อะโบมาซัม

อะโบมาซัม หรือ กระเพาะแท้ (อังกฤษ: abomasum หรือ maw, rennet-bag, reed tripe) เป็นกระเพาะอาหารลำดับที่ 4 และเป็นกระเพาะอาหารที่แท้จริงของสัตว์เคี้ยวเอื้อง ซึ่งสัตว์เคี้ยวเอื้องเป็นสัตว์ที่มีกระเพาะขนาดใหญ่มีความจุของกระเพาะมากเนื่องมาจากอาหารที่กินส่วนใหญ่เป็นพืช อาหารสัตว์หรืออาหารที่มีลักษณะหยาบ เช่น หญ้า ใบไม้ กิ่งไม้เล็ก ๆ รำหยาบ ฟาง เมล็ดธัญพืชทั้งเปลือก เป็นต้น ทำให้กระเพาะอาหารของสัตว์เคี้ยวเอื้องแบ่งออกเป็น 4 ส่วน เรียงตามลำดับดังนี้ รูเมน (rumen) เรติคิวลัม (reticulum) โอมาซัม (omasum) และ อะโบมาซัม (abomasum)

ระบบย่อยอาหารของสัตว์เคี้ยวเอื้อง – กระเพาะอะโบมาซัมอยู่ล่างสุด

คำว่า "อะโบมาซัม" มาจากภาษาละตินใหม่ ถูกนำมาใช้ในภาษาอังกฤษครั้งแรกในปี ค.ศ. 1706 โดยประกอบขึ้นจากคำว่า ab- + omasum มีความหมายว่า "ลำไส้ของวัว"

ลักษณะโครงสร้าง

อะโบมาซัม เป็นส่วนของกระเพาะที่มีต่อมสร้างน้ำย่อยที่ชั้นเยื่อเมือกเหมือนกันกับกระเพาะของสัตว์กระเพาะเดี่ยวทั่วไป มีลักษณะเหมือนลูกแพร์ (pear-shaped) มีความจุประมาณ 8% ของความจุกระเพาะทั้งหมด อะโบมาซัมจะมีขนาดเล็กลงเมื่อเปรียบเทียบกับกระเพาะรูเมนเมื่อสัตว์มีการเจริญเติบโตขึ้น กระเพาะแท้ในสัตว์เคี้ยวเอื้องแบ่งออกเป็น 2 ส่วน ส่วนแรกคือ fundic region มีชั้นเยื่อเมือกลักษณะเป็นกลีบ (fold) ประมาณ 12 กลีบ ทำหน้าที่ขับกรดเกลือ (HCl) และเอนไซม์ชนิดต่าง ๆ ที่ทำหน้าที่เป็นตัวกลางที่เป็นกรด และส่วนที่สองคือ pyloric region ผนังส่วนนี้จะคล้ายกับผนังกระเพาะของสัตว์กระเพาะเดี่ยวทั่วไป เป็นที่รวมของอาหารก่อนที่จะถูกบีบให้เป็นก้อน (bolus) โดยการรัดตัวของกล้ามเนื้อให้ผ่านกล้ามเนื้อหูรูด เข้าสู่ลำไส้เล็กส่วนต้น (ดูโอดินัม) ต่อไป สำหรับแพะ แกะ จะสามารถพบส่วน cardiac region ได้

ตำแหน่ง

อะโบมาซัม อยู่ด้านขวาของกระเพาะรูเมน และติดกับพื้นล่างของช่องท้อง

ไฟล์:Cow-stomachs.jpg

ระบบย่อยอาหารของสัตว์เคี้ยวเอื้อง – กระเพาะอะโบมาซัมอยู่ด้านขวาของกระเพาะรูเมน และติดกับพื้นล่างของช่องท้อง

หน้าที่

อะโบมาซัม จะมีต่อมที่สร้างเอนไซม์ และปล่อยออกมาย่อยอาหารพวกโปรตีน รวมทั้งจุลินทรีย์ที่ติดอยู่ในอาหารเป็นจำนวนมาก สัตว์จึงได้รับกรดอะมิโนจากเซลล์จุลินทรีย์ และวิตามินต่างๆ ที่จุลินทรีย์สังเคราะห์ขึ้นมาทำให้สัตว์ได้รับสารอาหารมากกว่าที่จะได้รับจากหญ้าเพียงอย่างเดียว เมื่ออาหารผ่านกระเพาะส่วนนี้แล้ว จะเข้าสู่ลำไส้เล็กส่วนต้นที่มีอวัยวะช่วยย่อยอาหาร จะมีการย่อยอาหารและดูดซึมสารอาหารเช่นเดียวกับสัตว์กินพืชอื่น ๆ โดยอาศัยเอนไซม์จากตับอ่อนและน้ำดีจากตับ โดยตับทำหน้าที่สร้างน้ำดีเพื่อทำให้ไขมันที่อยู่ในลำไส้เล็กเกิดการแตกตัว ตับอ่อนทำหน้าที่สร้างเอนไซม์ช่วยย่อยพวกโปรตีน ไขมัน และคาร์โบไฮเดรตที่อยู่ในลำไส้เล็ก เมื่ออาหารถูกย่อยเป็นโมเลกุลขนาดเล็กแล้วจะถูกส่งต่อไปยังส่วนต่าง ๆ ของร่างกายต่อไป อาหารที่ยังย่อยไม่หมดและกากอาหารจะเคลื่อนที่เข้าสู่ลำไส้ใหญ่ และขับกากอาหารออกทางทวารหนักในที่สุด