯ ให้ยุบเลิกกรมยุทธนาธิการเสียแล้วรวมเข้ากับกระทรวงกลาโหม พร้อมกับให้เสนาบดีกระทรวงกลาโหมทำหน้าที่เป็นผู้บัญชาการทหารบก โดยโปรดเกล้าฯ ให้พลเอกพระเจ้าพี่ยาเธอ พระองค์เจ้าจิระประวัติวรเดช กรมหมื่นนครไชยศรีสุรเดช ผู้บัญชาการกรมยุทธนาธิการ เป็นเสนาบดีกระทรวงกลาโหมแทนพลเอกสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าภาณุรังษีสว่างวงศ์ กรมพระภาณุพันธุวงศ์วรเดช ซึ่งโปรดเกล้าฯให้เป็นจเรทัพบก ในคราวนี้ยังได้โปรดเกล้าฯ ให้จัดตั้งสภาป้องกันราชอาณาจักรที่ได้เป็นต้นแบบของสภาความมั่นคงแห่งชาติในเวลาต่อมา

ส่วนสาเหตุการตั้งกระทรวงทหารเรือเกิดขึ้นจากการที่พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงมีพระราชดำริว่าการปกครองและการฝึกทหารเป็นระเบียบแบบแผนเรียบร้อย สมควรที่จะยกขึ้นเป็นกระทรวงที่มีเสนาบดีดูแล แต่ในเวลาต่อมาด้วยสภาพเศรษฐกิจของสยามในรัชสมัยของพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัวไม่สู้จะดีนักอันเป็นผลมาจากสงครามโลกครั้งที่หนึ่ง ทำให้พระองค์มีพระราชดำริว่าสมควรที่จะรวมกิจการทหารบกและทหารเรือเข้าด้วยกันเพื่อเป็นการประหยัดงบประมาณและเพื่อให้กิจการป้องกันพระราชอาณาจักรประสานกันดีขึ้นตามสมควรแก่กาลสมัยจึงได้มีพระบรมราชโองการโปรดเกล้าฯ ให้ยุบเลิกกระทรวงทหารเรือและรวมเข้ากับกระทรวงกลาโหมเมื่อวันที่ 8 พฤศจิกายน พ.ศ. 2474 โดยมีพลเรือเอกพระเจ้าพี่ยาเธอ พระองค์เจ้าวุฒิไชยเฉลิมลาภ กรมหลวงสิงหวิกรมเกรียงไกร เป็นเสนาบดีกระทรวงทหารเรือพระองค์สุดท้าย[1]

รายพระนามเสนาบดีกระทรวงทหารเรือ

แก้
ลำดับ
(สมัย)
รูป รายพระนาม เริ่มวาระ สิ้นสุดวาระ
1   สมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ เจ้าฟ้าบริพัตรสุขุมพันธุ์ กรมหลวงนครสวรรค์วรพินิต 11 ธันวาคม 2453 18 มิถุนายน 2463
กำกับราชการกระทรวงทหารเรือ
  สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าภาณุรังษีสว่างวงศ์ กรมพระยาภาณุพันธุวงศ์วรเดช 19 มิถุนายน 2463
ผู้ทำการแทนเสนาบดีกระทรวงทหารเรือ
  หม่อมเจ้าตุ้ม สนิทวงศ์ 12 ตุลาคม 2465
  พระเจ้าพี่ยาเธอ พระองค์เจ้าอาภากรเกียรติวงศ์ กรมหลวงชุมพรเขตอุดมศักดิ์ 13 ตุลาคม 2465

ดูเพิ่ม

แก้

อ้างอิง

แก้
  1. "เปิดไทม์ไลน์จัดระเบียบ "กองทัพบก-กองทัพเรือ" ที่ใช้เวลาถึง 3 แผ่นดิน". ศิลปวัฒนธรรม. 27 มิถุนายน 2024. สืบค้นเมื่อ 23 สิงหาคม 2024.