กล้ามเนื้อสเตอร์โนไคลโดมาสตอยด์

กล้ามเนื้อสเตอร์โนไคลโดมาสตอยด์ (อังกฤษ: Sternocleidomastoid muscle) ในกายวิภาคศาสตร์ของมนุษย์ เป็นกล้ามเนื้อที่อยู่ในส่วนนอกของลำคอ ชื่อของกล้ามเนื้อมัดนี้มาจากจุดเกาะทั้งสามจุดของกล้ามเนื้อ ซึ่งได้แก่ กระดูกอก (sternum, sterno- ) กระดูกไหปลาร้า (clavicle, cleido- ) และมาสตอยด์ โพรเซส (mastoid process) ซึ่งเป็นส่วนนูนขนาดใหญ่บนกระดูกขมับ (temporal bone) ในบางครั้งอาจเรียกชื่อกล้ามเนื้อนี้ว่า สเตอร์โนมาสตอยด์ (sternomastoid) กล้ามเนื้อสเตอร์โนไคลโดมาสตอยด์ทำหน้าที่หลักในการหมุนและการงอของศีรษะ นอกจากนี้ยังทำงานร่วมกับกลุ่มของกล้ามเนื้อสคาลีนนัส (scalenus muscles) เพื่อช่วยในการเคลื่อนไหวของช่องอกระหว่างการหายใจ แนวของกล้ามเนื้อนี้ยังใช้ในการแบ่งอาณาบริเวณทางกายวิภาคของลำคอเป็นสองส่วน คือพื้นที่สามเหลี่ยมลำคอด้านหน้า (anterior triangle of neck) และพื้นที่สามเหลี่ยมลำคอด้านหลัง (posterior triangle of neck)

กล้ามเนื้อสเตอร์โนไคลโดมาสตอยด์

จุดเกาะต้นและจุดเกาะปลาย

กล้ามเนื้อสเตอร์โนไคลโดมาสตอยด์เป็นกล้ามเนื้อที่มีจุดเกาะต้นสองจุด ได้แก่จุดเกาะต้นด้านกระดูกอก (sternal head) และจุดเกาะต้นด้านกระดูกไหปลาร้า (clavicular head) อย่างไรก็ตาม จุดเกาะต้นทั้งสองจุดอยู่ค่อนข้างใกล้เคียงกัน และเส้นใยกล้ามเนื้อจากทั้งสองจุดเกาะต้นจะรวมกันเป็นมัดเดียวที่บริเวณกลางมัด แล้วจึงไปเกาะที่จุดเกาะปลาย คือมาสตอยด์ โพรเซส (mastoid process) ซึ่งเป็นส่วนนูนขนาดใหญ่ที่อยู่ด้านหลังของใบหู บนกระดูกขมับ (temporal bone) ของกะโหลกศีรษะ โดยกล้ามเนื้อนี้จะเชื่อมกับกระดูกโดยเอ็นที่แข็งแรงมาก แนวของกล้ามเนื้อจะมีลักษณะเฉียงขึ้นและเยื้องไปทางด้านข้างและด้านหลัง ซึ่งสามารถเห็นและคลำแนวของกล้ามเนื้อได้ โดยเฉพาะที่บริเวณลำคอส่วนล่าง

หลอดเลือดและเส้นประสาทที่เกี่ยวข้อง

กล้ามเนื้อสเตอร์โนไคลโดมาสตอยด์ได้รับเลือดจากหลอดเลือดแดงออกซิพิทัล (occipital artery) ซึ่งวางตัวทางด้านบนต่อกล้ามเนื้อ และหลอดเลือดแดงซุพีเรียร์ไทรอยด์ (superior thyroid artery) ทางด้านล่างของกล้ามเนื้อ

ประสาทสั่งการของกล้ามเนื้อนี้ คือเส้นประสาทแอคเซสซอรี (accessory nerve) ขณะที่ความรู้สึกและความตึงของกล้ามเนื้อจะผ่านเข้ามาทางร่างแหประสาทส่วนลำคอ (cervical plexus)

การทำงานของกล้ามเนื้อ

เมื่อกล้ามเนื้อสเตอร์โนไคลโดมาสตอยด์ข้างใดข้างหนึ่งหดตัว จะทำให้มีการหมุนของศีรษะไปทางด้านเดียวกับด้านของกล้ามเนื้อที่หดตัว หากกล้ามเนื้อทั้งสองด้านหดตัวพร้อมกัน จะทำให้เกิดการก้มของลำคอไปทางด้านหน้า ซึ่งจะยกกระดูกอกขึ้นและช่วยในการหายใจแบบใช้แรง (forced respiration)

รูปประกอบเพิ่มเติม

• 
  ภาคตัดของลำคอที่ระดับกระดูกสันหลังส่วนคอชิ้นที่ 6 แสดงตำแหน่งของกล้ามเนื้อที่สัมพันธ์กับโครงสร้างใกล้เคียง
• 
  โครงสร้างใต้ผิวหนังของลำคอด้านขวา แสดงหลอดเลือดบริเวณลำคอที่สำคัญ
• 
  เส้นประสาทบริเวณศีรษะ ใบหน้า และลำคอ
• 
  มุมมองทางด้านหน้าเยื้องด้านข้างของศีรษะและลำคอ
• 
  มุมมองทางด้านหน้าของลำคอ

อ้างอิง

• Gray's anatomy for students. Drake, RL., Vogl, W. and Mitchell, AWM.
• Clinically Oriented Anatomy, 4th ed. Keith L. Moore and Arthur F. Dalley.