ยางน่องเถา

ยางน่องเถา
	ดอกยางน่องเถา
การจำแนกชั้นทางวิทยาศาสตร์
อาณาจักร:	Plantae
ไม่ได้จัดลำดับ:	Angiosperms
ไม่ได้จัดลำดับ:	Eudicots
ไม่ได้จัดลำดับ:	Asterids
อันดับ:	Gentianales
วงศ์:	Apocynaceae
สกุล:	Strophanthus
สปีชีส์:	S. caudatus
ชื่อทวินาม
	Strophanthus caudatus; (L.) Kurz

ยางน่องเถา หรือยางน่องเครือ (ชื่อวิทยาศาสตร์: Strophanthus caudatus) เป็นไม้พุ่มเลื้อย ทุกส่วนของต้นมีน้ำยางสีขาว ใบเดี่ยว เรียงตรงกันข้ามกัน แผ่นใบหนา สีเขียวเข้มเป็นมัน ดอกออกเป็นช่อกระจุกที่ปลายกิ่ง กลีบดอกเชื่อมติดกันเป็นหลอดที่โคน สีขาว กางดอกสีเหลืองอ่อน ปลายกลีบดอกแผ่แยกเป็น 5 กลีบ

ชื่อพื้นเมืองอื่น : เครืองน่อง (ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ แม่ฮ่องสอน) ตะเกาะแบเวาะ (มลายู ภาคใต้) น่อง (ภาคกลาง นครราชสีมา) บานบุรีป่า (ภาคใต้) ยางน่องเครือ (อุบลราชธานี) ยางน่องเถา (จันทบุรี ปราจีนบุรี) ^[1]

ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ แก้

ยางน่องเถา เป็นไม้พุ่มเลื้อย ทุกส่วนของต้นมีน้ำยางสีขาว ใบเดี่ยว เรียงตรงกันข้ามกัน แผ่นใบหนา สีเขียวเข้มเป็นมัน ดอกออกเป็นช่อกระจุกที่ปลายกิ่ง กลีบดอกเชื่อมติดกันเป็นหลอดที่โคน สีขาว กางดอกสีเหลืองอ่อน ปลายกลีบดอกแผ่แยกเป็น 5 กลีบ ปลายกลีบเป็นแถบแคบยาว สีแดงเข้ม ผลเป็นฝักคู่ รูปทรงกระบอก ยาว 10-30 เซนติเมตร เมล็ดสีน้ำตาลมีกระจุกขนสีขาว^[2]

การกระจายพันธุ์ แก้

ในธรรมชาติสามารถค้นพบต้นยางน่องเถาได้ตามบริเวณขอบป่าดิบแล้งและป่าดิบชื้นโดยเฉพาะภาคตะวันออกเฉียงเหนือแถบจังหวัดนครพนม อุบลราชธานี นครราชสีมา ภาคตะวันออกและภาคใต้

ประโยชน์และโทษ แก้

ประโยชน์ของยางน่องเถานั้นมีประโยชน์ในการทาลูกหน้าไม้ล่าสัตว์ซึ่งชาวบ้านใช้ยางจากยางน่องเถา ผสมกับยาพิษชนิดอื่น มีความเป็นพิษเช่นเดียวกับแย้มปีนัง^[3] แต่ก่อนรับประทานเนื้อสัตว์ให้เฉือนเอาเนื้อร้ายที่มีสีเขียวออกจนหมด จึงจะรับประทานเนื้อสัตว์นั้นได้^[4] ยางน่องเถามีคาร์ดิแอกไกลโคไซด์จึงทำให้เป็นพิษต่อหัวใจ^[5]

วรรณกรรม แก้

ยางน่องเถาปรากฏในวรรณกรรมเรื่อง นิราศสุพรรณ บทกวีของสุนทรภู่

ยางน่องต้องช้างคลั่ง	ประดับเสียง
เพื่อนหน่วงงวงประคองเคียง	เค่าไม้
ต่างห่างต่างมุ่งเมียง	ชม้ายม่าย หมายแฮ
เหลือจลี้หนีได้	เด็กน้อยหง่อยเหงา

ยางน่องเถาปรากฏในวรรณกรรมเรื่อง กาพย์ห่อโคลงประพาสธารทองแดง บทกวีของเจ้าฟ้าธรรมธิเบศรไชยเชษฐ์สุริยวงศ์หรือเจ้าฟ้ากุ้ง

แทงทวยกล้วยกุตีบ	ต้นปีบไสวไข่เน่าหอม
พองลมพนมพนอม	น่องโลดเลียบหลาหลกปะโลง ฯ

แทงทวยกล้วยตีบเลื้อย	เครืองอม
ปีบไสวไข่เน่าหอม	ทั่วเบื้อง
พองลมพนมพนอม	ลำเจียก
โลดเลียบหลาหลกเหนื้อง	น่องต้นปะโลงสาร ฯ