Ch (ทวิอักษร)

Ch เป็นทวิอักษรที่พบได้ในหลาย ๆ ภาษา ในบางภาษาจะจัดใช้ ch เป็นอักษรเดี่ยว โดยในพจนานุกรมก็จะไม่ได้รวมอยู่ในหมวดเดียวกับอักษร c แต่จะแยกออกไปต่างหาก อักษร ch ใช้แทนเสียงที่แตกต่างกันไปในแต่ละภาษา

Ch

เสียงผสมเสียดแทรก ปุ่มเหงือกกับเพดานแข็ง ไม่ก้อง

ภาษา		ตัวอย่างคำ	สัทอักษรสากล	ความหมาย	หมายเหตุ
ภาษากาตาลา	ภาษากาตาลา	fletxa	[ˈfɫett͡ɕə]	'ลูกศร'
	ภาษาบาเลนเซีย	xec	[ˈt͡ɕek]	'ตรวจสอบ'
ภาษาจีน	ภาษาจีนกลาง	北京/Běijīng	[peɪ˨˩ t͡ɕiŋ˥]	'ปักกิ่ง'
ภาษาเดนมาร์ก		tjener	[ˈt͡ɕenɐ]	'คนรับใช้'
ภาษาญี่ปุ่น		知人/chijin	[t͡ɕid͡ʑĩɴ]	'คนรู้จัก'
ภาษาเกาหลี		잘/jal	[t͡ɕal]	'ดี'
ภาษาโปแลนด์		ćma	[t͡ɕma]	'ผีเสื้อกลางคืน'
ภาษารัสเซีย		чуть	[t͡ɕʉtʲ]	'อย่างหวุดหวิด'
ภาษาบอสเนีย-โครเอเชีย-มอนเตเนโกร-เซอร์เบีย		Ловћен/Lovćen	[lǒʋt͡ɕen]	'โลฟเชน'
ภาษาสวีเดน	ภาษาฟินแลนด์	kjol	[t͡ɕuːl]	'กระโปรง'
ภาษาเวียดนาม		cha	[t͡ɕa]	'พ่อ'
ภาษาอี้		ꏢ/ji	[t͡ɕi˧]	'เปรี้ยว'

เสียงกัก เพดานอ่อน ไม่ก้อง ธนิต

ชาวโรมันใช้อักษร ch ในการถอดอักษร χ ของกรีกเมื่อเขียนคำยืมจากภาษากรีก ซึ่งในภาษากรีกโบราณ อักษรดังกล่าวใช้แทนเสียงกัก เพดานอ่อน ไม่ก้อง ธนิต (/kʰ/)

ในภาษาซอร์เบียนบน อักษร ch ก็ใช้แทนเสียงนี้เช่นเดียวกัน

เสียงเสียดแทรก หลังปุ่มเหงือก ไม่ก้อง

ในภาษาเบรอตาญ ฝรั่งเศส และโปรตุเกส รวมทั้งคำยืมจากภาษาฝรั่งเศสในหลาย ๆ ภาษา อักษร ch จะใช้แทนเสียงเสียดแทรก หลังปุ่มเหงือก ไม่ก้อง (/ʃ/)

ในภาษาเบรอตาญยังมีอักษรที่คล้ายกัน คือ c'h ซึ่งใช้แทนเสียงเสียดแทรก เพดานอ่อน ไม่ก้อง (/x/)

เสียงกัก เพดานอ่อน ไม่ก้อง

ในภาษาอิตาลี อักษร ch ใช้แสดงเสียงกัก เพดานอ่อน ไม่ก้อง (/k/) เมื่ออยู่หน้าพยัญชนะ e และ i ในภาษาอังกฤษ อักษร ch ก็ใช้แทนเสียงดังกล่าวเช่นกัน โดยเฉพาะคำยืมจากภาษากรีกที่ในภาษากรีกเขียนด้วยอักษรไค ในภาษาอินเทอร์ลิงกวา อักษร ch ใช้แทนเสียงเดียวกันในทุกกรณี ส่วนในภาษาเยอรมันจะใช้แทนเสียงนี้ก็ต่อเมื่ออยู่นำหน้าอักษร s และในคำยืมภาษาต่างประเทศเมื่ออยู่ในตำแหน่งหน้าสุดและออกเสียงตามสำเนียงท้องถิ่นของทางใต้

