ภาษาอาหรับยิวแบกแดด

ภาษาอาหรับยิวแบกแดด (อังกฤษ: Baghdad Jewish Arabic; อาหรับ: عربية يهودية بغدادية, עַרָבִּיָּה יְהוּדִיַּה בַּגדָאדִיַּה‎) เป็นสำเนียงของภาษาอาหรับที่พูดโดยชาวยิวในแบกแดดและเมืองอื่นๆทางภาคใต้ของอิรัก ต่างจากสำเนียงของชาวยิวที่อยู่ทางภาคเหนือของอิรัก เช่น โมซูลและอานา สำเนียงแบกแดดและสำเนียงอิรักเหนือจัดเป็นสำเนียงย่อยของภาษาอาหรับอิรักของชาวยิว

ภาษาอาหรับยิวแบกแดด
ประเทศที่มีการพูด	อิสราเอล, อิรัก
จำนวนผู้พูด	(no estimate available)
ตระกูลภาษา	แอโฟรเอชีแอติก เซมิติก เซมิติกกลาง อาหรับ อาหรับเมโสโปเตเมีย เมโสโปเตเมียเหนือ อาหรับ-ยิว อาหรับยิวอิรัก ภาษาอาหรับยิวแบกแดด
ระบบการเขียน	อักษรอาหรับ อักษรฮีบรู
รหัสภาษา
ISO 639-3	–

การจัดจำแนก

ภาษาอาหรับยิวแบกแดดคล้ายกับสำเนียงอิรักเหนือและสำเนียงในซีเรียแต่ต่างจากภาษาอาหรับแบกแดดที่พูดโดยชาวมุสลิม คาดกันว่าภาษาอาหรับยิวแบกแดดและภาษาอาหรับเมโสโปเตเมียเหนือเป็นสำเนียงดั้งเดิมในเมโสโปเตเมีย ส่วนสำเนียงของชาวมุสลิมนั้นมาจากสำเนียงของชาวเบดูอิน ภาษาอาหรับยิวแบกแดดมีส่วนที่มาจากภาษาอราเมอิกเช่นเดียวกับภาษาอาหรับเมโสโปเตเมียเหนือและภาษาอาหรับซีเรีย

ประวัติ

ชาวยิวแบกแดดอพยพมาจากภาคเหนือของอิรักในช่วงที่ชาวมองโกลเข้ามาปกครองเมื่อราว พ.ศ. 1801 ส่วนใหญ่มาจากโมซูลและอเลบโป ชาวยิวแบกแดดจะพูดสำเนียงแบกแดดในหมู่ของตนและพูดสำเนียงของชาวมุสลิมเมื่อติดต่อกับชาวมุสลิม ภาษานี้ยังใช้ในหมู่ชาวยิวแบกแดดที่ไปตั้งรกรากที่อื่นระหว่างพุทธศตวรรษที่ 23-25 ที่บอมเบย์ กัลกัตตา สิงคโปร์ฮ่องกง แมนเชสเตอร์ และอื่นๆ เมื่อมีการอพยพชาวยิวในอิรักไปอิสราเอล อิสราเอลจึงกลายเป็นศูนย์กลางของผู้พูดภาษาอาหรับยิวแบกแดด

อักขรวิธี

ชาวยิวในแบกแดดเขียนภาษาอาหรับ-ยิวที่มีความแตกต่างจากภาษาพูดและใช้อักษรฮีบรู โดยมีึัมภีร์ทางศาสนาจำนวนหนึ่งที่เขียนด้วยภาษานี้ เช่น คัมภีร์ไบเบิลฉบับแปล กับ กอนูนุนนิซาอ์ (قانون النساء ของฮาคัม โยเซฟ ฮัยยิม

ตารางข้างล่างแสดงวิธีการอธิบายตัวอักษรของครูในแบกแดดจนกระทั่งเมื่อไม่นานมานี้:

