พระยมี
บทความนี้ได้รับแจ้งให้ปรับปรุงหลายข้อ กรุณาช่วยปรับปรุงบทความ หรืออภิปรายปัญหาที่หน้าอภิปราย
|
พระยมี (สันสกฤต: यमी) เป็นเทวีในศาสนาฮินดู ผู้ดูแลและรักษาแม่น้ำยมุนาและเป็นเทพแห่งน้ำ[1]หรืออีกพระนามคือ กลินทิ (อังกฤษ: Kalindi)[2]ในปรัมปราวิทยาฮินดู เชื่อว่าพระองค์เกี่ยวข้องกับพระกฤษณะ และเป็นฝาแฝดคู่กับพระยม ได้รับความนิยมในการบูชาในฐานะเทพแห่งน้ำคู่กับพระแม่คงคาและพระสุรัสวดี ในประเทศไทยพระนามของพระนางเป็นหนึ่งสระศักดิ์สิทธิ์ทั้งสี่สำหรับใช้แทนแม่น้ำยมุนาและในการพระราชพิธีบรมราชาภิเษกของพระมหากษัตริย์ไทย.
.jpg) | |
| ตำแหน่ง | เทพีผู้รักษาแม่น้ำยมุนา |
|---|---|
| จำพวก | เทพีผู้รักษาแม่น้ำยมุนา สัปตสินธุ เทวีในคณะ 64 โยคินี |
| อาวุธ | หม้อปูรณฆฏะ,ดอกบัว, พวงมาลัย, กมัณฑลุ, อักษะมาลา |
| สัตว์พาหนะ | เต่า |
| บิดา | พระอาทิตย์ |
| มารดา | นางศรัณยา |
| คู่ครอง | พระกฤษณะ |
| ศาสนา/ลัทธิ | ศาสนาฮินดู ศาสนาพุทธแบบทิเบต ศาสนาพุทธแบบเนปาล |
ลักษณะทางประติมานวิทยาของพระแม่ยมุนา. | |||||||
_(8610057880).jpg)
.jpg)
.jpg)
ประติมานวิทยา แก้
ในประติมานวิทยา พระนางยมุนามักจะปรากฏพระองค์คู่กับพระแม่คงคาในฐานะผู้รักษาและพิทักษ์เทวสถานเพื่อชำระล้างและขจัดอาถรรพณ์ของผู้ที่จะเข้ามาสักการะบูชาให้บริสุทธิ์[1] ในจิตรกรรมของประติมากรรมพระนางจะมีผิวสีคล้ำและทรงพาหนะเป็นเต่าในศิลปะโบราณมักจะทรงประทับยืนตริภังค์และทรงสัญญาลักษณ์หม้อปูรณฆฏะในหัตถ์ข้างหนึ่ง[1]ส่วนในศิลปะประเพณีนิยมอินเดียในปัจจุบันมักจะทรงเทพอาวุธคือบัวและปุษปะมาลา (พวงมาลัย).
เทวสถาน แก้
- สระศักดิ์สิทธิ์ทั้งสี่ - ตั้งตามชื่อแม่น้ำยมุนาและถือเป็นตัวแทนของพระนาง ต่อมาในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เมื่อพระองค์เสด็จพระราชดำเนินไปประเทศอินเดีย ในปี พ.ศ. 2415 ทรงได้นำน้ำปัญจมหานทีที่มีการบันทึกในตำราของพราหมณ์ กลับมายังประเทศสยามด้วย และในปี พ.ศ. 2416 เมื่อพระองค์ได้รับราชาภิเษกเป็นครั้งที่ 2 น้ำสรงมุรธาภิเษก จึงเพิ่มน้ำปัญจมหานทีลงในน้ำเบญจสุทธิคงคาและน้ำในสระศักดิ์สิทธิ์ทั้งสี่ ของเมืองสุพรรณบุรีด้วย.
- เทวรูปพระแม่ยุมนา - ในฐานะผู้รักษาและพิทักษ์ตาเลชุภวานีมนเทียร พระราชวังปาตัน ประเทศเนปาล
- ยมุโนตรี - เทวสถานอุทิศแก่พระยมุนาในรัฐอุตตราขัณฑ์ เป็นแหล่งต้นน้ำของแม่น้ำยมุนา
- ยมุนาเทวีมนเทียร - เมืองมถุรา รัฐอุตตรประเทศ ริมแม่น้ำแม่น้ำยมุนา วังน้ำวนสังคัม </ref>https://timesofindia.indiatimes.com/travel/destinations/Yum-Yamuna-Temple/ps47615631.cms<ref>
- ประติมากรรมนูนต่ำในถ้ำเอลโลรา - เมืองออรังกบาด รัฐมหาราษฏระ ปรากฏพระองค์ร่วมกับพระแม่คงคาและพระสุรัสวดีในฐานะเทพแห่งน้ำจากคตินิยมในวังน้ำวนสังคัม <ref>http://oknation.nationtv.tv/blog/supawan/2016/09/10/entry-1<ref>
ปรัมปราวิทยา แก้
- ในมหาภารตะ เมื่อนางเทวกีประสูติพระกฤษณะ ท้าววาสุเทพซึ่งเป็นราชบิดาได้นำพระกฤษณะกุมารหนีออกจากคุกของพระยากังสะและหนีโดยการข้ามแม่น้ำยมุนาซึ่งเทพียมุนาได้มาอภิบาลและคุ้มครองพระกฤษณะกุมารและท้าววาสุเทพจนปลอดภัย.
อ้างอิง แก้
- ↑ 1.0 1.1 1.2 Dalal 2010, p. 398.
- ↑ Mani, Vettam (1975). Puranic Encyclopaedia: a Comprehensive Dictionary with Special Reference to the Epic and Puranic Literature. Motilal Banarsidass Publishers. p. 62. ISBN 978-0-8426-0822-0.
 | บทความความเชื่อนี้ยังเป็นโครง คุณสามารถช่วยวิกิพีเดียได้โดยการเพิ่มเติมข้อมูล |