เสียงเสียดแทรก เพดานแข็ง ไม่ก้อง

ในภาษาเยอรมัน อักษร ch ใช้แสดงรูปย่อยหน่วยเสียง 2 รูป คือเสียงเสียดแทรก เพดานอ่อน ไม่ก้อง (/x/) เมื่ออยู่ตามหลังสระหลัง (เหมือนในคำว่า Ach) และเสียงเสียดแทรก เพดานแข็ง ไม่ก้อง (/ç/) เมื่ออยู่ในตำแหน่งอื่น ๆ (เหมือนในคำว่า Ich)

เสียงเดาะ ฟัน เพดานอ่อน ธนิต ไม่ก้อง

ในภาษาซูลูและภาษาโคซา อักษร ch ใช้แทนเสียงเดาะ ฟัน เพดานอ่อน ธนิต ไม่ก้อง (/kǀʰ/)

เสียงกัก เส้นเสียง

ในภาษาปาเลา อักษร ch ใช้แทนเสียงกัก เส้นเสียง (/ʔ/) เหมือนเสียง อ ในภาษาไทย

การถอดอักษรเป็นอักษรโรมัน

ในหลาย ๆ ภาษาที่ไม่ใช้อักษรโรมันในระบบการเขียน ได้ใช้อักษร ch ในการถอดอักษรเป็นอักษรโรมัน ซึ่งใช้แทนหน่วยเสียงที่แตกต่างกัน

ภาษาไทย

ตามระบบการถอดอักษรไทยเป็นอักษรโรมันแบบถ่ายเสียงของราชบัณฑิตยสถาน ได้กำหนดให้ถอดอักษร จ ฉ ช และ ฌ ที่อยู่ในตำแหน่งพยัญชนะต้นเป็นอักษร ch แม้ว่าอักษรแต่ละตัวจะใช้แทนเสียงที่ต่างกัน คืออักษร จ ใช้แทนเสียงกักเสียดแทรก ปุ่มเหงือก-เพดานแข็ง ไม่ก้อง สิถิล (/t͡ɕ/) ส่วนอักษร ฉ ช และ ฌ ใช้แทนเสียงกักเสียดแทรก ปุ่มเหงือก-เพดานแข็ง ไม่ก้อง ธนิต (/t͡ɕʰ/) ก็ตาม อักษรทั้ง 4 ตัวเมื่ออยู่ในตำแหน่งพยัญชนะสะกดให้ถอดเป็น t เหมือนกันหมดตามเสียงอ่านจริง

ภาษาเกาหลี

ตามระบบกระทรวงวัฒนธรรมเกาหลี 2000ของสาธารณรัฐเกาหลี ได้ใช้อักษร ch แทนอักษร ㅊ ซึ่งอักษรดังกล่าวใช้แทนเสียงกักเสียดแทรก ปุ่มเหงือก-เพดานแข็ง ไม่ก้อง ธนิต (/t͡ɕʰ/) ส่วนในสาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนเกาหลี ซึ่งใช้ระบบแมกคูน-ไรซ์ชาวเออร์นั้น อักษร ch ใช้แทนอักษร ㅈ ส่วนอักษร ㅊ จะใช้อักษร ch' ในการถอด

ภาษาจีน

ตามระบบพินอินของสาธารณรัฐประชาชนจีน ได้ใช้อักษร ch แทนเสียงกักเสียดแทรก ปลายลิ้นม้วน ไม่ก้อง ธนิต (/ʈ͡ʂʰ/) ซึ่งตรงกับอักษร ㄔ ในระบบจู้อิน เช่น 茶 (/ʈ͡ʂʰɑ˧˥/) ถอดเป็น chá

ภาษาญี่ปุ่น

ち チ ในภาษาญี่ปุ่น อยู่ในวรรค ท- นิยมถอดรูปเป็น chi รวมทั้งพยางค์ผสมก็จะใช้ ch- ซึ่งออกเสียงอย่าง ช หรือ จ (เหมือนภาษาไทย)

ภาษาที่ใช้อักษรอาหรับ

ในหลาย ๆ ภาษาที่รับอักษรอาหรับไปใช้เขียนภาษาของตน ได้สร้างอักษรเพิ่มขึ้นเพื่อให้เพียงพอกับเสียงในภาษา โดยหลาย ๆ ภาษา เช่น ภาษาเปอร์เซีย ภาษาอูรดู ฯลฯ ได้เพิ่มอักษร ﭺ ซึ่งเป็นอักษรที่ไม่มีในภาษาอาหรับแต่เดิม อักษรดังกล่าวนิยมถอดเป็นอักษรโรมันด้วยอักษร ch

ในภาษามลายู แม้ว่าจะใช้อักษร ﭺ ก็ตาม แต่เมื่อถอดเป็นอักษรโรมันแล้วกลับใช้อักษร c