อักษร	รายละเอียด
א	'ábu 'áġbaʿ ġūs		'alēf
	มีสี่หัว
ב	ġazūna		bē
	เป็นช่อง
ג	'ábu jənḥ		gimāl
	มีปีก
ד	nájaġ		dāl
	ขวานเล็ก
ה	ġə́jla məqṭūʿa		hē
	อักษรขาขาด
ו	'ə́bġi		wāw
	เข็ม
ז	dəmbūs		zān
	หมุด
ח	'əmm ġəjeltēn ṣāġ		ḥēṯ
	มีสองขาสมบูรณ์
ט	ġə́jla b-báṭna		ṭēṯ
	ขาอักษรอยู่ในท้อง
י	'ə́xtak lə-zġayyġi		yōd
	น้องสาวของคุณ
כ	ġazūna mdáwwġa		kāf
	ช่องกลม
ל	l-jámal		lamād
	อูฐ
מ	ġāsa zbibāyi		mīm
	หัวเป็นลูกเกด
נ	čəngāl		nūn
	ตะขอ
ס	mdáwwaġ		səmmāx
	วงกลม
ע	'ábu ġasēn		ʿān
	มีสองหัว
פ	b-ṯə́mma zbibāyi		pē
	มีลูกเกดในปาก
צ	ġasēn w-mə́ḥni		ṣād
	สองหัวและงอ
ק	ġə́jlu ṭwīli		qōf
	อักษรขายาว
ר	məčrūx		rōš
	โค้ง
ש	'ábu tláṯ-ġūs		šīn
	มีสามหัว
ת	ġə́jla məʿġūja		tā
	อักษรขางอ
ﭏ	sálām		'alēf-lamād
	สลาม (ศันติ)

สัทวิทยา

ภาษาอาหรับยิวแบกแดดยังคงรักษาหน่วยเสียงของภาษาอาหรับคลาสสิกไว้ได้ เช่น /q/ ในภาษาอาหรับคลาสสิกยังคงเป็น /q/ ในภาษาอาหรับยิวแบกแดด และภาษาอาหรับแบกแดดของชาวคริสต์ แต่จะกลายเป็น /g/ ในสำเนียงของชาวมุสลิม

พยัญชนะ

พยัญชนะภาษาอาหรับยิวแบกแดด

		ริมฝีปาก		ฟัน		หลัง- ปุ่มเหงือก	เพดานแข็ง	เพดานอ่อน	ลิ้นไก่	ผนังคอ	เส้นเสียง
		เรียบ	velarized	เรียบ	velarized
นาสิก		m	(mˠ)	n	(nˠ)
ระเบิด	ไม่ก้อง	p		t	tˠ			k	q		ʔ
	ก้อง	b	(bˠ)	d				ɡ
กักเสียดแทรก	ไม่ก้อง					t͡ʃ
	ก้อง					d͡ʒ
เสียดแทรก	ไม่ก้อง	f		θ				x		ħ	h
	ก้อง	(v)		ð	ðˠ			ɣ		ʕ
เปิด		w					j
ข้างลิ้น				l	(lˠ)
รัว				r

สระ

สระภาษาอาหรับยิวแบกแดด

หน้า		หลัง
iː i		u uː
	ə
eː e		o oː
	a aː

อ้างอิง

ข้อมูล

• Blanc, Haim. Communal Dialects in Baghdad: Harvard 1964.
• Kees Versteegh, et al. Encyclopedia of Arabic Language and Linguistics: Brill 2006.
• Mansour, Jacob. The Jewish Baghdadi Dialect: Studies and Texts in the Judaeo-Arabic Dialect of Baghdad: The Babylonian Jewry Heritage Centre 1991.
• Abū-Haidar, Farīda (1991). Christian Arabic of Baghdad. Otto Harrassowitz Verlag. ISBN 9783447032094.

แหล่งข้อมูลอื่น

• Jewish Baghdadi recordings
• Baghdadi Jewish Arabic-Hebrew dictionary เก็บถาวร 2020-02-02 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน (In Hebrew)